مجمل التواريخ و القصص (نشر آلمان): تفاوت میان نسخه‌ها

[[نجم آبادی، سیف‌الدین]] (ويرايشگر)

[[ابن مهلب]] (نویسنده)

| سال نشر = 1378 ش  

| تعداد جلد =1

'''مجمل‌التواريخ والقصص'''، كتابى به قلم نویسنده‌اى ناشناخته با موضوع تاريخ عمومى ايران و جهان تا سال 520ق است. تأليف كتاب هم در همين سال يا اندكى پس از آن بوده‌است. از احوال نویسنده، اين قدر مشخص است كه اهل اسدآباد همدان يا حوالى آن بوده‌است. برخى نام نویسنده اين كتاب را با توجه به اين كه به نسب جدش در جايى از كتاب اشارت كرده‌است، «نواده مهلب محمد شادى اسدآبادى» مى‌دانند.

در ابتداى اثر، ابواب كتاب را 25 دانسته كه با توجه به اين كه باب آخر در هيچ يك از نسخه‌هاى كتاب، موجود نيست، بايد گفت كه كتاب ناتمام مانده است. فهرست ابواب و فصول داخلى برخى از ابواب در فهرست ذكر شده است. نویسنده تحت تأثير روش‌هاى معمول، تاريخ را بر حسب سلسله‌ها و با ملاحظه اهميت و اعتبار آنان، و نيز نزدیکى و دورى‌شان از ايران تدوين كرده است. سبک و شيوه‌ى نگارش اين كتاب نيز، همانند همه‌ى تاريخ‌نامه‌هاى سده‌هاى چهارم و پنجم، روان و ساده، بى‌تكلّف و آرايش‌هاى لفظى و صنايع دوره‌هاى بعد است. با اين همه فهميدن مطالب كتاب، به فارسى مستعمل نهصد سال پيش براى فارسى زبانان امروز چندان هم آسان نيست. آرى، اين كتاب به زبان فارسى است، انگيزه اصلى مؤلف، ثبت اخبار پادشاهان عجم بوده و اخبار ساير ملل، از نگاه مؤلف، طفيلى آن‌هاست.

نویسنده، به رسم تاريخ‌نويسان روزگار خود تاريخ خود را از پيدايش آفرينش آغاز مى‌كند و به رويدادهاى زمان خود پايان مى‌دهد. براى اين فاصله‌ى زمانى طولانى، ناگزير بايد به اجمال بنويسد و ناگزير همه جا فهرست‌وار گزارش مى‌دهد؛ تا جايى كه دريافتن معانى بدون يارى و بازبينى سرچشمه‌هاى كار او، كه خود ياد كرده، دشوار و يا ناممكن مى‌شود. از اين دست است، داستان حضرت سليمان و سيمرغ و شاهزاده كه بى‌يارى جستن از «قصص الانبياء» فهم آن داستان ناممكن است. به علاوه، در جاى جاى كتاب به ارائه فهرست پادشاهان و تواريخ مربوط به آن‌ها و نيز جداولى براى معرفى شاهان و القابشان اقدام كرده است.