۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
شهرستانی، محمد بن عبدالکریم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '،ي' به '، ي'
جز (جایگزینی متن - 'صلوات الله عليه' به 'صلوات‌الله‌عليه') |
جز (جایگزینی متن - '،ي' به '، ي') |
||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
اسناد و مدارك تاريخى | اسناد و مدارك تاريخى | ||
اين دسته از مهم‌ترين دلايل گرايش شهرستانى به اسماعيليه است، زيرا كسانى كه نويسنده ملل و نحل را اسماعيلى معرفى | اين دسته از مهم‌ترين دلايل گرايش شهرستانى به اسماعيليه است، زيرا كسانى كه نويسنده ملل و نحل را اسماعيلى معرفى مى‌كنند، يا از معاصران او به شمار مى‌آيند و يا به جهت ارتباط و زندگى با باطنيان، باورها، بزرگان و داعيان آنها را به خوبى مى‌شناسند.براى نمونه ابوسعيد عبدالكريم بن محمد [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد |سمعانى]] از معاصران شهرستانى در «التحبير فى المعجم الكبير» می‌نويسد: «و كان متهما بالميل الى اهل البدع يعنى الاسماعيلية و الدعوة اليهم لضلالتهم.» | ||
ابومحمد محمود بن عباس بن ارسلان خوارزمى يكى ديگر از معاصران شهرستانى پس از معرفى شهرستانى و اساتيد او مى‌نويسد: «لو لا تخليطه فى الاعتقاد و ميله الى اهل الزيغ و الالحاد، كان هو الامام، و كثيرا ما كنّا نتعجّب من وفور فضله و كمال عقله، كيف مال الى شىء لا اصل له و اختار امرا لا دليل عليه لا معقولا و لا منقولا.» | ابومحمد محمود بن عباس بن ارسلان خوارزمى يكى ديگر از معاصران شهرستانى پس از معرفى شهرستانى و اساتيد او مى‌نويسد: «لو لا تخليطه فى الاعتقاد و ميله الى اهل الزيغ و الالحاد، كان هو الامام، و كثيرا ما كنّا نتعجّب من وفور فضله و كمال عقله، كيف مال الى شىء لا اصل له و اختار امرا لا دليل عليه لا معقولا و لا منقولا.» | ||
| خط ۱۱۷: | خط ۱۱۷: | ||
#:واذ عرفت مراتب العموم و الخصوص فى الهداية، اطلعت على مزلّة اقدام الضالين فيها و ان الذين قالوا من القدرية ان الله تعالى قد يهدى المؤمن و الكافر بنصب الآيات و الادلة و انما يهتدى من نظر فيها و اعتبر و انما ضلّ من نازل و استكبر، و حملوا عليه قوله تعالى'''«و اما ثمود فهديناهم فاستحبّوا العمى على الهدى»'''(فصلت 17/)فقد ضلّوا اذ حكموا بعموم الهداية دون الخصوص، و ان الذين قالوا من الجبرية ان الله تعالى قد هدى المؤمن دون الكافر بالتوفيق و خلق الايمان فمن اهتدى فبهداية الله و من ضلّ فباضلال اللّه و حملوا عليه قوله عز و جل'''«من يهد الله فهو المهتدى و من يضلل فأولئك هم الخاسرون»'''(اعراف118/)فقد ضلّوا اذ حكموا بخصوص الهداية دون العموم، و اين الفريقان المختصمان من معرفة اسرار القرآن فى العموم و الخصوص و التضاد و الترتب و المفروغ و المستأنف و اثبات الكونين و تقرير الحكمين'''«افلا يتدبرون القرآن أم على قلوب اقفالها»'''(محمد24/.» | #:واذ عرفت مراتب العموم و الخصوص فى الهداية، اطلعت على مزلّة اقدام الضالين فيها و ان الذين قالوا من القدرية ان الله تعالى قد يهدى المؤمن و الكافر بنصب الآيات و الادلة و انما يهتدى من نظر فيها و اعتبر و انما ضلّ من نازل و استكبر، و حملوا عليه قوله تعالى'''«و اما ثمود فهديناهم فاستحبّوا العمى على الهدى»'''(فصلت 17/)فقد ضلّوا اذ حكموا بعموم الهداية دون الخصوص، و ان الذين قالوا من الجبرية ان الله تعالى قد هدى المؤمن دون الكافر بالتوفيق و خلق الايمان فمن اهتدى فبهداية الله و من ضلّ فباضلال اللّه و حملوا عليه قوله عز و جل'''«من يهد الله فهو المهتدى و من يضلل فأولئك هم الخاسرون»'''(اعراف118/)فقد ضلّوا اذ حكموا بخصوص الهداية دون العموم، و اين الفريقان المختصمان من معرفة اسرار القرآن فى العموم و الخصوص و التضاد و الترتب و المفروغ و المستأنف و اثبات الكونين و تقرير الحكمين'''«افلا يتدبرون القرآن أم على قلوب اقفالها»'''(محمد24/.» | ||
