۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
أخبار الدولة العباسية: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'معرفى اجمالى' به ''
جز (جایگزینی متن - ' عبد ال' به ' عبدال') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'معرفى اجمالى' به '') |
||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
در مقدمه، ضمن اشاره به برخی از ویژگی‌های کتاب، تحقیقی پیرامون مؤلف، صورت گرفته است<ref>ر.ک: مقدمه، ص7-20</ref>. | در مقدمه، ضمن اشاره به برخی از ویژگی‌های کتاب، تحقیقی پیرامون مؤلف، صورت گرفته است<ref>ر.ک: مقدمه، ص7-20</ref>. | ||
در بخش نخست کتاب به عباس و فرزندان او پرداخته شده است و بخش دوم - که تا حدود بسیاری از حیث سیاق تألیف از بخش نخست جداست - به چگونگى آغاز و ادامه دعوت عباسیان تا براندازی امویان اختصاص یافته است. در بخش نخست، در عنوان‌بندی، نظم بیشتری به چشم مى‌خورد. پس از ذکر مرگ عباس بن عبدالمطلب، نخست به | در بخش نخست کتاب به عباس و فرزندان او پرداخته شده است و بخش دوم - که تا حدود بسیاری از حیث سیاق تألیف از بخش نخست جداست - به چگونگى آغاز و ادامه دعوت عباسیان تا براندازی امویان اختصاص یافته است. در بخش نخست، در عنوان‌بندی، نظم بیشتری به چشم مى‌خورد. پس از ذکر مرگ عباس بن عبدالمطلب، نخست به فرزندان او پرداخته شده و سپس بر اساس مآخذ و گفته‌های گوناگون، به طور نامنظم، زندگى و مناقب ایشان شرح داده شده است. نویسنده پس از شرح احوالى از محمد بن على، به روایات «انتقال وصایت» پرداخته است و بخش دوم کتاب از همین جا آغاز مى‌شود. در واقع چنین به نظر مى‌رسد که مؤلف، بخش نخست را از جای‌های گوناگون جمع کرده و به بخش دوم - که بیشتر مقصود او آوردن آن اخبار بوده است - افزوده، تا کتابى در اخبار عباسیان فراهم کرده باشد. ازاین‌رو روایات بخش نخست اهمیتى بیشتر از بخش دوم ندارد و تنها از جهت اسناد به کار مى‌آید<ref>ر.ک: بهرامیان، علی، ج7، ص153</ref>. | ||
کتاب از حیث منابع و اسناد، مجموعه آشفته‌ای است و مؤلف – دستکم تا آنجا که در نسخه موجود دیده مى‌شود - نظم خاصى در ارجاع و ذکر منابع نداشته و به نقل کامل اسناد در صدر اخبار نپرداخته است. این موضوع برای مؤلف گویا چندان ضرورتى نداشته است. نویسنده گاه روایت را از کتابى برگرفته و بدون نام بردن از کتاب و گاه مؤلف، تنها سلسله سند روایت را آورده است. ازاین رو سرتاسر کتاب مملو از اسنادی است که راوی آن، گاه به سده اول و گاه به دوم و سوم مى‌رسد و البته هیچیک از سده 4ق، پایین‌تر نمى‌آید؛ مثلاً سلسله اسناد او در صدر یک خبر این است: «سفيان بن عُيينة عن عبدالله بن يزيد»، یا: «سليمان بن حرب عن حَمّاد بن سلمة». در برخى مواضع او تنها به ذکر نام مؤلف مآخذ مورد استناد خود بسنده کرده است؛ مثلاً «العَنَزي قال...»