۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
ابن فارس، احمد بن فارس: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' ' به ''
جز (جایگزینی متن - ' == == ' به '') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به '') |
||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''اِبْن فارِس، ابوالحسين احمد بن فارس بن زكريا بن حبيب'''، نحوى، لغوى، اديب، شاعر و يكى از چهره‌هاى درخشان ادب عربى در سده‌ى 4ق سال و محل تولد او به درستى روشن نيست؛ اما ظاهراً در يكى از روستاهاى قزوين به دنيا آمده است. نخستين آگاهى ما درباره‌ى زندگى او از آغاز تحصيلات اوست. وى در قزوين نزد پدرش زكريا بن فارس كه فقيهى شافعى مذهب و دانشمندى اهل لغت و ادب بود، دانش آموخت و چندى بعد از ايشان کتاب اصلاح المنطق ابن سكّيت را روايت كرد. در موارد ديگرى نيز از پدر خود روايت كرده است. | '''اِبْن فارِس، ابوالحسين احمد بن فارس بن زكريا بن حبيب'''، نحوى، لغوى، اديب، شاعر و يكى از چهره‌هاى درخشان ادب عربى در سده‌ى 4ق سال و محل تولد او به درستى روشن نيست؛ اما ظاهراً در يكى از روستاهاى قزوين به دنيا آمده است. نخستين آگاهى ما درباره‌ى زندگى او از آغاز تحصيلات اوست. وى در قزوين نزد پدرش زكريا بن فارس كه فقيهى شافعى مذهب و دانشمندى اهل لغت و ادب بود، دانش آموخت و چندى بعد از ايشان کتاب اصلاح المنطق ابن سكّيت را روايت كرد. در موارد ديگرى نيز از پدر خود روايت كرده است. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۰: | ||
همه‌ى شهرت ابن فارس مرهون تأليفات او در زمينه‌ى لغت است؛ اما ثعالبى او را داراى ذوق شاعرانه نيز دانسته و [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلكان]] از اشعار فراوان و زيباى وى ياد كرده و ياقوت 12 قطعه از سروده‌هاى او را شامل 45 بيت آورده است. برخى از سروده‌هاى او نيز به عنوان ضرب‌المثل در نوشته‌هاى غير ادبى نقل شده است. | همه‌ى شهرت ابن فارس مرهون تأليفات او در زمينه‌ى لغت است؛ اما ثعالبى او را داراى ذوق شاعرانه نيز دانسته و [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلكان]] از اشعار فراوان و زيباى وى ياد كرده و ياقوت 12 قطعه از سروده‌هاى او را شامل 45 بيت آورده است. برخى از سروده‌هاى او نيز به عنوان ضرب‌المثل در نوشته‌هاى غير ادبى نقل شده است. | ||
== مذهب== | == مذهب==درباره‌ى مذهب ابن فارس نيز چون بسيارى ديگر از مشاهير اختلاف است. گفته‌اند كه وى شافعى بود؛ اما پس از اقامت در رى به مذهب مالك درآمد. توجيه خود وى در باب اين تغيير مذهب قابل تأمل است: چون در رى هيچ كس را پيرو مالك نديدم، غيرتم به جوش آمد و به مذهب او درآمدم؛ اما اين توجيه درباره‌ى تغيير مذهب او كه ظاهراً بسيار مقيد به دين بوده است، چندان راست نمى‌آيد، به ويژه آنكه اين تغيير مذهب درست در زمانى صورت گرفته است كه وى در كنف حمايت خاندانى شيعى مذهب درآمده و با [[صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد|صاحب بن عباد]] كه خود سخت پاى بند اين مذهب بود، دوستى يافته بود. از سوى ديگر قاضى عياض به نقل از گروهى از مغربيانى كه با ابن فارس ديدار كرده بوده‌اند، مالكى بودن وى را قطعى دانسته؛ اما گفته است كه برخى از مشرقيان او را به دليل شرحى كه بر مختصر مرنى نوشته است، شافعى دانسته‌اند. اين مطلب را برخى ديگر از مآخذ نيز تأييد كرده‌اند؛ اما به رغم اين گفته‌ها، طوسى و به پيروى از او [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهر آشوب]] او را در شمار شيعيان دانسته‌اند و رافعى در ادامه‌ى يكى از مجالس املاى او، روايتى از امام هشتم شيعيان(ع) از او نقل كرده و در جاى ديگر به کتابى كه وى در معنى «آل» تأليف كرده، اشاره كرده است. | ||
