پرش به محتوا

راحة الصدور و آية السرور در تاریخ آل سلجوق: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'شاه‌نامه' به 'شاهنامه'
جز (جایگزینی متن - 'هـ.ش' به 'ش')
جز (جایگزینی متن - 'شاه‌نامه' به 'شاهنامه')
خط ۵۶: خط ۵۶:
شيوه نگارش كتاب را روشن و ساده و همان سبك فارسى پيش از مغول (انشاى سليس) مى‌توان برشمرد كه به دليل بودن مطالبِ نامربوط مانند گريزهاى طولانى، ذكر مكرر و كمابيش نامناسب ضرب المثل‌هاى مبتذل و كم ارزش عربى همراه با ترجمه فارسى آنها و شعرهاى فراوان، آسيب فراوانى به زيبايى آن رسيده است. به گمان ما، با حذف اين مطالب از كتاب، حجم آن را به يك چهارم مى‌توان كاست.
شيوه نگارش كتاب را روشن و ساده و همان سبك فارسى پيش از مغول (انشاى سليس) مى‌توان برشمرد كه به دليل بودن مطالبِ نامربوط مانند گريزهاى طولانى، ذكر مكرر و كمابيش نامناسب ضرب المثل‌هاى مبتذل و كم ارزش عربى همراه با ترجمه فارسى آنها و شعرهاى فراوان، آسيب فراوانى به زيبايى آن رسيده است. به گمان ما، با حذف اين مطالب از كتاب، حجم آن را به يك چهارم مى‌توان كاست.


نويسنده 264 ضرب المثل عربى در اين اثر آورده است كه همه آنها بدون اشاره به نام منبع و و نويسنده‌اش، از الفرائد و القلائد ثعالبى گرفته شده‌اند و شمار شعرهاى آن به 2799 مى‌رسد كه 511 بيت از آنها، از آن خود نويسنده در مدح پشتيبانش (كيخسرو)، 144 بيت از انورى، 196 بيت از سيد اشرف (حسن قزوينى)، 77 بيت از اثير اخسيتكى، 348 بيت از مجير بيلقانى، 81 بيت از جمال‌الدين اصفهانى، 71 بيت از عمادى، 249 بيت از نظامى بيشتر از مثنوى خسرو و شيرين)، 122 بيت از شاعران عرب (بيشتر طغرايى و متنبى)، شش بيت فهلويات يا شعرهاى محلى، 676 بيت از شاه‌نامه و كمابيش 323 بيت از ديگر شاعران فارسى زبان است. هم‌چنين ابياتى از نظامى و شاه‌نامه بدون ذكر منبع در اين اثر ديده مى‌شود. بيت‌هاى شاه‌نامه از متن كامل آن گرفته نشده‌اند و گويى نويسنده مجموعه‌اى از ابيات اخلاقى و پند آموز شاه‌نامه را نزد خود داشته و بدون رعايتِ ترتيب، آنها را نقل كرده است.  
نويسنده 264 ضرب المثل عربى در اين اثر آورده است كه همه آنها بدون اشاره به نام منبع و و نويسنده‌اش، از الفرائد و القلائد ثعالبى گرفته شده‌اند و شمار شعرهاى آن به 2799 مى‌رسد كه 511 بيت از آنها، از آن خود نويسنده در مدح پشتيبانش (كيخسرو)، 144 بيت از انورى، 196 بيت از سيد اشرف (حسن قزوينى)، 77 بيت از اثير اخسيتكى، 348 بيت از مجير بيلقانى، 81 بيت از جمال‌الدين اصفهانى، 71 بيت از عمادى، 249 بيت از نظامى بيشتر از مثنوى خسرو و شيرين)، 122 بيت از شاعران عرب (بيشتر طغرايى و متنبى)، شش بيت فهلويات يا شعرهاى محلى، 676 بيت از شاهنامه و كمابيش 323 بيت از ديگر شاعران فارسى زبان است. هم‌چنين ابياتى از نظامى و شاهنامه بدون ذكر منبع در اين اثر ديده مى‌شود. بيت‌هاى شاهنامه از متن كامل آن گرفته نشده‌اند و گويى نويسنده مجموعه‌اى از ابيات اخلاقى و پند آموز شاهنامه را نزد خود داشته و بدون رعايتِ ترتيب، آنها را نقل كرده است.  


