۱۵٬۲۶۶
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '</div> '''' به '</div> '''') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR04028.jpg|بندانگشتی|دهخدا، علیاکبر]] | [[پرونده:NUR04028.jpg|بندانگشتی|دهخدا، علیاکبر]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
|- | |- | ||
! نام!! data-type= | ! نام!! data-type="authorName" |دهخدا، علیاکبر | ||
|- | |- | ||
|نامهای دیگر | |نامهای دیگر | ||
|data-type= | | data-type="authorOtherNames" | دخو | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
|data-type= | | data-type="authorfatherName" |خانباباخان | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
|data-type= | | data-type="authorbirthDate" |1258ش | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
|data-type= | | data-type="authorBirthPlace" |تهران | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
|data-type= | | data-type="authorDeathDate" |1334 ش | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|data-type= | | data-type="authorTeachers" |[[غلامحسين بروجردى|غلامحسین بروجردى]] | ||
[[شيخ هادى نجمآبادى|شیخ هادى نجمآبادى]] | |||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
|data-type= | | data-type="authorWritings" |[[امثال و حکم]] | ||
[[لغتنامه: فرهنگ متوسط دهخدا]] | |||
[[لغتنامه]] | |- class="articleCode" | ||
|-class= | |||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
|data-type= | | data-type="authorCode" |AUTHORCODE04028AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
''' | '''میرزا علیاکبرخان قزوینی''' (1258-1334ش)، معروف به علیاکبر دهخدا با نام مستعار دخو، نویسنده، ادیب، شاعر، پژوهشگر، لغتشناس و سیاستمدار، او از آزادیخواهان دوران مشروطه، که طی 45 سال کوشش پیگیرانه توانست بزرگترین گنجینهی لغتشناسی فارسی را با نام لغتنامه گرد آورد. او در مدرسهی علوم سیاسی با دانش سیاسی آشنا شد و نوشتههایی را با عنوان چرند و پرند در روزنامهی صوراسرافیل منتشر میکرد. پس از جنگ جهانی اول، کار سیاسی را کنار گذاشت و کار گردآوری لغت را آغاز کرد. با اوج گیری جنبش ملی کردن نفت از پشتیبانان دکتر مصدق شد و مقالهها و گفتارهایی در پشتیبانی از دولت مصدق در روزنامهها نوشت. امثال و حکم و تصحیح چند دیوان از شاعران بزرگ از دیگر آثار اوست. | ||
== ولادت == | |||
در سال 1297ق در تهران به دنیا آمد. پدر دهخدا، خانباباخان اهل قزوین بود و پیش از تولد وى به تهران آمده و در این شهر ساکن شده بود. | |||
علىاکبر ده ساله بود که پدرش وفات کرد و دهخدا با سرپرستى مادر به تحصیل خود ادامه داد. | |||
== تحصیلات == | |||
یکى از فضلاى آن عصر به نام شیخ [[غلامحسين بروجردى|غلامحسین بروجردى]] تعلیم دهخدا را عهدهدار بود.دهخدا غالباً ً مىگفته که هرچه دارد، بر اثر تعلیم آن بزرگ مرد است. | |||
بعدها که مدرسه سیاسى در تهران افتتاح شد، دهخدا در آنجا به تحصیل پرداخت. به علت همسایگى با مرحوم حاج [[شيخ هادى نجمآبادى|شیخ هادى نجمآبادى]]، دهخدا با وجود کمى سن از محضر آن مرد استفاده میکرد و در همان زمان به فراگرفتن زبان فرانسوى پرداخت و سپس به اروپا رفت و در آنجا زبان فرانسه و معلومات جدید را تکمیل کرد. | |||
بازگشت دهخدا به ایران همزمان با آغاز مشروطیت بود و در آن هنگام وى در انتشار روزنامه صور اسرافیل که از جراید معروف مشروطیت بود با میرزا جهانگیر خان صور اسرافیل و میرزا قاسم تبریزى به همکارى پرداخت. | |||
در | پس از تعطیلى مجلس در دوره محمدعلى شاه، دهخدا با جمعى از آزادىخواهان به اروپا رفت. | ||
در سویس سه شماره از روزنامه صور اسرافیل را منتشر کرد و سپس به استانبول رفت و در آنجا نیز در انتشار روزنامه «سروش» با آزادىخواهان همکارى کرد. | |||
پس از خلع محمدعلى شاه، دهخدا از طرف مردم تهران و کرمان به نمایندگى مجلس برگزیده شد و به درخواست آزادىخواهان به مجلس رفت. | |||
در دوران جنگ جهانى اول دهخدا در یکى از روستاهاى چهارمحال بختیارى منزوى بود. اما پس از جنگ جهانی اول از کار سیاسی کناره گرفت و تا سال 1320 خورشیدی مدیر مدرسهی علوم سیاسی بود. | |||
دهخدا پس از برکنار شدن از مدیریت مدرسهی علوم سیاسی، به کارهای پژوهشی خود افزود. اما با اوج گیری جنبش ملی کردن نفت از پشتیبانان دکتر مصدق شد و مقالهها و گفتارهایی در پشتیبانی از دولت مصدق در روزنامهها نوشت. آن نوشتهها و پشتیبانیها باعث شد که پس از کودتای 28 مرداد 1332، فرمان قطع حقوق او را صادر شود و او را دو بار برای بازجویی به دادستانی ببرند. دهخدا در پی آن رفتارهای نادرست به سختی صدمه دید و بیماری آسم او بازگشت. | |||
== وفات == | |||
سرانجام در هفتم اسفند ماه 1334ش در تهران وفات کرد و در قبرستان ابن بابویه به خاک سپرده شد. | |||
== آثار== | |||
{{ستون-شروع|2}} | |||
# امثال و حکم. | |||
# ترجمه عظمت و انحطاط رومیان منتسکیو. | |||
# ترجمه روحالقوانین اثر منتسکیو. | |||
# فرهنگ فرانسه به فارسى. | |||
# شرح حال [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان بیرونى]]. | |||
# حاشیه بر دیوان ناصر خسرو. | |||
# تصحیحاتى بر دیوانهاى حافظ، منوچهرى و فرخى. | |||
# چرند و پرند. | |||
# دیوان اشعار. | |||
# لغتنامه. | |||
{{پایان}} | |||
==منابع مقاله== | |||
[http://jazirehdanesh.com/content/575 ر.ک. پایگاه جزیره دانش] | |||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
[[امثال و حکم]] | |||
[[لغتنامه]] | |||
[[لغتنامه دهخدا]] | |||
[[ | |||
[[ | [[لغتنامه: فرهنگ متوسط دهخدا]] | ||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||
[[رده:ادیبان]] | |||
[[رده:شاعران]] | |||
[[رده:واژهشناسان]] |