۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
ابن منظور، محمد بن مکرم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
ویرایش Hbaghizadeh@noornet.net (بحث) به آخرین تغییری که Mhosseini@noornet.net انجام داده بود وا...
جز (جایگزینی متن - ' ' به '') |
جز (ویرایش Hbaghizadeh@noornet.net (بحث) به آخرین تغییری که Mhosseini@noornet.net انجام داده بود وا...) |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
|data-type='authorDeathDate'|711 | |data-type='authorDeathDate'|711 هـ.ق | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
|data-type='authorCode'|AUTHORCODE1517AUTHORCODE | |data-type='authorCode'|AUTHORCODE1517AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div>'''جمال‌الدين ابوالفضل، جلال‌الدين ابوالعز، محمد بن مكرم بن على بن احمد بن ابى القاسم بن حقبة بن منظور رويفعى انصارى خزرجى آفريقايى مصرى'''، در محرم سال 630 هجرى به دنيا آمد. | </div> | ||
'''جمال‌الدين ابوالفضل، جلال‌الدين ابوالعز، محمد بن مكرم بن على بن احمد بن ابى القاسم بن حقبة بن منظور رويفعى انصارى خزرجى آفريقايى مصرى'''، در محرم سال 630 هجرى به دنيا آمد. | |||
[[ذهبى]] زادگاه وى را مصر نوشته است، اما از منابع قديم دربارۀ مولد و سالهاى نخستين زندگى او آگاهى دقيقى به دست نمى‌آيد. | [[ذهبى]] زادگاه وى را مصر نوشته است، اما از منابع قديم دربارۀ مولد و سالهاى نخستين زندگى او آگاهى دقيقى به دست نمى‌آيد. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۶: | ||
كنيه مشهور وى برگرفته از نام هفتمين جدش منظور بن معافى است. | كنيه مشهور وى برگرفته از نام هفتمين جدش منظور بن معافى است. | ||
ابن منظور نسب خود را با 18 واسطه به رويفع بن ثابت انصارى (درگذشت 56 هجرى)، صحابى پيامبر اكرم | ابن منظور نسب خود را با 18 واسطه به رويفع بن ثابت انصارى (درگذشت 56 هجرى)، صحابى پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله، كه در سال 46 هجرى امارت طرابلس غرب را عهده‌دار شد، رسانيده است [[لسان العرب]] جلد 1 صفحه 263 - 264 | ||
«شدياق» نسبت آفريقايى را كه منابع كهن به وى داده‌اند، دليل بر تونسى بودن او مى‌داند. | «شدياق» نسبت آفريقايى را كه منابع كهن به وى داده‌اند، دليل بر تونسى بودن او مى‌داند. | ||
| خط ۴۹: | خط ۵۲: | ||
برخى نيز به استناد اينكه «رويفع» جد اعلاى او، تا پايان عمر امير طرابلس بوده و خاندان ابن منظور، معروف به آل مكرم، تا سده‌هاى اخير در آن ناحيه شهرت داشته‌اند، زادگاه وى را طرابلس پنداشته‌اند و بعيد دانسته‌اند كه او پيش از تصدى قضاى طرابلس در مصر و يا قاهره به سر برده باشد. | برخى نيز به استناد اينكه «رويفع» جد اعلاى او، تا پايان عمر امير طرابلس بوده و خاندان ابن منظور، معروف به آل مكرم، تا سده‌هاى اخير در آن ناحيه شهرت داشته‌اند، زادگاه وى را طرابلس پنداشته‌اند و بعيد دانسته‌اند كه او پيش از تصدى قضاى طرابلس در مصر و يا قاهره به سر برده باشد. | ||
اما نظر به گزارش «[[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]» و «ابن شاكر» و با توجه به آنچه در پژوهش «ابوالقاسم محمد كرو» دربارۀ مهاجرت جد او، | اما نظر به گزارش «[[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]» و «ابن شاكر» و با توجه به آنچه در پژوهش «ابوالقاسم محمد كرو» دربارۀ مهاجرت جد او، نجيب الدين على، از تونس به مصر آمده، دليلى قاطع بر ترجيع قول [[ذهبى]] كه مصر را زادگاه او دانسته است، وجود دارد. | ||