، «أ[[بلاذری، احمد بن یحیی|حمد بن يحيى بن جابر [البلاذري]]] قال...» و «عمر بن شَبَّة قال...». درهمریختگى اسناد در صدر اخبار که بعید است از تصرفات کاتب نسخه باشد، نشان مى‌دهد که مؤلف کتاب یک محدث یا حتى اخباری حرفه‌ای نبوده است و این امر تا حدودی مى‌تواند یکى از راه‌های شناختن مؤلف باشد. بااینهمه، از آنجا که اسناد کتاب گاهى به مؤلفان و محدثان و اخباریان بزرگ سده 3ق و گاه پیش از آن، منتهى مى‌شود، همچون [[ابن شبه نمیری، عمر بن شبه|ابن شبّه]]، عباس بن محمد دوری، [[بلاذری، احمد بن یحیی|احمد بن یحیى بلاذری]]، عباس بن هشام کلبى و محمد بن هیثم بن عدی، دوری حدس زده است که کتاب در نیمه دوم سده 3ق، نوشته شده است و مى‌تواند از تنها مؤلف شناخته‌شده این دوره - به گمان دوری - که تألیفى هم مشابه با موضوع این کتاب بدو منسوب کرده‌اند، یعنى محمد بن صالح بن مهران، مشهور به ابن نطّاح، مؤلف اثری با عنوان «كتاب (یا أخبار) الدولة العباسية» باشد. دوری خود به این نکته توجه داده است که اینک کتاب ابن نطّاح در دست نیست و منقولات از آن در آثار برجایمانده از دیگران نیز چندان نیست که بتوان میان آن و نسخه موجود مقایسه‌ای انجام داد. گرچه مستندات وی برای انتساب این نسخه به ابن نطّاح کافى نیست، بااینهمه، او نظر خود را در باب مؤلف، دوباره در مقدمه کتاب «أخبار الدولة العباسية» تکرار کرده است<ref>ر.ک: همان، ص153-154</ref>. | کتاب از حیث منابع و اسناد، مجموعه آشفته‌ای است و مؤلف – دستکم تا آنجا که در نسخه موجود دیده مى‌شود - نظم خاصى در ارجاع و ذکر منابع نداشته و به نقل کامل اسناد در صدر اخبار نپرداخته است. این موضوع برای مؤلف گویا چندان ضرورتى نداشته است. نویسنده گاه روایت را از کتابى برگرفته و بدون نام بردن از کتاب و گاه مؤلف، تنها سلسله سند روایت را آورده است. ازاین رو سرتاسر کتاب مملو از اسنادی است که راوی آن، گاه به سده اول و گاه به دوم و سوم مى‌رسد و البته هیچیک از سده 4ق، پایین‌تر نمى‌آید؛ مثلاً سلسله اسناد او در صدر یک خبر این است: «سفيان بن عُيينة عن عبدالله بن يزيد»، یا: «سليمان بن حرب عن حَمّاد بن سلمة». در برخى مواضع او تنها به ذکر نام مؤلف مآخذ مورد استناد خود بسنده کرده است؛ مثلاً «العَنَزي قال...»، «أ[[بلاذری، احمد بن یحیی|حمد بن يحيى بن جابر [البلاذري]]] قال...» و «عمر بن شَبَّة قال...». درهمریختگى اسناد در صدر اخبار که بعید است از تصرفات کاتب نسخه باشد، نشان مى‌دهد که مؤلف کتاب یک محدث یا حتى اخباری حرفه‌ای نبوده است و این امر تا حدودی مى‌تواند یکى از راه‌های شناختن مؤلف باشد. بااینهمه، از آنجا که اسناد کتاب گاهى به مؤلفان و محدثان و اخباریان بزرگ سده 3ق و گاه پیش از آن، منتهى مى‌شود، همچون [[ابن شبه نمیری، عمر بن شبه|ابن شبّه]]، عباس بن محمد دوری، [[بلاذری، احمد بن یحیی|احمد بن یحیى بلاذری]]، عباس بن هشام کلبى و محمد بن هیثم بن عدی، دوری حدس زده است که کتاب در نیمه دوم سده 3ق، نوشته شده است و مى‌تواند از تنها مؤلف شناخته‌شده این دوره - به گمان دوری - که تألیفى هم مشابه با موضوع این کتاب بدو منسوب کرده‌اند، یعنى محمد بن صالح بن مهران، مشهور به ابن نطّاح، مؤلف اثری با عنوان «كتاب (یا أخبار) الدولة العباسية» باشد. دوری خود به این نکته توجه داده است که اینک کتاب ابن نطّاح در دست نیست و منقولات از آن در آثار برجایمانده از دیگران نیز چندان نیست که بتوان میان آن و نسخه موجود مقایسه‌ای انجام داد. گرچه مستندات وی برای انتساب این نسخه به ابن نطّاح کافى نیست، بااینهمه، او نظر خود را در باب مؤلف، دوباره در مقدمه کتاب «أخبار الدولة العباسية» تکرار کرده است<ref>ر.ک: همان، ص153-154</ref>. | ||