۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '==ساختار== ' به '==ساختار== ') |
جز (جایگزینی متن - 'وي' به 'وی') |
||
خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوانهای دیگر = | | عنوانهای دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ابن اثیر، علی بن محمد]] ( | [[ابن اثیر، علی بن محمد]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 28/6 /الف2الف5 1368 | | کد کنگره =BP 28/6 /الف2الف5 1368 | ||
خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
بخشهاى کتاب به ترتيب حروف الفبا بهطور دقيق تنظيم و به اسم هر نفر، يك باب در هر بخش اختصاص دارد. در اين ابواب، اطلاعات مفيدى از اصحاب، بيان شده است. | بخشهاى کتاب به ترتيب حروف الفبا بهطور دقيق تنظيم و به اسم هر نفر، يك باب در هر بخش اختصاص دارد. در اين ابواب، اطلاعات مفيدى از اصحاب، بيان شده است. | ||
[[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] در اين اثر، | [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] در اين اثر، محتویات کتابهاى ابن منده، [[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعيم]]، [[ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله|ابن عبدالبر]] و ابوموسى را جمع كرده و اشتباهات آنان را باز نموده و مطالبى بر نوشتههاى آنان افزوده است.<ref>ر.ک: رضازاده لنگرودى، ج2، ص703</ref> | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه محقق، ضمن ارائه زندگىنامه مختصرى از [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]]، به | در مقدمه محقق، ضمن ارائه زندگىنامه مختصرى از [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]]، به ویژگىها و خصوصيات کتاب اشاره شده است.<ref>مقدمه محقق، ص3-8</ref> | ||
مطالب کتاب با مقدمهاى از مؤلف، در باب شيوه و روش نگارش، ذكر بعضى از منابع و سندهاى آنها و نيز توضيحى در اين خصوص كه لفظ «صحابى» بر چه كسانى اطلاق مىگردد، آغاز مىشود.<ref>انصارى خوشابر، مسعود، ص215</ref> | مطالب کتاب با مقدمهاى از مؤلف، در باب شيوه و روش نگارش، ذكر بعضى از منابع و سندهاى آنها و نيز توضيحى در اين خصوص كه لفظ «صحابى» بر چه كسانى اطلاق مىگردد، آغاز مىشود.<ref>انصارى خوشابر، مسعود، ص215</ref> | ||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
آنگاه شرح حال مختصرى از زندگى پيامبر(ص) و اطلاعات مربوط به حوادث مهم زندگانى آن حضرت از قبيل معجزات، همسران، تاريخ وفات و عمر و جز آن، زينتبخش صفحات آغازين اين کتاب است.<ref>همان</ref> | آنگاه شرح حال مختصرى از زندگى پيامبر(ص) و اطلاعات مربوط به حوادث مهم زندگانى آن حضرت از قبيل معجزات، همسران، تاريخ وفات و عمر و جز آن، زينتبخش صفحات آغازين اين کتاب است.<ref>همان</ref> | ||
مؤلف در اين باب | مؤلف در اين باب مىگوید: «شايسته است شناخت مصحوب بر شناخت صاحب مقدم داشته شود». سپس، هر بخش از کتاب بهگونهاى دقيق، به ترتيب حروف الفبا، نظم يافته است؛ به شرح مربوط به اسامى آغازشده با هر حرف، يك باب از هر بخش اختصاص دارد. مؤلف در ترتيب اسامى و كنيهها تا آخرين حرف هر اسم يا كنيه، به رعايت نظم حروف الفبا، پاىبند بوده است؛ چنانكه بهعنوان مثال، «ابان» را قبل از «ابراهيم» و «ابراهيم بن حارث» را قبل از «ابراهيم بن خلاد» آورده است و اگر نامى حروف آغازينش با نامى ديگر مشترك بوده و خود يك يا چند حرف بيشتر از آن داشته، ابتدا اسمى را آورده است كه حروف كمترى دارد و نامهاى همنگاشت و داراى تلفظهاى متفاوت را با حروف تصحيح كرده است و ملاك اين ترتيب حروف تشكيلدهنده هر اسم بوده است، نه حروف اصلى آنها.<ref>همان</ref> | ||