==شخصيت علمى و اجتماعى== | |||
محمد بن مكرم، مشهور به ابن منظور، دانشمندى بزرگ و لغوى و اديبى مشهور است. | محمد بن مكرم، مشهور به ابن منظور، دانشمندى بزرگ و لغوى و اديبى مشهور است. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۷: | ||
او کتاب‌هاى ادبى بزرگى را خلاصه كرده است مانند:الأغانى، العقد، الذخيرة، نشوار المحاضرة و مفردات ابن بيطار. | او کتاب‌هاى ادبى بزرگى را خلاصه كرده است مانند:الأغانى، العقد، الذخيرة، نشوار المحاضرة و مفردات ابن بيطار. | ||
وى کتاب‌هاى تاريخى بزرگى را نيز خلاصه كرده است. او هرگز از كار خسته نمى‌شد. [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] مى‌گويد: من کتابى در ادبيات نمى‌شناسم كه او خلاصه نكرده باشد. | وى کتاب‌هاى تاريخى بزرگى را نيز خلاصه كرده است. او هرگز از كار خسته نمى‌شد. [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] مى‌گويد:من کتابى در ادبيات نمى‌شناسم كه او خلاصه نكرده باشد. | ||
فرزندش قطب‌الدين مى‌گويد: وى بعد از وفات، پانصد جلد کتاب به خط خودش بر جاى نهاده است. | فرزندش قطب‌الدين مى‌گويد: وى بعد از وفات، پانصد جلد کتاب به خط خودش بر جاى نهاده است. | ||
| خط ۶۹: | خط ۷۵: | ||
وى از قريحۀ شعرى نيز بهره داشت. قطعاتى چند از سروده‌هاى او را به نقل [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] در دست داريم. | وى از قريحۀ شعرى نيز بهره داشت. قطعاتى چند از سروده‌هاى او را به نقل [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] در دست داريم. | ||
==مذهب==[[مقریزی، احمد بن علی|مقريزى]]، ابن منظور را از فقهاى برجسته شافعى شمرده است، در حالى كه ديگران از جمله: [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]، ابن شاكر، فوات و [[سيوطى]] وى را شيعى دور از تعصب دانسته‌اند. | ==مذهب== | ||
[[مقریزی، احمد بن علی|مقريزى]]، ابن منظور را از فقهاى برجسته شافعى شمرده است، در حالى كه ديگران از جمله: [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]، ابن شاكر، فوات و [[سيوطى]] وى را شيعى دور از تعصب دانسته‌اند. | |||
[[آقا بزرگ تهرانى]] در کتاب ارزشمند خود «[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة إلى تصانيف الشيعة]]» مى‌گويد: | [[آقا بزرگ تهرانى]] در کتاب ارزشمند خود «[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة إلى تصانيف الشيعة]]» مى‌گويد: | ||
| خط ۷۷: | خط ۸۶: | ||
ابن منظور در لغت نامه [[لسان العرب]] در واژۀ «وصى» مى‌گويد: | ابن منظور در لغت نامه [[لسان العرب]] در واژۀ «وصى» مى‌گويد: | ||
به [[امام على(ع)|حضرت علی عليه‌السلام]] وصى مى‌گويند. زيرا نسب و سبب و عقيدۀ او متصل به آقاى ما حضرت رسول خدا | به [[امام على(ع)|حضرت علی عليه‌السلام]] وصى مى‌گويند. زيرا نسب و سبب و عقيدۀ او متصل به آقاى ما حضرت رسول خدا صلى الله عليه و آله مى‌باشد و من مى‌گويم اين صفات آن حضرت است در نزد سلف صالح ما رضى الله عنهم. اما ديگران مى‌گويند در آن حضرت دُعابه بود. | ||
ابن منظور در واژۀ «دَعَبَ» در توضيح معناى دُعابه مى‌گويد: | ابن منظور در واژۀ «دَعَبَ» در توضيح معناى دُعابه مى‌گويد: | ||
| خط ۸۳: | خط ۹۲: | ||
