حج برنامه تکامل: تفاوت میان نسخه‌ها

|data-type='automationCode'|3842

در مقدمه ناشر، ضمن بيان اهميت و جايگاه حج، به موضوع كتاب، اشاره گرديده است. در اين مقدمه مى‌خوانيم: نويسنده كوشيده است مناسك معنوى حج را تبيين كند تا زائران بيت‌الله الحرام با معرفت و بصيرت در اين مسير طى طريق كرده، راه نجات را بيابند و در پايان، پاك و پاكيزه و مهذب به ميهن خويش برگردند <ref>مقدمه ناشر، ص13</ref>.

اين اثر، بارها چاپ و مورد استقبال جويندگان حقيقت قرار گرفته است، ليكن از آنجا كه اين كتاب در فضاى گذشته و قبل از انقلاب به رشته تحرير درآمده بود و هم‌اكنون حج جمهورى اسلامى ايران با گذشته تفاوت‌هاى بسيار زيادى پيدا كرده است، لذا براى بهره‌بردارى بيشتر حجاج بيت‌الله الحرام، اصل اين كتاب تلخيص شده و برخى مطالب غير ضرورى حذف و با ويرايش جديد به شكل كنونى و با تأييد و تشويق نويسنده، عرضه شده است <ref>ر.ك: همان</ref>.

در مقدمه نويسنده، به اين نكته اشاره شده كه وظيفه هر مسلمان است كه وقتى عزم حجّ و زيارت بيت محرّم كرده، علاوه بر فراگرفتن آداب ظاهرى اين عبادت بزرگ، توجّه كاملى نيز به شناخت دقايق و مقاصد باطنى آن آداب و اعمال كند تا ركن اصيل اسلام، در ظاهر و باطن وجودش تحقّق يابد و حقيقت حجّ و زيارت خدا در سرّ ضميرش زنده شود و به‌راستى، خانه قلبش، خانه خدا و بيت الذّكر گردد <ref>مقدمه نويسنده، ص18</ref>.

در بخش اول، به بحث پيرامون سر تشريع عبادت پرداخته شده است. به اعتقاد نويسنده، غرض از تشريع عبادت، توجه دادن انسان به موقف خاصّ و ممتازى است كه در عالم هستى دارد و آن، شناخت مبدأ و آفريدگار جهان، به كمال مطلق است و سپس حركت و سير روحى به‌سوى او و ريختن همه‌گونه آلودگى‌هاى مادّى از نواحى وجود و تشديد جوهر نفس و منوّر شدن به نور حق است و بالمآل، استغراق در فرح و سرور و بهجت بى‌پايان، از نيل به قرب جوار خدا كه جمال مطلق و كمال بى‌حدّ است و لازمه حتمى اين توجّه، كوچك ديدن لذّات دنيا در جنب لذّت انس با خدا و قهراً بى‌اعتنا شدن نسبت به آنها و بى‌تفاوت بودن در اقبال و ادبار دنيا است <ref>متن كتاب، ص21</ref>.

9. هيچ عمل صالحى جاى حج را نمى‌گيرد <ref>همان، ص26-59</ref>.

در پايان اين بخش، آثار درخشان حج در جوامع مسلمانان بيان شده است <ref>همان، ص60</ref>.

در بخش سوم، اسرار روحى حج مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. نويسنده، معتقد است كه صورت اعمال حجّ و تمام عبادات، در واقع، تشريح مقامات روحى و معنوى انبيا و اولياى خدا(ع) است؛ تجزيه و تحليلى است از سير روحانى سالكين إلى الله و سفركنندگان به‌سوى خدا، كه چگونه مراحل و منازل بندگى و عبوديت را پيموده‌اند و سرانجام، به مقام قرب ربوبى رسيده‌اند و روشن است كه حقيقت عبادت، همانا حركت روح انسان به‌سوى خداست، وگرنه تنها صورت ظاهر اعمال بدنى، درصورتى‌كه عارى از توجّه قلب باشد، عبادت حقيقى محسوب نمى‌شود و فاقد ارزش‌هاى واقعى است <ref>همان، ص67</ref>.

با توجه به مباحث گذشته كه اجمالى از اسرار حج و اهداف عالى آن معلوم شد، در بخش چهارم، به توضيح مراحل حج پرداخته شده است. عناوين اين بخش، عبارتند از: آغاز سفر و طى مراحل؛ اصلاح نيت؛ توبه؛ انقطاع از هرچه غير خداست؛ اتخاذ رفيق و حسن خلق <ref>ر.ك: همان، ص88-96</ref>.

در بخش پنجم، مواقف حج، توضيح داده شده است. اين مواقف عبارتند از: ميقات؛ مطاف؛ مسعى؛ عرفات؛ مشعر الحرام؛ منى يا قربانگاه؛ زيارت بيت و استلام حجر <ref>همان، ص97</ref>.

در بخش ششم، به بحث از نتايج حج پرداخته شده است. نويسنده بر اين باور است كه كسى كه عازم سفر حجّ است، سه كار مهمّ و اساسى بايد به ترتيب، انجام دهد تا به مقصد برسد. اوّل، تهيه و تأمين توشه راه، كه بى زاد و راحله و استطاعت، توانايى حج نخواهد داشت. دوم، دل كندن از خانه و اهل و عيال و وطن و سپس به راه افتادن و رو به كعبه و بيت‌الله حركت كردن؛ وگرنه، تنها با به دست آوردن زاد و راحله و آن‌گاه در خانه نشستن، كسى به كعبه نخواهد رسيد. سوم، بعد از رسيدن به حرم، مشغول مناسك و اعمال حج شود و آنها را يكى بعد از ديگرى به انجام رساند كه در اين صورت، كار او تمام است و مقصود از سفرش حاصل است <ref>همان، ص257</ref>.

در آخرين بخش، برنامه‌هاى زيارتى كه پس از حج خانه خدا، وجود دارد، معرفى شده است. عناوين مطرح‌شده در اين بخش عبارتند از: به زيارت مرقد پاك رسول خدا(ص) و ائمّه(ع) مى‌رويم؛ مودّت اهل بيت رسالت(ع)، اجر رسالت است؛ ولايت، شرط مقبوليت اعمال است؛ بقا و احاطه ارواح كامل، بعد از مرگ؛ خاك پاى آسمانيان، حيات‌بخش است؛ شيعه در مدينه، گمشده‌اى دارد؛ بقيع يا بارگاه قدس و مظهر عزّت و كبرياى خدا؛ شهداى احُد قربانيان راه خدا؛ پايان سفر و ختم كتاب <ref>همان، ص264</ref>.

در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع <ref>ر.ك: پاورقى، ص52</ref>، به توضيح برخى از مطالب متن پرداخته شده است <ref>ر.ك: همان، ص53</ref>.