اشراق هياکل النور: تفاوت میان نسخه‌ها

با مقایسه «شواكل الحور» و «إشراق هياكل النّور»، از چشم‏اندازى فلسفى و متناظر به الگوى هستى‌شناختى سهروردى، درمی‌یابیم که‏ بیشتر اعتراض‏ها و خرده‏گیرى‏هاى دشتکى بر دوانى درست و برحق است؛ بااین‌حال، بدزبانى و بى‏حرمتى‏هاى دشتکى، بسا که خواننده را آزرده و حتّى به طرف‌دارى از دوانى برمى‏انگیزد. نکته دیگرى که از مقایسه این شرح‏هاى هياكل النّور برمی‌آید، رابطه پیوسته‏‌اى است که میان جایگاه و پایگاه اجتماعى هریک از این دو عالم نامدار سده‏‌هاى نهم و دهم هجرى با چگونگى پرده‏پوشى و تقیه کردنشان وجود دارد. در واقع، علّت اصلى قشرى‏تر بودن دوانى از دشتکى بازمی‌‏گردد به این که جلال‌الدین به‌عنوان عالمى گنوستیک، روزى‌خوار حاکمان سنّى و ترکمانان متعصّب سده نهم بوده و قشرى نبودن براى او حکم ارتداد یا لااقل قطع ‌روزى روزانه را فرجام مى‏داده؛ درحالى‌که غیاث‌الدین به خاندانى تعلّق داشته که علم و ثروت و روحانیت را در شیراز سده‏‌هاى نهم و دهم هجرى در خود گرد آورده و به همین دلیل هم به فروتنى براى حاکمان سنى نیازى نداشته‏‌اند و گنوستیسیسم خود را آشکارتر بیان می‌‏کرده‌‏اند.<ref>ر.ک: همان، ص54-53</ref>