لوائح الحق و لوامع العشق: تفاوت میان نسخه‌ها

تفرقه آن است كه دل به واسطه تعلق به امور متعدد پراكنده شود و جمعيت آنكه از همه به مشاهده واحد پرداخته شود. ماسواى حق معرض زوال و فناست، جميل على الاطلاق حضرت ذوالجلال والافضال است. آدمى گرچه به سبب جسمانيت در غايت فساد است؛ ولى به حسب روحانيت در نهايت لطافت است، فنا عبارت از آن است كه واسطه استيلاى ظهور هستى حق بر باطن به ما سواى او شعور نماند. ذات من حيث هى از همه اسماء و صفات معرّا و از جميع نسب و اضافات مبرا است. تعين اول وحدتيست صرف و قابليتى است، محض و مشتمل بر جميع قابليات مى‌باشد. مراد از اندراج كثرت شئون در وحدت ذات نه اندراج جزوست در كل يا اندراج مظروف در ظرف، بلكه مراد اندراج اوصاف و لوازم است در موصوف و ملزوم. ظهور و خفاى شئون و اعتبارات به سبب تلبس به ظاهر وجود و عدم آن موجب تغير حقيقت وجود و صفات حقيقيه‌ى او نيست، بلكه مبتنى بر تبديل نسب و اضافاتست، استغناى مطلق از قيد به اعتبار ذات است و الاّ ظهور اسماء الوهيت و تحقق نسبت ربوبيت بى‌مقيد از محالات است، حقيقت هر شى تعين وجود است، در علم به اعتبار شانى كه آن شى مظهر اوست، موجود حقيقتى بيش نيست و آن عين وجود حق و هسته مطلق است؛ اما او داراى مراتب بسيار است. اول رتبه لا يقين به عدم انحصار است، مرتبه دوم تعين اوست به تعينى جامع، مرتبه سوم احديت جمع و جميع تعينات فعليه مؤثره است، مرتبه چهارم مرتبه الوهيت است، مرتبه پنجم احديت جمع جميع تعينات افعاليه است، مرتبه ششم تفضيل مرتبه كونيه است. بنابراين يكى بيش نيست و در جميع اين مراتب سارى است، حق سبحانه داراى دو تجلى است، يكى تجلى غيبى علمى كه صوفيه از آن به فيض اقدس تعبير مى‌كنند و دوم تجلى شهادى وجودى كه از آن به فيض مقدس تعبير مى‌شود و اين تجلى دوم مترتب بر تجلى اول است و در مواقع مظهر است براى كمالاتى است كه به تجلى اول در قابليات و استعدادات اعيان اندراج يافته بود.