۶۱٬۱۸۹
ویرایش
ابن نباته، محمد بن محمد: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' ==' به '=='
جز (جایگزینی متن - '== ' به '==') |
جز (جایگزینی متن - ' ==' به '==') |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
'''ابوبكر جمال‌الدين محمد بن محمد فارقى حذاقى (جذامى) مصرى'''، معروف به '''ابن نباته'''، (686 - 7 صفر 768ق / 1287 - 13 اكتبر 1366م)، اديب، شاعر و نويسنده مشهور عصر مماليك مى‌باشد. | '''ابوبكر جمال‌الدين محمد بن محمد فارقى حذاقى (جذامى) مصرى'''، معروف به '''ابن نباته'''، (686 - 7 صفر 768ق / 1287 - 13 اكتبر 1366م)، اديب، شاعر و نويسنده مشهور عصر مماليك مى‌باشد. | ||
==لقب و کنیه ابن نباته == | ==لقب و کنیه ابن نباته== | ||
بنا بر تصريح غالب منابع كهن، لقب جمال‌الدين داشت، اما برخى او را شهاب‌الدين خوانده‌اند. كنيه مشهور او ابوبكر است و جز آن به ابوالفضائل و ابوالفتح و ابوعبدالله نيز مكنّى بوده است. | بنا بر تصريح غالب منابع كهن، لقب جمال‌الدين داشت، اما برخى او را شهاب‌الدين خوانده‌اند. كنيه مشهور او ابوبكر است و جز آن به ابوالفضائل و ابوالفتح و ابوعبدالله نيز مكنّى بوده است. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
مهم‌ترين نوشته‌اى كه بر پايه آن مى‌توان خطوط كلى شخصيت را ترسيم كرد، متن اجازه‌نامه‌اى است كه وى در آغاز شعبان 729 به درخواست [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] برايش نوشته است. به تصريح خود در اين اجازه‌نامه و به نقل اكثر مورخان معاصر او، وى در 686ق، در زقاق القناديل، از محله‌هاى اعيان‌نشين فسطاط مصر، ديده به جهان گشود و در همان جا پرورش يافت. | مهم‌ترين نوشته‌اى كه بر پايه آن مى‌توان خطوط كلى شخصيت را ترسيم كرد، متن اجازه‌نامه‌اى است كه وى در آغاز شعبان 729 به درخواست [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] برايش نوشته است. به تصريح خود در اين اجازه‌نامه و به نقل اكثر مورخان معاصر او، وى در 686ق، در زقاق القناديل، از محله‌هاى اعيان‌نشين فسطاط مصر، ديده به جهان گشود و در همان جا پرورش يافت. | ||
==اساتید == | ==اساتید== | ||
پدرش كه خود محدث و شاعر و عهده‌دار برخى مشاغل ديوانى بود، به تربيت وى همت گماشت و او همراه پدر به حلقه مشايخى چون ابن خطيب المزة، عبدالرحيم بن دميرى و ابن دقيق العيد راه يافت. از مشاهيرى چون ابوالهيجاء غازى حلاوى، ابونصر عبدالعزيز بن ابى‌الفرج حصرى، احمد بن اسحاق همدانى ابرقوهى و جد خود شرف‌الدين محمد حديث شنيد. | پدرش كه خود محدث و شاعر و عهده‌دار برخى مشاغل ديوانى بود، به تربيت وى همت گماشت و او همراه پدر به حلقه مشايخى چون ابن خطيب المزة، عبدالرحيم بن دميرى و ابن دقيق العيد راه يافت. از مشاهيرى چون ابوالهيجاء غازى حلاوى، ابونصر عبدالعزيز بن ابى‌الفرج حصرى، احمد بن اسحاق همدانى ابرقوهى و جد خود شرف‌الدين محمد حديث شنيد. | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