اين دست نوشته نيز مانند ديگر دست نوشته‌هاى قرن هفتم و پيش از آن، در املاى كلمات، ويژگى‌هاى زيرا را داراست: «ا» هميشه داراى مد (آ) نيست، «بيرون است» و «نزديك است» و...، به صورت «بيرونست» و «نزديكست» و... نوشته مى‌شوند. آيات و روايت، اشعار و كلمات و امثال و حكم عربى و فارسى در سراسر كتاب به اندازه‌اى است كه مى‌توان گفت هيچ صفحه‌اى، از اين نكات و لطايف و دقايق خالى نيست. اين امثال و حكم، گاهى با ترجمه‌اى منثور همراه مى‌شود و گاهى به ترجمه گونه‌اى منظوم آراسته است كه احتمالا، از خود نويسنده يا ديگر شاعران است. مثل‌ها و حكمت‌هاى موجود در اين كتاب اغلب برگرفته از سخنان حكمت آموز [[امام على(ع)]] است.
اين دست نوشته نيز مانند ديگر دست نوشته‌هاى قرن هفتم و پيش از آن، در املاى كلمات، ويژگى‌هاى زيرا را داراست: «ا» هميشه داراى مد (آ) نيست، «بيرون است» و «نزديك است» و...، به صورت «بيرونست» و «نزديكست» و... نوشته مى‌شوند. آيات و روايت، اشعار و كلمات و امثال و حكم عربى و فارسى در سراسر كتاب به اندازه‌اى است كه مى‌توان گفت هيچ صفحه‌اى، از اين نكات و لطايف و دقايق خالى نيست. اين امثال و حكم، گاهى با ترجمه‌اى منثور همراه مى‌شود و گاهى به ترجمه گونه‌اى منظوم آراسته است كه احتمالا، از خود نويسنده يا ديگر شاعران است. مثل‌ها و حكمت‌هاى موجود در اين كتاب اغلب برگرفته از سخنان حكمت آموز [[امام على(ع)]] است.
خط ۶۹: خط ۶۹:
گزارشى كامل از اين نسخه خطى (تاريخ سلسله سلجوقى از آغاز تا مرگ ملك شاه) به قلم همين دانشمند در متممِ وى بر سياست‌نامه نظام الملك منتشر شد و پرفسور ادوارد گرانويل براون بر اثر قدرت و اعتبار درون‌مايه كتاب، آن را براى انتشار برگزيد. اين نسخه خطى بسيار غنى است؛ زيرا با توجه به نوشته شدنش در آن دوره، هجى‌ها و اصطلاحات قديمى آن روزگار را داراست و افزون بر اين، بيت‌هاى بسيارى را از شعرهاى برخى از شاعران برجسته و بزرگ پارسى مانند انورى، نظامى، مجير بيلقانى، اثير اخسيكتى، حسن غزنوى و جمال‌الدين اصفهانى در بر دارد كه بيشترشان با نويسنده هم‌روزگار بوده‌اند.  
گزارشى كامل از اين نسخه خطى (تاريخ سلسله سلجوقى از آغاز تا مرگ ملك شاه) به قلم همين دانشمند در متممِ وى بر سياست‌نامه نظام الملك منتشر شد و پرفسور ادوارد گرانويل براون بر اثر قدرت و اعتبار درون‌مايه كتاب، آن را براى انتشار برگزيد. اين نسخه خطى بسيار غنى است؛ زيرا با توجه به نوشته شدنش در آن دوره، هجى‌ها و اصطلاحات قديمى آن روزگار را داراست و افزون بر اين، بيت‌هاى بسيارى را از شعرهاى برخى از شاعران برجسته و بزرگ پارسى مانند انورى، نظامى، مجير بيلقانى، اثير اخسيكتى، حسن غزنوى و جمال‌الدين اصفهانى در بر دارد كه بيشترشان با نويسنده هم‌روزگار بوده‌اند.  


ويرايش اين كتاب مانند ويرايش تاريخ جهان گشاى ويراسته ميرزا محمد قزوينى، است. مصحح هر رويداد يا گزارش تاريخى را، همراه با نمونه همانندش در نوشته‌هاى [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] و بندارى، نويسندگان دو منبع بزرگ و مستقل در زمينه تاريخ سلجوقى، ياد كرده است. تاريخ‌ها در پانوشت درون قلاب ([ ]) آمده‌اند. نويسنده بارها از شاه‌نامه نقل كرده و از اين رو، هر جا كه دو خط متوالى يا بيشتر از شاه‌نامه آورده شده، براى ديدن متن اصلى از دو هلال () استفاده شده است.
ويرايش اين كتاب مانند ويرايش تاريخ جهان گشاى ويراسته ميرزا محمد قزوينى، است. مصحح هر رويداد يا گزارش تاريخى را، همراه با نمونه همانندش در نوشته‌هاى [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] و بندارى، نويسندگان دو منبع بزرگ و مستقل در زمينه تاريخ سلجوقى، ياد كرده است. تاريخ‌ها در پانوشت درون قلاب ([ ]) آمده‌اند. نويسنده بارها از شاهنامه نقل كرده و از اين رو، هر جا كه دو خط متوالى يا بيشتر از شاهنامه آورده شده، براى ديدن متن اصلى از دو هلال () استفاده شده است.


فتحه پيش از الف و كسره پيش از يا، در اعراب گذارى به صورت عمودى نگاشته شده‌اند. فهرست واژگان اين كتاب، كلمه‌ها و اصطلاح‌هايى را در بر دارد كه نه كم‌ياب و نه قديمى‌اند. هم‌چنين خوانندگان بارها به چند كتاب معاصر ديگر ارجاع شده‌اند كه در آنها همان كلمه يا اصطلاح وجود دارد. نشانه گذارى در جمله‌ها فراوان است.
فتحه پيش از الف و كسره پيش از يا، در اعراب گذارى به صورت عمودى نگاشته شده‌اند. فهرست واژگان اين كتاب، كلمه‌ها و اصطلاح‌هايى را در بر دارد كه نه كم‌ياب و نه قديمى‌اند. هم‌چنين خوانندگان بارها به چند كتاب معاصر ديگر ارجاع شده‌اند كه در آنها همان كلمه يا اصطلاح وجود دارد. نشانه گذارى در جمله‌ها فراوان است.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش