۱۴۷٬۰۸۳
ویرایش
روضات الجنات في أوصاف مدينة هرات: تفاوت میان نسخهها
←وابستهها
جز (جایگزینی متن - 'مبارك' به 'مبارک') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
||
| (۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| تصویر =NUR11516J1.jpg | | تصویر =NUR11516J1.jpg | ||
| عنوان =روضات الجنات | | عنوان =روضات الجنات في أوصاف مدينة هرات | ||
| عنوانهای دیگر = | | عنوانهای دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[امام، محمدکاظم]] (محقق) | [[امام، محمدکاظم]] (محقق) | ||
[[اسفزاری، معینالدین محمد]] ( | [[اسفزاری، معینالدین محمد]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =DSR 2127 /ر3الف5 | | کد کنگره =DSR 2127 /ر3الف5 | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11516AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11516AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =2 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11516 | |||
| کتابخوان همراه نور =11516 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
مؤلف با ذكر شاهد از اشعار فارسى و عربى بر سليس بودن كتاب و نمكين بودن زبانِ كتاب افزوده است و مصحح نيز هر كجا كه لازم دانسته مسائل مبهم را در پاورقى توضيح داده است و كاستىهاى نسخه مورد استفاده با | {{کاربردهای دیگر|روضات الجنات (ابهامزدایی)}} | ||
'''روضات الجنات في أوصاف مدينة هرات'''، اثر [[اسفزاری، معینالدین محمد|معينالدين محمد الزمجى الاسفزارى]] از نمونههاى برجسته نگارش و نثر قرن نهم و از منابع بسيار مفيد و معتبر تدوين تاريخ اجتماعى و جغرافياى تاريخى خراسان و به خصوص «ربع هرات» به شمار مىرود كه توسط [[محمد كاظم امامى]] تصحيح، و انتشارات دانشگاه تهران در دو جلد كه جلد اول آن در سال 1338 و جلد دوم آن در سال 1339 عهدهدار انتشار آن شده است. | |||
مؤلف با ذكر شاهد از اشعار فارسى و عربى بر سليس بودن كتاب و نمكين بودن زبانِ كتاب افزوده است و مصحح نيز هر كجا كه لازم دانسته مسائل مبهم را در پاورقى توضيح داده است و كاستىهاى نسخه مورد استفاده با رجوع به نسخ ديگر جبران كرده و آنها را در قلاب [ ] شرح كرده است. | |||
== انگيزه تألیف== | == انگيزه تألیف== | ||
مؤلف در سبب تألیف اثرش مىنويسد: «غرض آن كه چون اين مدينه السلام با احترام و قبه الاسلام عالى مقام را در اين ايام افاضت انجام جمعيت تمام و جامعيت ما لا كلام حاصل گشت بنده... را هميشه در خاطر مىگذشت كه بعضى از آثار و اوصاف و احوال اين مدينه با سكينه... در قيد تألیف و سلك تحريز كشد. اين تألیف به تشويق خواه قوامالدين نظامالدين وزيز سلطان حسين باقرا انجام شد. | مؤلف در سبب تألیف اثرش مىنويسد: «غرض آن كه چون اين مدينه السلام با احترام و قبه الاسلام عالى مقام را در اين ايام افاضت انجام جمعيت تمام و جامعيت ما لا كلام حاصل گشت بنده... را هميشه در خاطر مىگذشت كه بعضى از آثار و اوصاف و احوال اين مدينه با سكينه... در قيد تألیف و سلك تحريز كشد. اين تألیف به تشويق خواه قوامالدين نظامالدين وزيز سلطان حسين باقرا انجام شد. | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۵: | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