از همان آغاز در مصر به مدح بزرگان پرداخت. خاندان فضل‌الله عمرى را كه در ديوان‌هاى سلاطين مصر و شام منصب‌هاى مهم داشتند، مدح گفت. | از همان آغاز در مصر به مدح بزرگان پرداخت. خاندان فضل‌الله عمرى را كه در ديوان‌هاى سلاطين مصر و شام منصب‌هاى مهم داشتند، مدح گفت. | ||
==اقامت در دمشق == | ==اقامت در دمشق== | ||
در حدود سال 715ق، به شام سفر كرد و در دمشق رحل اقامت افكند. از اين تاريخ، فصل مهمى از زندگى او آغاز مى‌شود كه نزديك نيم قرن به درازا مى‌انجامد. وى شايد در جست‌وجوى زندگى فراخ‌تر به شام مهاجرت كرده باشد، زيرا بارها در اشعارش از تنگدستى ناليده است. بااين‌همه، بعيد نيست كه عوامل سياسى نيز در اين كار دخيل بوده باشد؛ چه، مى‌دانيم كه او با سلطان الناصر محمد، سر سازش نداشت و در سراسر اين مدت، به شهادت ديوانش، حتى يك مديحه براى او نسرود. افزون بر اين، بسا كه با ابوالفداء كه در همان سال به قاهره آمده بود، به طريقى آشنايى يافته و مقدمات اين سفر فراهم شده باشد. به‌هرتقدير، وى در آنجا به پدرش كه پيش از اين به دمشق رفته و عهده‌دار دارالحديث نوريه شده بود، پيوست و پدر، هر آنچه را كسب مى‌كرد، هزينه فرزندان جمال‌الدين مى‌كرد، اما جمال‌الدين نيز خود بى‌كار ننشست و در پى كسب مال، به مدح بزرگان دمشق پرداخت. | در حدود سال 715ق، به شام سفر كرد و در دمشق رحل اقامت افكند. از اين تاريخ، فصل مهمى از زندگى او آغاز مى‌شود كه نزديك نيم قرن به درازا مى‌انجامد. وى شايد در جست‌وجوى زندگى فراخ‌تر به شام مهاجرت كرده باشد، زيرا بارها در اشعارش از تنگدستى ناليده است. بااين‌همه، بعيد نيست كه عوامل سياسى نيز در اين كار دخيل بوده باشد؛ چه، مى‌دانيم كه او با سلطان الناصر محمد، سر سازش نداشت و در سراسر اين مدت، به شهادت ديوانش، حتى يك مديحه براى او نسرود. افزون بر اين، بسا كه با ابوالفداء كه در همان سال به قاهره آمده بود، به طريقى آشنايى يافته و مقدمات اين سفر فراهم شده باشد. به‌هرتقدير، وى در آنجا به پدرش كه پيش از اين به دمشق رفته و عهده‌دار دارالحديث نوريه شده بود، پيوست و پدر، هر آنچه را كسب مى‌كرد، هزينه فرزندان جمال‌الدين مى‌كرد، اما جمال‌الدين نيز خود بى‌كار ننشست و در پى كسب مال، به مدح بزرگان دمشق پرداخت. | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
وى در انواع نثر دست داشته است. انشاى او گاه چنان‌كه در سرح العيون و مجمع الفوائد ملاحظه مى‌شود، ساده و بى‌پيرايه است و گاه آهنگين و مسجع و درعين‌حال، ساده و روان. | وى در انواع نثر دست داشته است. انشاى او گاه چنان‌كه در سرح العيون و مجمع الفوائد ملاحظه مى‌شود، ساده و بى‌پيرايه است و گاه آهنگين و مسجع و درعين‌حال، ساده و روان. | ||
==آثار == | ==آثار== | ||
| خط ۱۳۶: | خط ۱۳۶: | ||
<references /> | <references /> | ||
==منابع مقاله == | ==منابع مقاله== | ||
ناجی، محمدرضا، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1378 | ناجی، محمدرضا، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1378 | ||
==وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||