اين سخن، سخن عمر است كه گفت در آن حضرت دعابه است يعنى مزاح مى‌كند. | اين سخن، سخن عمر است كه گفت در آن حضرت دعابه است يعنى مزاح مى‌كند. | ||
ابن منظور در واژۀ «ولى» به سخن حضرت رسول خدا | ابن منظور در واژۀ «ولى» به سخن حضرت رسول خدا صلى الله عليه و آله اشاره دارد كه فرمود: «من كنت مولاه فهذا علي مولاه»، يعنى هر كس من مولاى او هستم على هم مولاى اوست. | ||
وى ظاهراً شيعه بودن خود را پنهان مى‌داشته، چرا كه خود در ديوان انشا و پست قضاوت بوده و نمى‌توانسته شيعه بودن خود را آشكار سازد. | وى ظاهراً شيعه بودن خود را پنهان مى‌داشته، چرا كه خود در ديوان انشا و پست قضاوت بوده و نمى‌توانسته شيعه بودن خود را آشكار سازد. | ||
| خط ۹۵: | خط ۱۰۴: | ||
يعنى من نمى‌توانم مدح امامى را بگويم كه حضرت جبرئيل خدمت گذار پدر بزرگوارش ([[امام على(ع)|حضرت علی عليه‌السلام]]) بوده است. | يعنى من نمى‌توانم مدح امامى را بگويم كه حضرت جبرئيل خدمت گذار پدر بزرگوارش ([[امام على(ع)|حضرت علی عليه‌السلام]]) بوده است. | ||
==اساتيد==ابن منظور نزد علماى فراوانى به فراگيرى علم و دانش پرداخته است و از بسيارى از آنان روايت نقل مى‌كند مانند: | ==اساتيد== | ||
ابن منظور نزد علماى فراوانى به فراگيرى علم و دانش پرداخته است و از بسيارى از آنان روايت نقل مى‌كند مانند: | |||
# عبدالرحمن بن طفيل | # عبدالرحمن بن طفيل | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۱۶: | ||
و... | و... | ||
==شاگردان==علماى فراوانى نيز از محضر درس او بهره برده‌اند و از او روايت مى‌كنند كه از آن جمله مى‌توان [[ذهبى]] و تقى‌الدين سبكى را نام برد. | ==شاگردان== | ||
علماى فراوانى نيز از محضر درس او بهره برده‌اند و از او روايت مى‌كنند كه از آن جمله مى‌توان [[ذهبى]] و تقى‌الدين سبكى را نام برد. | |||
==تأليفات== | |||
ابن منظور نويسنده‌اى پر كار بود و به سبب کتابت مداوم در آخر عمر نابينا شد. | |||
[[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] از قول فرزند وى قطب‌الدين، دست نوشته‌هاى بازمانده از او را 500 جلد نوشته است. | [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] از قول فرزند وى قطب‌الدين، دست نوشته‌هاى بازمانده از او را 500 جلد نوشته است. | ||
| خط ۱۴۵: | خط ۱۶۳: | ||
در ميان آثار ديگر او، از اختصار زهر الآداب حصرى، [[صفة الصفوة]] [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]]، يتيمة الدهر ثعالبى و اختصار العقد الفريد [[ابن عبدربه، احمد بن محمد|ابن عبدربه]] نيز ياد شده است كه در فهرستهاى موجود از آنها نشانى نيست. | در ميان آثار ديگر او، از اختصار زهر الآداب حصرى، [[صفة الصفوة]] [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]]، يتيمة الدهر ثعالبى و اختصار العقد الفريد [[ابن عبدربه، احمد بن محمد|ابن عبدربه]] نيز ياد شده است كه در فهرستهاى موجود از آنها نشانى نيست. | ||
==وفات==سرانجام پس از عمرى خدمت به جهان علم و دانش و اسلام و مسلمين، جمال‌الدين، ابوالفضل، محمد بن مكرم در ماه شعبان سال 711ق در مصر وفات يافت و او را در روستاى «قرافه» در نزديكى شهر قاهره به | ==وفات== | ||
سرانجام پس از عمرى خدمت به جهان علم و دانش و اسلام و مسلمين، جمال‌الدين، ابوالفضل، محمد بن مكرم در ماه شعبان سال 711ق در مصر وفات يافت و او را در روستاى «قرافه» در نزديكى شهر قاهره به خاك سپردند. | |||
== وابسته‌ها == | |||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||