۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
رسالتان في المنطق و الفلسفة: نهج التقديس و اسئلة و اجوبة (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۰۹:۳۰
، ۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۱۸لینک درون متنی
جز (جایگزینی متن - 'ابن‌سينا، حسين بن عبدالله' به 'ابن سینا، حسین بن عبدالله') |
(لینک درون متنی) |
||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''رسالتان في المنطق و الفلسفة'''، تألیف قاضی زینالدین عمر بن سهلان ساوی (متوفی 540ق)، مشتمل بر دو رساله عربی «نهج التقديس» و «أسئلة و أجوبة» در موضوع منطق و فلسفه است. کتاب با تقدیم و تحقیق حسن مراغی (غفارپور) منتشر شده است. | '''رسالتان في المنطق و الفلسفة'''، تألیف [[ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان|قاضی زینالدین عمر بن سهلان ساوی]] (متوفی 540ق)، مشتمل بر دو رساله عربی «نهج التقديس» و «أسئلة و أجوبة» در موضوع منطق و فلسفه است. کتاب با تقدیم و تحقیق [[غفارپور مراغي، حسن|حسن مراغی (غفارپور)]] منتشر شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب، مشتمل بر مقدمه محقق در چهار فصل و متن دو رساله است. | کتاب، مشتمل بر مقدمه محقق در چهار فصل و متن دو رساله است. | ||
روش نگارش در رسـاله نهج التقديس بدینگونه است که ابتدا قول شـیخالرئیـس را آورده، سـپس گفتههای طرفداران شیخ ابوالبرکات یهودی و اعـتراض آنـان را به کلام شیخ نقل کرده، آنگاه خود به آنها جواب گفته است. در رساله «أسئله و أجوبة» نیز مطالب به شیوه «أقول... بيانه» یا «فإن قال قائل... قلت» و مانند آن مطرح شده است. | |||
روش نگارش در رسـاله نهج التقديس بدینگونه است که ابتدا قول [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شـیخالرئیـس]] را آورده، سـپس گفتههای طرفداران شیخ ابوالبرکات یهودی و اعـتراض آنـان را به کلام شیخ نقل کرده، آنگاه خود به آنها جواب گفته است. در رساله «أسئله و أجوبة» نیز مطالب به شیوه «أقول... بيانه» یا «فإن قال قائل... قلت» و مانند آن مطرح شده است. | |||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
شرح حال نویسنده اولین مطلبی است که در مقدمه محقق مد نظر قرار گرفته است. به گفته مراغی، افراد و آثار اندکی به این موضوع پرداختهاند که اولین آنها زید بن حسن بیهقی (متوفی 565ق) معاصر و دوست اوست که در «تتمة صوان الحكمة» به این مطلب پرداخته و ابن سهلان را از اهل ساوه دانسته که به نیشابور مهاجرت کرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص8-7</ref>. | شرح حال نویسنده اولین مطلبی است که در مقدمه محقق مد نظر قرار گرفته است. به گفته مراغی، افراد و آثار اندکی به این موضوع پرداختهاند که اولین آنها زید بن حسن بیهقی (متوفی 565ق) معاصر و دوست اوست که در «تتمة صوان الحكمة» به این مطلب پرداخته و [[ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان|ابن سهلان]] را از اهل ساوه دانسته که به نیشابور مهاجرت کرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص8-7</ref>. | ||
در فصل دوم مقدمه، نام ده اثر ابن سهلان که به دست ما رسیده با ذکر مختصر توضیحی ارائه شده است<ref>ر.ک: همان، ص17-13</ref>. | در فصل دوم مقدمه، نام ده اثر [[ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان|ابن سهلان]] که به دست ما رسیده با ذکر مختصر توضیحی ارائه شده است<ref>ر.ک: همان، ص17-13</ref>. | ||
