شرح المشاعر: تفاوت میان نسخه‌ها

[[احسائی، احمد بن زین‌الدین]] (نويسنده)

| کتابخانۀ دیجیتال نور =19557

'''شرح المشاعر''' اثر [[احسائی، احمد بن زین‌الدین|شیخ احمد أحسایی]] (1166-1241ق)، کتابی است در دو جلد به زبان عربی و با موضوع فلسفه و حکمت اسلامی. در این اثر، شیخ احمد أحسایی در قالب شرح کتاب «[[المشاعر]]» [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]]، به‎نقد و بررسی نظریات فیلسوفان اسلامی به‎ویژه [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرای شیرازی]] پرداخته و در برخی موارد آن‎ها را به دلیل پیروی از فیلسوفان یونانی و تأویل روایات، سرزنش کرده است.

محقق، درباره موضوع این کتاب چنین نوشته: «و هذا الشرح يبين الغث من السمين في ذلك الكتاب و يوضح الحق علی طريقة أهل بيت الحق المبين محمد(ص) و آله(ع) بنحو بيانهم من دليل الحكمة و الموعظة الحسنة و بالمجادلة بالتی هی أحسن»<ref>همان</ref> این شرح، مطالب ارزشمند و بی‎ارزش مشاعر را روشن می‎دارد و حق را بر سبیل اهل‎بیت(ع) از همان روش بیان آنان یعنی حکمت یا موعظه حسنه یا جدال احسن بیان می‎دارد. از جمله کارهای محقق در این اثر، عنوان‎بندی برای موضوعات و ریز موضوعاتی است که أحسایی در پی شرح آن است، تخریج آیات و احادیث وارده در شرح، تخریج فهارس فنی برای کتاب نیز از دیگر فعالیت‎های محقق است.<ref>همان، ص6</ref> وی همچنین شش صفحه در فهم تفاوت فکری بین [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] و شیخ احمد نوشته و در آن اختلاف مبانی آن‎ها را نشان می‎دهد و پیش از ارائه بیوگرافی از شارح به معرفی این کتاب می‎پردازد؛ از جمله مسائل مطرح شده در این کتاب، مسئله وجود است. به تقریر فلاسفه، وجود بر الله تعالی اطلاق می‎شود و بر سایر موجودات از باب اشتراک معنوی، یا لفظی یا حقیقت و مجاز. شیخ سخن آنان را رد می‎کند و معتقد است: وجود بر الله تعالی به نحو حقیقی اطلاق می‎گردد و بر خلق او هم همچنین به شکل حقیقت بعد حقیقت. احسایی در مسئله وجود ذهنی در این کتاب معتقد می‎شود که این وجود از نوع ظلی است که از خارج انتزاع شده است و خارج اصل آن است مگر در ذهن معصومین(ع) که امر در آن برعکس بوده و اذهان شریف آنان اصل برای خارج است. همچنین در مسئله امکان قائل است که «امکان» امری است متحقق و متأصل نه یک امر اعتباری ذهنی. نویسنده به اعتقاد خودش، همه این نوع اعتقادات را از قرآن کریم و سخنان معصومین(ع) و دلیل عقلی به دست آورده است.<ref>همان، ص12</ref>

یکی از مسائل مورد اختلاف بین [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرا]] و احسایی که مقدمه نویس آن را مطرح کرده است، مربوط به ماهیت است. شارح پنداشته که مصنف ([[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرای شیرازی]]) معتقد است ماهیت مجعول نبوده و اصیل است و وجود عارض بر آن است و [[احسائی، احمد بن زین‌الدین|شیخ احمد احسائی]] بر او ایراد وارد می‎کند که آنچه اصیل است وجود است و ماهیت امری است که عارض بر وجود می‎شود نه بالعکس.<ref>همان</ref> اما ظاهراً او در این امر دچار اشتباه شده است و ممکن است علت وقوع او در این اشتباه نوع تقریر کاملی باشد که صدرا برای مخالفان نظر خودش ارائه می‎دهد؛ یعنی ممکن است [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرا]] دلیل اصالت ماهویان را آن‎قدر خوب شرح داده که وی پنداشته، او معتقد به اصالت ماهیت است.

<references />

== وابسته‌ها ==

[[شرح رسالة المشاعر ملا صدرا]]

[[رده:فیلسوفان، آ–ی]]