مصحح در مقدمهى نسبتا طولانى و ارزشمند خود به اين مباحث پرداخته است، زندگانى مؤلف بنا به روايت معينالدين اسفزارى، تاريخ آغاز و پايان تدوين روضاتالجنات، دربارهى زندگانى پدر مؤلف، تحصيلات، تخلص و مذهب مولانا [[اسفزاری، معینالدین محمد|اسفزارى]]، مآخذ كتاب كه مهمترين آنها عبارتند از تاريخ هرات تألیف ابواسحق ياسين، تاريخ هرات از ثقهالدين [[جامی، عبدالرحمن|عبدالرحمن جامى]]، كرت نامه منظوم ربيعى قوشنجى و تاريخ نامهى هرات سيفى هروى... محمد اسحاق دربارهى موضوع بخش اول كتاب يادآورى مىكند: قسمتى از كتاب روضاتالجنات كه مشتمل بر يك مقدمه، حواشى، فهرست اسامى و... فهرست كتب مورد استفاده و متن كتاب است از يك ديباچه و پنج روضعه تشكيل شده است. | |||
مصحح در مقدمهى نسبتا طولانى و ارزشمند خود به اين مباحث پرداخته است، زندگانى مؤلف بنا به روايت معينالدين اسفزارى، تاريخ آغاز و پايان تدوين روضاتالجنات، دربارهى زندگانى پدر مؤلف، تحصيلات، تخلص و مذهب مولانا | |||
كتاب با ستايش حضرت رب اعلى، با اين عبارت آغاز مىشود: «بسم الله الكريم المجيب عليه توكلت و اليه انيب». سپس سخن به نعت خلفاى راشدين مىپردازد، آنگاه با عنان «دعاى حضرت پادشاه» و «دعاى حضرات شاهزادگان كامكار» و «دعاى دولت امراى ملك آراى عالى راى» زبان به نعت سلطان حسين بايقرا مىگشايد و به توصيف بلدهى طيبه هرات مىپردازد. | كتاب با ستايش حضرت رب اعلى، با اين عبارت آغاز مىشود: «بسم الله الكريم المجيب عليه توكلت و اليه انيب». سپس سخن به نعت خلفاى راشدين مىپردازد، آنگاه با عنان «دعاى حضرت پادشاه» و «دعاى حضرات شاهزادگان كامكار» و «دعاى دولت امراى ملك آراى عالى راى» زبان به نعت سلطان حسين بايقرا مىگشايد و به توصيف بلدهى طيبه هرات مىپردازد. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۳: | ||
روضهى اول «در بيان بناى شهر هرات و لطافت آن حميت عن الافات»، مؤلف دربارهى بناى هرات هشت روايت توشته كه از آنها هفت روايت بناى شهر را به پادشاهان پيشدادى ايران نسبت مىدهد و روايت هشتم كه از حضرت رسالت(ص) نقل است، بناى هرات را به حضرت خضر نبى و ذوالقرنين نسبت مىدهد. | روضهى اول «در بيان بناى شهر هرات و لطافت آن حميت عن الافات»، مؤلف دربارهى بناى هرات هشت روايت توشته كه از آنها هفت روايت بناى شهر را به پادشاهان پيشدادى ايران نسبت مىدهد و روايت هشتم كه از حضرت رسالت(ص) نقل است، بناى هرات را به حضرت خضر نبى و ذوالقرنين نسبت مىدهد. | ||
روضهى دوم، «در | روضهى دوم، «در کیفیت اوضاع بلده فلك ارتفاع» است و مشتمل بر دو چمن: چمن اول در بيان شهربندى كه اكنون معمور است و در جانب جنوبى شميران و قهندز افتاده، چمن دوم در ذكر بعضى از مضافات و از بدايع و عمارات. در اين دو چمن صحبت از جغرافياى تاريخ خراسان و فضيلت خراسانيان و به خصوص شيخ [[جامی، عبدالرحمن|عبدالرحمن جامى]] است. | ||