در فصل سوم به این نکته مهم اشاره شده که دو رساله فلسفی مورد بحث پیش از این منتشر نشده و در فهارس مخطوطات و کتابخانهها بهجز «کتابخانه مجلس شورای اسلامی» اثری از آنها نیست؛ بلکه اصحاب تراجم به این دو اثر اشاره نکرده و آنها را جزو کارهای ابن سهلان نیاوردهاند<ref>ر.ک: همان، ص19</ref>. | در فصل سوم به این نکته مهم اشاره شده که دو رساله فلسفی مورد بحث پیش از این منتشر نشده و در فهارس مخطوطات و کتابخانهها بهجز «کتابخانه مجلس شورای اسلامی» اثری از آنها نیست؛ بلکه اصحاب تراجم به این دو اثر اشاره نکرده و آنها را جزو کارهای [[ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان|ابن سهلان]] نیاوردهاند<ref>ر.ک: همان، ص19</ref>. | ||
در فصل چهارم، تحقیق دو رساله مطرح شده است. در این فصل نیز بر این نکته تأکید شده که تصحیح و تحقیق نص کتاب با استفاده از نسخه مجلس انجام شده که از خطی بد و بدون نقطه برخوردار بوده و کلمات زیادی از متن افتاده یا روی آن خط کشیده شده که بهراحتی قابل خواندن نیست. او تأکید کرده که پس از جستجوی فراوان موفق نشده که نسخه دیگری از کتاب به دست آورد؛ لذا تصحیح و تحقیق اثر بر روی یک نسخه انجام شده، ولذا تحقیق آن کاری سخت و دشوار بوده است<ref>ر.ک: همان ص27</ref>. | در فصل چهارم، تحقیق دو رساله مطرح شده است. در این فصل نیز بر این نکته تأکید شده که تصحیح و تحقیق نص کتاب با استفاده از نسخه مجلس انجام شده که از خطی بد و بدون نقطه برخوردار بوده و کلمات زیادی از متن افتاده یا روی آن خط کشیده شده که بهراحتی قابل خواندن نیست. او تأکید کرده که پس از جستجوی فراوان موفق نشده که نسخه دیگری از کتاب به دست آورد؛ لذا تصحیح و تحقیق اثر بر روی یک نسخه انجام شده، ولذا تحقیق آن کاری سخت و دشوار بوده است<ref>ر.ک: همان ص27</ref>. | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۵: | ||
رساله نهج التقديس درباره علم حق تعالی به جزئیات است. | رساله نهج التقديس درباره علم حق تعالی به جزئیات است. | ||
چون بعضی از فاضلان به نقل از شیخ ابوالبـرکات بغدادی یـهودی رسـالهای در رد رساله ابن سینا درباره علم خداوند به جزئیات نگاشتند، عدهای از دوستان و شاگردان ابـن سـهلان ساوجی از وی خواستند تا این کتاب را بررسی کند و درباره آن نظر دهد؛ آنگاه او این رساله را که داوری میان گـفتههای طـرفداران ابوالبرکات یهودی و شیخالرئیس بوعلی | چون بعضی از فاضلان به نقل از شیخ ابوالبـرکات بغدادی یـهودی رسـالهای در رد رساله ابن سینا درباره علم خداوند به جزئیات نگاشتند، عدهای از دوستان و شاگردان ابـن سـهلان ساوجی از وی خواستند تا این کتاب را بررسی کند و درباره آن نظر دهد؛ آنگاه او این رساله را که داوری میان گـفتههای طـرفداران ابوالبرکات یهودی و [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شیخالرئیس بوعلی سینا]]<nowiki/>ست، نگاشت<ref>ر.ک: ذکایی ساوجی، مرتضی، ص39؛ مقدمه محقق، ص22</ref>. | ||
رساله «أسئلة و أجوبة» نیز به گفته محقق اثر بر اساس قدیمیترین نسخه این اثر تهیه شده است. این نسخه مشتمل بر رسالههای پراکندهای است که برخی در سال 569ق و برخی در سال 570ق، نوشته شده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص24</ref>. | |||
این رساله، مشتمل بر دو بخش است: | این رساله، مشتمل بر دو بخش است: | ||
