تاریخ بخاری / تعريب: تفاوت میان نسخه‌ها

تاريخ بخارا، مهم‌ترين و قديمى‌ترين تاريخ محلى بر جاى مانده بخارا به فارسى. اصل اين كتاب را ابوبكر محمد بن جعفر بن زكريا نَرشَخى در 332 به نام امير نوح بن نصر سامانى به عربى نوشته است. از زندگى مؤلف آگاهى اندكى در دست است. به گفته سمعانى نرشخى از مردم قريه نَرشَخِ بخارا بود و در 286 زاده شد. او از ابوبكر بن حُريث و عبداللّه بن جعفر روايت كرده و در صفر 348 درگذشته است. سمعانى در اين گزارش از تاريخ بخارا يادى نكرده، به همين سبب قزوينى در انتساب اين كتاب، به نرشخى ترديد كرده و ابوبكر منصور بَرسَخى را (منسوب به بَرسُخان از قراى بخارا) كه سمعانى از تأليف او به نام تاريخ بخارا ياد كرده است.

تاريخ بخارا از حيث محتوا، به دليل دارا بودن اطلاعات منحصر به فردى، از اوضاع پايتخت و تاريخ سامانيان، اهميت ويژه دارد. اين اثر همچين، شامل اطلاعات گران‌بهايى است كه از نظر زبان‌شناسى و سكه‌شناسى و باستان‌شناسى و تاريخى مورد استفاده محققان جديد قرار گرفته است، فهرستواره‌اى از مطالب تاريخ بخارا بدين قرار است: قُضات، وضع اقليمى و توابع، اسامى شهر، بيت الطراز، بازار ماخ، ارگ و منازل پادشاهان، برخى محل‌ها و خاندان‌هاى مشهور، رودهاى بخارا، خراج، ديوار شهر، ربض (بارو)، ضرب درهم، فتح اسلامى، بناى مسجد جامع، نمازگاه عيد، تقسيم شهر ميان عرب و ايرانى، مقنَّع و سپيدجامگان، بخار خداها (لقب امراى بخارا)، نَسَب سامانيان و بالاخره دودمان و دولت اميران سامانى از آغاز تا انقراض اين دولت در 389.