[[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] در اين کتاب، تا آنجا كه خود مىتوانسته و گستره تحقيق اجازه مىداده و حوصله کتاب برمىتابيده، تاريخ و محل تولد، پدر، مادر، | [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] در اين کتاب، تا آنجا كه خود مىتوانسته و گستره تحقيق اجازه مىداده و حوصله کتاب برمىتابيده، تاريخ و محل تولد، پدر، مادر، خویشاوندى، سال اسلام آوردن، ميزان همراهى با پيامبر(ص)، شركت در حوادث، مسئوليتها، انتساب به قبايل و... را بيان داشته است؛ اما به دليل تفاوت مقدار آگاهىهاى موجود، نسبت به صحابيان و اشتهار بعضى از آنان و دسترسى نداشتن به منابعى كه بتواند تصویرى روشن از بسيارى از صحابه ارائه دهد، اطلاعات دادهشده به يك ميزان نيست. در نتيجه، از بعضى، سخن بيشترى به ميان آمده و از بسيارى، فقط به اين عنوان كه راوى حديثى بودهاند يا گذشتگان را نظر به صحابى بودنشان بوده است يا به جهت حضورشان در حادثهاى، يادى در ميان آمده است.<ref>همان</ref> | ||
اين اثر، صرفا کتابى روايى نيست، بلكه در موارد بسيارى مؤلف به تحليل پرداخته و اگر تعارض يا تفاوتى بين روايات وجود داشته، به نقد پرداخته و نظر | اين اثر، صرفا کتابى روايى نيست، بلكه در موارد بسيارى مؤلف به تحليل پرداخته و اگر تعارض يا تفاوتى بين روايات وجود داشته، به نقد پرداخته و نظر خویش را بهطور مستدل، درباره صحت يا سقم آن بيان و اشتباهات گذشتگان را گوشزد كرده است.<ref>همان، ص215-216</ref> | ||
در پايان يادكرد هر صحابى نيز، كلمات مشكل و ناآشناى متن را شرح و معنى كرده كه خواننده را در فهم بهتر يارى مىرساند.<ref>همان، ص216</ref> | در پايان يادكرد هر صحابى نيز، كلمات مشكل و ناآشناى متن را شرح و معنى كرده كه خواننده را در فهم بهتر يارى مىرساند.<ref>همان، ص216</ref> | ||
اين کتاب، هرچند تاريخ مختصر | اين کتاب، هرچند تاريخ مختصر ویژه زندگانى اصحاب رسول اكرم(ص) است، منحصر در آن نيست. مؤلف به تناسب حال اشخاص، حوادث مهم و مشهورى، از قبيل هجرت به حبشه و مدينه و بيعت عقبه را ذكر كرده است.<ref>همان</ref> | ||
اين اثر، چنانكه از خود کتاب برمىآيد و مؤلف هم بدان اذعان دارد، برگرفته از مأخذى در فن تاريخ | اين اثر، چنانكه از خود کتاب برمىآيد و مؤلف هم بدان اذعان دارد، برگرفته از مأخذى در فن تاريخ ویژه زندگانى اصحاب و نيز ساير منابعى است كه در مقدمه يا متن کتاب بدان اشارت رفته است. حاجى خليفه، به نقل از [[ذهبى]] در «تجريد الصحابة» (مختصر أسد الغابة) مىگوید: «أسد الغابة کتابى نفيس و دربردارنده همه نامهاى آن دسته از اصحاب است كه در کتاب محمد بن يحيى بن ابراهيم (منده) اصفهانى (وفات: 310ق)، کتاب [[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعيم]] احمد بن عبدالله بن احمد اصفهانى (336-430ق)، کتاب ابوموسى محمد بن عمر بن احمد اصفهانى (368-463ق) كه خود ذيلى طولانى بر کتاب ابن منده است و نام بسيارى ديگر از صحابيان را در خود دارد و کتاب ابوعمر يوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر نمرى قرطبى مالكى آمده است».<ref>همان</ref> | ||
[[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] در مقدمه کتاب، اعتمادش را به کتابهاى پيشگفته يادآور شده و | [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] در مقدمه کتاب، اعتمادش را به کتابهاى پيشگفته يادآور شده و مىگوید: «در حقيقت بين کتابهاى قبلى همسازى ايجاد كردم و هرگز بدانچه صاحبان آنها گفتهاند، اكتفا نكردم، بلكه آراى ديگر عالمان را نيز آوردم».<ref>همان</ref> | ||
سند در اين کتاب، به چند گونه ذكر شده است؛ ابتدا در مقدمه کتاب، علاوه بر چهار کتاب يادشده، شانزده اثرى را كه بهطور عمده از آنها بهره برده، با اندك شرحى در خصوص سندهاى آنها، برشمرده و گفته است: «اينها کتابهايى هستند كه فراوان از آنها نقل شده و ذكرشان بسيار در کتاب آمده است و براى آنكه اسنادها طولانى نشوند و در اثناى کتاب، بهجز نامهاى مؤلفان در ميان نيايد، ذكر مختصرش را به فصلى در ديباچه آوردهام».<ref>همان</ref> | سند در اين کتاب، به چند گونه ذكر شده است؛ ابتدا در مقدمه کتاب، علاوه بر چهار کتاب يادشده، شانزده اثرى را كه بهطور عمده از آنها بهره برده، با اندك شرحى در خصوص سندهاى آنها، برشمرده و گفته است: «اينها کتابهايى هستند كه فراوان از آنها نقل شده و ذكرشان بسيار در کتاب آمده است و براى آنكه اسنادها طولانى نشوند و در اثناى کتاب، بهجز نامهاى مؤلفان در ميان نيايد، ذكر مختصرش را به فصلى در ديباچه آوردهام».<ref>همان</ref> |
ویرایش