درباره‌ى مذهب ابن فارس نيز چون بسيارى ديگر از مشاهير اختلاف است. گفته‌اند كه وى شافعى بود؛ اما پس از اقامت در رى به مذهب مالك درآمد. توجيه خود وى در باب اين تغيير مذهب قابل تأمل است: چون در رى هيچ كس را پيرو مالك نديدم، غيرتم به جوش آمد و به مذهب او درآمدم؛ اما اين توجيه درباره‌ى تغيير مذهب او كه ظاهراً بسيار مقيد به دين بوده است، چندان راست نمى‌آيد، به ويژه آنكه اين تغيير مذهب درست در زمانى صورت گرفته است كه وى در كنف حمايت خاندانى شيعى مذهب درآمده و با [[صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد|صاحب بن عباد]] كه خود سخت پاى بند اين مذهب بود، دوستى يافته بود. از سوى ديگر قاضى عياض به نقل از گروهى از مغربيانى كه با ابن فارس ديدار كرده بوده‌اند، مالكى بودن وى را قطعى دانسته؛ اما گفته است كه برخى از مشرقيان او را به دليل شرحى كه بر مختصر مرنى نوشته است، شافعى دانسته‌اند. اين مطلب را برخى ديگر از مآخذ نيز تأييد كرده‌اند؛ اما به رغم اين گفته‌ها، طوسى و به پيروى از او [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهر آشوب]] او را در شمار شيعيان دانسته‌اند و رافعى در ادامه‌ى يكى از مجالس املاى او، روايتى از امام هشتم شيعيان(ع) از او نقل كرده و در جاى ديگر به کتابى كه وى در معنى «آل» تأليف كرده، اشاره كرده است. | |||
برخى اشارات ديگر نيز درباره‌ى شيعه بودن وى موجود است، از جمله اينكه گفته‌اند، وى از استادان [[شيخ صدوق]] بوده و [[شيخ صدوق]] در [[كمال‌الدين و تمام النعمة (انتشارات اسلامیه)|اكمال‌الدين]] خود به اين موضوع اشاره كرده است. همچنين حديثى مربوط به رؤيت امام دوازدهم(ع) نيز به وى منسوب است. بنابر آنچه گفته شد، هيچ دليل قانع كننده‌اى براى تعيين قطعى مذهب او در دست نيست. از اين رو، اصحاب هر مذهب كوشيده‌اند اين دانشمند بزرگ را به جرگه‌ى همكيشان خويش وارد كنند. | برخى اشارات ديگر نيز درباره‌ى شيعه بودن وى موجود است، از جمله اينكه گفته‌اند، وى از استادان [[شيخ صدوق]] بوده و [[شيخ صدوق]] در [[كمال‌الدين و تمام النعمة (انتشارات اسلامیه)|اكمال‌الدين]] خود به اين موضوع اشاره كرده است. همچنين حديثى مربوط به رؤيت امام دوازدهم(ع) نيز به وى منسوب است. بنابر آنچه گفته شد، هيچ دليل قانع كننده‌اى براى تعيين قطعى مذهب او در دست نيست. از اين رو، اصحاب هر مذهب كوشيده‌اند اين دانشمند بزرگ را به جرگه‌ى همكيشان خويش وارد كنند. | ||
== آثار== | == آثار==الف - چاپى: 1. ابيات الاستشهاد؛ 2. الاتباع و المزاوجه‌ى؛ 3. اوجز السير لخير البشر4. تمام فصيح الكلام؛ 5. کتاب ثلاثه‌ى 6. [[الحور العين]]،؛ 7. الخضاره‌ى،؛ 8. ذم الخطأ في الشعر،؛ 9. الصاحبى في فقه اللغه‌ى و سنن العرب و كلامها.؛ 10. کتاب فتيافقيه العرب؛ 11. الفرق بين الانسان و غيره من الحيوان في اشياء من الخَلق و الخُلق، 12. اللامات؛ 13. متخيَّر الالفاظ؛ 14. المجمل في اللغه؛ 15. المذكر و المونث؛ 16. مقاله‌ى في اسماء اعضاء الانسان يا خلق الانسان؛ 17. مقاله‌ى كَلاّ و ماجاء منها في کتاب‌الله.؛ 18. مقاييس اللغه يا معجم مقاييس اللغه،؛ 19. النيروز. | ||