روضهى سوم «در بيان فضيلت مملكت خراسان و اخبار كه در باب آن مملكت مرويست» كه مشتمل بر دو چمن است. چمن دوم در ذكر فضيلت بلدهى فاخرهى طيبه هرات است. | روضهى سوم «در بيان فضيلت مملكت خراسان و اخبار كه در باب آن مملكت مرويست» كه مشتمل بر دو چمن است. چمن دوم در ذكر فضيلت بلدهى فاخرهى طيبه هرات است. | ||
روضهى چهارم، مشتمل بر چهار چمن است در ذكر «فضيلت و ولايات و توابع و مضافات آن». چمن اول دربارهى رودخانه هرات و چشمهساران و مزارع است. در چمن دوم، مؤلف به جغرافياى تاريخ ولايت اسفزار كه مولد مؤلف است، به تفصيل سخن گفته است. چمن سوم، در ذكر قصبهى فوشنج، شكيديان، كوسويه و مزرعه فلبندان است. مؤلف درباره فوشنج مىنويسد: به پشنگ بن افراسياب متعلق است و گويند در آن جا ابراهيم خليل رباط و مسجدى بنا كرد. چمن چهارم، در ذكر باغيس، لنگر امير غياث، قلعه نوتو و ولايت كرخ است، از جمله آمده است كه «از بادغيس همهى عمارات هرات چوب پوش است و آن درخت اورس است در غايت محكمى و | روضهى چهارم، مشتمل بر چهار چمن است در ذكر «فضيلت و ولايات و توابع و مضافات آن». چمن اول دربارهى رودخانه هرات و چشمهساران و مزارع است. در چمن دوم، مؤلف به جغرافياى تاريخ ولايت اسفزار كه مولد مؤلف است، به تفصيل سخن گفته است. چمن سوم، در ذكر قصبهى فوشنج، شكيديان، كوسويه و مزرعه فلبندان است. مؤلف درباره فوشنج مىنويسد: به پشنگ بن افراسياب متعلق است و گويند در آن جا ابراهيم خليل رباط و مسجدى بنا كرد. چمن چهارم، در ذكر باغيس، لنگر امير غياث، قلعه نوتو و ولايت كرخ است، از جمله آمده است كه «از بادغيس همهى عمارات هرات چوب پوش است و آن درخت اورس است در غايت محكمى و سبکی». | ||
روضهى پنجم، دربارهى «ولايات كه دورتر است از توابع هرات و مشتمل بر چهار چمن است. چمن اول در بعضى خصايص «قبهالاسلام بلخ» اندخود، شيرغان، مروشاهجان، ابيورد، نسا و ضمايم آن. در فضيلت بلخ همين بس كه ابراهيم ادهم و فضل برميك بخى زادهاند. چمن دوم، در ذكر «مشهد مقدس و بعضى خصايص خواف و غيره» است. بخش عمده، اين چمن دربارهى جغرافياى تاريخى مشهد و تاريخ [[امام رضا(ع)]] مىباشد. چمن سوم «در ذكر ترشيز، جوين، بحرآباد، اسفراين جرجان و طبرستان» است. از جمله ولايات اين چمن، جوين كه از بقاع مبارک است و ابوالمعالى جوينى كه امام الحرمين مشهور، از آن ولايت است. چمن چهارم، «در ذكر قهستان، سجستان، فراه، قندهار، گرمسير، غور و غرجستان» است. | روضهى پنجم، دربارهى «ولايات كه دورتر است از توابع هرات و مشتمل بر چهار چمن است. چمن اول در بعضى خصايص «قبهالاسلام بلخ» اندخود، شيرغان، مروشاهجان، ابيورد، نسا و ضمايم آن. در فضيلت بلخ همين بس كه ابراهيم ادهم و فضل برميك بخى زادهاند. چمن دوم، در ذكر «مشهد مقدس و بعضى خصايص خواف و غيره» است. بخش عمده، اين چمن دربارهى جغرافياى تاريخى مشهد و تاريخ [[امام رضا(ع)]] مىباشد. چمن سوم «در ذكر ترشيز، جوين، بحرآباد، اسفراين جرجان و طبرستان» است. از جمله ولايات اين چمن، جوين كه از بقاع مبارک است و ابوالمعالى جوينى كه امام الحرمين مشهور، از آن ولايت است. چمن چهارم، «در ذكر قهستان، سجستان، فراه، قندهار، گرمسير، غور و غرجستان» است. | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۵: | ||