# در بخش اول پیرامون عقل، عاقل مجرد، معقول، روش تعقل مجردات و موانع ادراکات از ساوجی پرسش شده است. وی به دو سؤال پاسخ داده است، اما جواب سؤال سوم ناقص مانده و کلامش قطع شده است. محقق، معتقد است که ناسخ نسخه این کار را کرده است و ازآنجاکه بر نسخه دیگری دست نیافته، تکمیل آن را برای محققین پس از خود گذاشته که با دستیابی به نسخه دیگری آن را تکمیل کنند. | # در بخش اول پیرامون عقل، عاقل مجرد، معقول، روش تعقل مجردات و موانع ادراکات از ساوجی پرسش شده است. وی به دو سؤال پاسخ داده است، اما جواب سؤال سوم ناقص مانده و کلامش قطع شده است. محقق، معتقد است که ناسخ نسخه این کار را کرده است و ازآنجاکه بر نسخه دیگری دست نیافته، تکمیل آن را برای محققین پس از خود گذاشته که با دستیابی به نسخه دیگری آن را تکمیل کنند. | ||
# بخش دوم این رساله، مشتمل بر مسائل منطقی و شبهاتی پیرامون عکس قضایا و قیاس خلف و فروع آن است که ابن سهلان (یا افضلالدین غیلانی) در رد بر «عيون الرسائل في فنون المسائل» رشیدالدین وطواط نوشته است. این رساله در پی درخواست یکی از دوستان ساوجی با نام شهابالدین نوشته شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. از نکات مبهم این است که شهابالدین چه کسی است؟ شاید شهابالدین همان گونه که بیهقی در تتمه صوان الحكمة گفته واعظ شنورکانی معاصر ساوی بوده است<ref>ر.ک: همان، ص25-24</ref>. | # بخش دوم این رساله، مشتمل بر مسائل منطقی و شبهاتی پیرامون عکس قضایا و قیاس خلف و فروع آن است که [[ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان|ابن سهلان]] (یا افضلالدین غیلانی) در رد بر «عيون الرسائل في فنون المسائل» رشیدالدین وطواط نوشته است. این رساله در پی درخواست یکی از دوستان ساوجی با نام شهابالدین نوشته شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. از نکات مبهم این است که شهابالدین چه کسی است؟ شاید شهابالدین همان گونه که بیهقی در تتمه صوان الحكمة گفته واعظ شنورکانی معاصر [[ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان|ساوی]] بوده است<ref>ر.ک: همان، ص25-24</ref>. | ||
البته برخی این رساله را متعلق به ابن سهلان ندانستهاند؛ چراکه معتقدند: «در نسخه مجلس، نسخه رساله اخیر افضلالدین غیلانی درست پس از رسالهای ناقص الآخر از ابن سهلان ساوی قرار گرفته و در واقع برگهای آخر رساله ناقص الآخر ابن سهلان درست به آغاز رساله ناقص الأول افضلالدین غیلانی پیوند خورده است و مجموعه رساله اخیر افضلالدین، یعنی رساله ردیه بر رشیدالدین وطواط بهاشتباه بهعنوان اثری از ابن سهلان بههمراه نهج التقديس او بهوسیله آقای حسن مراغی غفّارپور منتشر شده است»<ref>ر.ک: انصاری، حسن، صفحه مقالات</ref>. | البته برخی این رساله را متعلق به [[ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان|ابن سهلان]] ندانستهاند؛ چراکه معتقدند: «در نسخه مجلس، نسخه رساله اخیر افضلالدین غیلانی درست پس از رسالهای ناقص الآخر از [[ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان|ابن سهلان ساوی]] قرار گرفته و در واقع برگهای آخر رساله ناقص الآخر [[ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان|ابن سهلان]] درست به آغاز رساله ناقص الأول افضلالدین غیلانی پیوند خورده است و مجموعه رساله اخیر افضلالدین، یعنی رساله ردیه بر رشیدالدین وطواط بهاشتباه بهعنوان اثری از [[ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان|ابن سهلان]] بههمراه نهج التقديس او بهوسیله آقای حسن مراغی غفّارپور منتشر شده است»<ref>ر.ک: انصاری، حسن، صفحه مقالات</ref>. | ||
| | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۶۸: | خط ۷۰: | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# پیشگفتار و متن کتاب. | # پیشگفتار و متن کتاب. | ||