تاریخ آبادان در روزگار اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

| پیش از =

}}  

   

==ساختار==

فصل سوم کتاب در مورد جغرافیای اقتصادی آبادان است. تمدن و شکوفایی و رونق اقصادی شهر در پرتو صدور محصولات مهم آن چون نمک و خرما و حصیر عبادانی و سامانی بود. نخلستان‎های بصره تا عبادان، در تمامی بلاد اسلام شهرت داشت و خرمای مرغوب آن به اقصی نقاط عالم صادر می‎شد. پس از صدور محصول استراتژیک حصیر عبادانی، منافع حاصله از فروش خرمای بصری، نمک عبادان و ماهی‎های خلیج فارس، جزء اصلی‎ترین درآمدهای مردم محسوب می‎گردید.

از حیث عمران و آبادی، این شهر را در قرون نخستین اسلامی کوچک، ولی آباد می‎بینیم، که از آن با ‎عناوین حصارکی کوچک، شهری، شهرکی، قلعه کوچکی و حصاری یاد می‎شود. بعد‎ها عبارات نیز تغییر یافت و از قرون هفت و هشت قمری که شهر به دلیل پیشرفت کرانه‎های آن به درون دریا و رشد بصره و خرمشهر، اهمیت بازرگانی خود را از دست داد، رفته‎رفته رو به ویرانی نهاده و به قریه یا قریه بزرگ و بالاخره به دهکده‎ای در شمال خلیج فارس تبدیل گردید.

همچنین منافع حاصله آن از طریق گمرک بازرگانی و نظارت بر حمل و نقل و دادوستد و گذر حجاج مسلمان، زبانزد مردم ناحیه سواد و جنوب بصره بوده است<ref>ر.ک: همان، ص63-81</ref>.

جغرافیای انسانی، موضوع فصل چهارم این نوشتار است. آنچه در مورد مردم این دیار گفته شده عبارت است از: مردمی مسلمان و اکثر شیعه اثناشری و پارسی‎زبان، که پایگاه فقه و حدیث و فرهگ اسلامی را ایجاد کردند.

آبادانی‎ها شیعیان متعصب و موحد و مقید بوده‎اند.

مردم شهر از اقوام سامی‎نژاد محسوب می‎شدند.

نفوذ صوفیه در عبادان و بصره تا حدی بوده که اکثر مردم ناحیه عراق در طریقت سهل بن عبدالله، طی طریق و سیر و سلوک می‎نموده‎اند. مردم آبادان با حفظ روحیه میهمان‎نوازی و قناعت خویش، شیرین‎زبان و فهیم و فرهنگ‎دوست بوده‎اند. همچنین گاه تندروی‎هایی نیز در مذهب و عقاید داشته‎اند. در اینکه در عصر رنسانس اسلامی بندر مهم و استراتژی آبادان آخرین شهر عراق عرب بر کنار دریای خلیج فارس بوده است، شکی نیست و عموم مورخان به آن اشاره کرده‎اند.

در ادامه به نقل احادیثی چند در باب فضیلت عبادان پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص۸۳-۹۰</ref>.

==پانویس ==

==منابع مقاله==