روضهى پانزده با عنوان «وقايعى كه بعد از وقات شاهرخ سلطان در مدينه هرات» سه چمن مىگشايد، كه در هر سه چمن سخن از پادشاهى ميرزا الغ بيگ است. | روضهى پانزده با عنوان «وقايعى كه بعد از وقات شاهرخ سلطان در مدينه هرات» سه چمن مىگشايد، كه در هر سه چمن سخن از پادشاهى ميرزا الغ بيگ است. | ||
روضه شانزدهم، در موضوع به جلوس بابر ميرزا و گرفتارىها و | روضه شانزدهم، در موضوع به جلوس بابر ميرزا و گرفتارىها و جنگهایش مىپردازد. | ||
روضهى هفدهم با عنوان «جلوس بابر ميرزا كرت ثانى»، در پنج چمن به زندگى سياسى و سرانجام مرگ وى اختصاص دارد. در پايان چمن پنجم خبر از جلوس ابراهيم ميرزا مىدهد. | روضهى هفدهم با عنوان «جلوس بابر ميرزا كرت ثانى»، در پنج چمن به زندگى سياسى و سرانجام مرگ وى اختصاص دارد. در پايان چمن پنجم خبر از جلوس ابراهيم ميرزا مىدهد. | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۳: | ||
روضهى نوزدهم، «در جلوس پادشاه تركمان جهانشاه ميرزا بر سرير سلطنت خراسان» است، مؤلف در اين روضه دربارهى حوادث روزگار سلطنت سلطان ابوسعيد و لشكركشى جهانشاه قره قويونلو به خراسان و تسخير اين خطه، مىپردازد. | روضهى نوزدهم، «در جلوس پادشاه تركمان جهانشاه ميرزا بر سرير سلطنت خراسان» است، مؤلف در اين روضه دربارهى حوادث روزگار سلطنت سلطان ابوسعيد و لشكركشى جهانشاه قره قويونلو به خراسان و تسخير اين خطه، مىپردازد. | ||
روضهى بيستم، با عنوان «جلوس سلطان سعيد كرت ثانى بر سرير كامرانى» | روضهى بيستم، با عنوان «جلوس سلطان سعيد كرت ثانى بر سرير كامرانى» نویسنده دربارهى مبارزات سلطان ابوسعيد و نيز ولادت شاهزاده بايسنقر ميرزا در چهار چمن پردازشى نيكو ارائه مىدهد. | ||
روضه بيست و يكم و بيست و دوم به لشكركشى سلطان حسين بايقرا به غرب ايران و جنگهاى لشكر سلطان با تركمانان آق قويونلو اختصاص دارد. | روضه بيست و يكم و بيست و دوم به لشكركشى سلطان حسين بايقرا به غرب ايران و جنگهاى لشكر سلطان با تركمانان آق قويونلو اختصاص دارد. | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۱۰: | ||
== حواشى و تعليقات كتاب بدين قرار است== | == حواشى و تعليقات كتاب بدين قرار است== | ||
بخش اول: فائت و مستدركات حواشى، در اين بخش مصحح با ارجاعات مطمئن به معرفى بيشتر مشاهير، امكنه و كتب مهم و توضيح پارهاى از وقايع پرداخته است. | بخش اول: فائت و مستدركات حواشى، در اين بخش مصحح با ارجاعات مطمئن به معرفى بيشتر مشاهير، امكنه و كتب مهم و توضيح پارهاى از وقايع پرداخته است. | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۷: | ||
همچنين كتاب، داراى فهرست اسماء رجال و اماكن و ملل و قبايل، فرق، كتب و... است. مصحح دو صفحه را در اول و آخر كتاب به تصوير نسخه و متن اصلى اختصاص داده است. | همچنين كتاب، داراى فهرست اسماء رجال و اماكن و ملل و قبايل، فرق، كتب و... است. مصحح دو صفحه را در اول و آخر كتاب به تصوير نسخه و متن اصلى اختصاص داده است. | ||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
[[رده:کتابشناسی]] | |||
[[رده: | [[رده:تاریخ]] | ||
[[رده:تاریخ ایران]] | |||