#:همو در بحث از آيه شريفه'''«قال فبما أغويتنى لأقعدنّ لهم صراطك المستقيم»''' (اعراف16/)خاستگاه ديدگاه جبريان را واژه «اغويتنى» و خاستگاه نظريه قدريه را «لأقعدنّ» معرفى مى‌كند و هر دو گروه را از دوزخيان مى‌خواند: | #:همو در بحث از آيه شريفه'''«قال فبما أغويتنى لأقعدنّ لهم صراطك المستقيم»''' (اعراف16/)خاستگاه ديدگاه جبريان را واژه «اغويتنى» و خاستگاه نظريه قدريه را «لأقعدنّ» معرفى مى‌كند و هر دو گروه را از دوزخيان مى‌خواند: | ||
#: «مذهب جبريان از اين كلمه «اغويتنى» خاست، مذهب قدريان از اين كلمه «لأقعدنّ» خاست، هر دو طايفه[را]دام در دام ابليس بندند و به آتش دوزخ اندازند...هر جا كه شبهتى است از وساوس شيطان است و هر كجا كه وسوسه است از شبهات آن لعين خاست.شبهاتش يا تشبيه است يا | #: «مذهب جبريان از اين كلمه «اغويتنى» خاست، مذهب قدريان از اين كلمه «لأقعدنّ» خاست، هر دو طايفه[را]دام در دام ابليس بندند و به آتش دوزخ اندازند...هر جا كه شبهتى است از وساوس شيطان است و هر كجا كه وسوسه است از شبهات آن لعين خاست.شبهاتش يا تشبيه است يا تعطيل، يا جبر است يا قدر، يا عقل است يا سمع.» | ||
#كلام خدا | #كلام خدا | ||
#:مسأله ديگرى كه نشان مى‌دهد شهرستانى به فرقه‌اى جز شيعه وابسته نيست بحث كلام خداست.شهرستانى پس از ذكر ديدگاه پيشينيان در مورد كلام خدا به بيان باور معتزله و اشاعره مى‌پردازد و در پايان آنها را از گمراهان مى‌خواند: | #:مسأله ديگرى كه نشان مى‌دهد شهرستانى به فرقه‌اى جز شيعه وابسته نيست بحث كلام خداست.شهرستانى پس از ذكر ديدگاه پيشينيان در مورد كلام خدا به بيان باور معتزله و اشاعره مى‌پردازد و در پايان آنها را از گمراهان مى‌خواند: | ||
| خط ۱۹۷: | خط ۱۹۷: | ||
«و من المعلوم أن الذين تولّوا جمعه كيف خاضوا فيه و لم يراجعوا اهل‌البيت فى حرف بعد اتفاقهم على أنّ القرآن مخصوص بهم و انهم احد الثقلين فى قول النبى: إنى تارك فيكم الثقلين كتاب الله و عترتى...و فى رواية اهل بيتى ما ان تمسكتم بهما لن تضلوا و انهما لن يفترقا حتى يردا على الحوض.» افزون بر على(ع) که سرآمد صحابه در فهم و درك آيات وحى بود اهل بيت(ع) نيز بهره وافرى از فهم قرآن داشتند و فهم قرآن به آنان اختصاص داشت: | «و من المعلوم أن الذين تولّوا جمعه كيف خاضوا فيه و لم يراجعوا اهل‌البيت فى حرف بعد اتفاقهم على أنّ القرآن مخصوص بهم و انهم احد الثقلين فى قول النبى: إنى تارك فيكم الثقلين كتاب الله و عترتى...و فى رواية اهل بيتى ما ان تمسكتم بهما لن تضلوا و انهما لن يفترقا حتى يردا على الحوض.» افزون بر على(ع) که سرآمد صحابه در فهم و درك آيات وحى بود اهل بيت(ع) نيز بهره وافرى از فهم قرآن داشتند و فهم قرآن به آنان اختصاص داشت: | ||
«و خصّ الكتاب بجملة من عترته الطاهرة و نقلة من اصحابه الزاكية | «و خصّ الكتاب بجملة من عترته الطاهرة و نقلة من اصحابه الزاكية الزاهرة، يتلونه حق تلاوته و يدرسونه حق دراسته، فالقرآن تركته و هم ورثته و هم احد الثقلين و بهم مجمع البحرين و لهم قاب قوسين و عندهم علم الكونين و العالمين.» | ||
«و ما السرّ، فى تقديم اسم الله على اسم الرحمن و على اسم الرحيم، و من ذا الذى يقدر على الوقوف على هذه الاسرار دون هداية من اهل القرآن الذين هم اهل الله و خاصّته عليهم‌السلام.» | «و ما السرّ، فى تقديم اسم الله على اسم الرحمن و على اسم الرحيم، و من ذا الذى يقدر على الوقوف على هذه الاسرار دون هداية من اهل القرآن الذين هم اهل الله و خاصّته عليهم‌السلام.» | ||