الف - چاپى: 1. ابيات الاستشهاد؛ 2. الاتباع و المزاوجه‌ى؛ 3. اوجز السير لخير البشر4. تمام فصيح الكلام؛ 5. کتاب ثلاثه‌ى 6. [[الحور العين]]،؛ 7. الخضاره‌ى،؛ 8. ذم الخطأ في الشعر،؛ 9. الصاحبى في فقه اللغه‌ى و سنن العرب و كلامها.؛ 10. کتاب فتيافقيه العرب؛ 11. الفرق بين الانسان و غيره من الحيوان في اشياء من الخَلق و الخُلق، 12. اللامات؛ 13. متخيَّر الالفاظ؛ 14. المجمل في اللغه؛ 15. المذكر و المونث؛ 16. مقاله‌ى في اسماء اعضاء الانسان يا خلق الانسان؛ 17. مقاله‌ى كَلاّ و ماجاء منها في کتاب‌الله.؛ 18. مقاييس اللغه يا معجم مقاييس اللغه،؛ 19. النيروز. | |||
ب - خطى: 1. اخلاق النبى(ص).؛ 2. الانواء،؛ 3. تفسير اسماء النبى(ص). 4. حليه‌ى الفقهاء، 5. رساله‌ى في فرائض العرب،؛ 6. رساله‌ى في المعاريض؛ 7. شرح ديوان الحماسه‌ى ابوتمام؛ 8. فوائد الفاظ القرآن.9. قصص النهار و سمرالليل؛ 10. اليشكريات. | ب - خطى: 1. اخلاق النبى(ص).؛ 2. الانواء،؛ 3. تفسير اسماء النبى(ص). 4. حليه‌ى الفقهاء، 5. رساله‌ى في فرائض العرب،؛ 6. رساله‌ى في المعاريض؛ 7. شرح ديوان الحماسه‌ى ابوتمام؛ 8. فوائد الفاظ القرآن.9. قصص النهار و سمرالليل؛ 10. اليشكريات. | ||
ج آثار يافت نشده: 1. اشتقاق اسماء البلدان،؛ 2. اصول الفقه؛ 3. الاضداد؛ 4. الافراد، كه همان الوجوه و النظائر؛ 5. الامالى؛ 6. الامثله‌ى الاسجاع؛ 7. الانتصار لثعلب؛ 8. التاج؛ 9. الثياب و الحلى و يا الشيات و الحلى؛ 10. جامع التأويل في تفسير القرآن؛ 11. الجوابات؛ 12. الحبير المُذهَب؛ 13. الحَجَر؛ 14. الحماسه‌ى المحدثه‌ى؛ 15. دارات العرب؛ 16. ذم الغيبه‌ى؛ 17. دو وذات؛ 18. رساله‌ى في ما و انواعها؛ 19. رساله‌ى مختصه‌ى بالفرق بين الوعد و الوعيد؛ 20. شرح رساله‌ى [[عسکری، حسن بن عبدالله|ابوهلال عسكرى]] 21. شرح رساله‌ى الزهرى الى عبدالملك بن مروان؛ 22. علل الغريب المصنف؛ 23. العم و الخال؛ 24. غريب اعراب القرآن؛ 25. الفريده‌ى و الخريده‌ى؛ 26. فضل الصلوه‌ى على النبى؛ 27. کتاب الميره‌ى؛ 28. كفايه‌ى المتعلمين في اختلاف النحويين؛ 29. ماجاء في اخلاق المؤمنين؛ 30. مأخذ العلم؛ 31. المحصل في النحو؛ 32. محنه‌ى الاريب؛ 33. المدخل الى علم النحت؛ 34. المسائل الخمس؛ 35. المعاش و الكسب؛ 36. مقدمه‌ى الفرائض؛ 37. مقدمه‌ى في النحو؛ 38. الموازنه‌ى؛ 39. نقد الشعر، كه احتمالاً همان خضاره‌ى است؛ 40. يواقيت الحكم. | ج آثار يافت نشده: 1. اشتقاق اسماء البلدان،؛ 2. اصول الفقه؛ 3. الاضداد؛ 4. الافراد، كه همان الوجوه و النظائر؛ 5. الامالى؛ 6. الامثله‌ى الاسجاع؛ 7. الانتصار لثعلب؛ 8. التاج؛ 9. الثياب و الحلى و يا الشيات و الحلى؛ 10. جامع التأويل في تفسير القرآن؛ 11. الجوابات؛ 12. الحبير المُذهَب؛ 13. الحَجَر؛ 14. الحماسه‌ى المحدثه‌ى؛ 15. دارات العرب؛ 16. ذم الغيبه‌ى؛ 17. دو وذات؛ 18. رساله‌ى في ما و انواعها؛ 19. رساله‌ى مختصه‌ى بالفرق بين الوعد و الوعيد؛ 20. شرح رساله‌ى [[عسکری، حسن بن عبدالله|ابوهلال عسكرى]] 21. شرح رساله‌ى الزهرى الى عبدالملك بن مروان؛ 22. علل الغريب المصنف؛ 23. العم و الخال؛ 24. غريب اعراب القرآن؛ 25. الفريده‌ى و الخريده‌ى؛ 26. فضل الصلوه‌ى على النبى؛ 27. کتاب الميره‌ى؛ 28. كفايه‌ى المتعلمين في اختلاف النحويين؛ 29. ماجاء في اخلاق المؤمنين؛ 30. مأخذ العلم؛ 31. المحصل في النحو؛ 32. محنه‌ى الاريب؛ 33. المدخل الى علم النحت؛ 34. المسائل الخمس؛ 35. المعاش و الكسب؛ 36. مقدمه‌ى الفرائض؛ 37. مقدمه‌ى في النحو؛ 38. الموازنه‌ى؛ 39. نقد الشعر، كه احتمالاً همان خضاره‌ى است؛ 40. يواقيت الحكم.== وابسته‌ها == | ||
== وابسته‌ها == | |||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||