كلمات المحققين: تفاوت میان نسخه‌ها

#«ضوابط الرضاع» يا رضاعيه: مقاله عربى مفصلى است در حدود 140 صفحه به قلم محقق داماد (متوفى 1041/1040ق) كه در آن موضوع شيرخوارگى و نسب را مورد مطالعه قرار داده است. اين رساله مشتمل بر يك مقدمه و سه استبانه و يك خاتمه است. نويسنده در اين رساله، به‌تفصيل، اقوال فقها و همه رواياتى را كه در اين‌باره وارد شده، تحليل كرده است<ref>ر.ك: متن كتاب، ص146-2</ref>

#«رسالة في الرضاع»: اثر [[علامه مجلسى]] (متوفى 1110ق)، رساله‌اى فارسى است كه در يك صفحه، نخست دوازده مسئله را كه در هريك، بر اثر رضاع، زن بر شوهر خود حرام مى‌شود، مطرح كرده و سپس به ترتيب در دوازده جواب دليل هريك را بيان نموده است<ref>ر.ك: همان، ص147</ref>

#«قاطعة اللجاج في حلّ الخراج»: [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق كركى]] اين رساله عربى را در ربيع‌الثانى سال 916ق در عراق نوشته است. از اين عنوان چنين به دست مى‌آيد كه بحث بر سر مسئله خراج فراوان بوده و او كوشيده است تا رساله‌اش حكم فصل‌الخطاب اين مباحث و جدال‌ها را داشته باشد. مسئله اصلى اين رساله، همان طور كه از فلسفه نگارش آن روشن مى‌شود، بحث از حليت اخذ خراج و بهره‌مندى از آن توسط شيعيان در عصر غيبت، با وجود سلاطين جور بوده است<ref>ر.ك: [[جعفریان، رسول]]، ص183-182</ref>

#«السراج الوهاج لدفع عجاج قاطعة اللجاج»: اين رساله عربى كه رديه‌اى بر رساله [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق كركى]] است را فاضل قطيفى هشت سال بعد از رساله كركى در سال 924ق، زمانى كه رساله را در سمنان ديده نگاشته است. قطيفى در آغاز به اين سخن كركى كه به دلايل چندى در عراق ساكن شده و طبعاً مجبور به استفاده از اين قبيل اموال شده، اعتراض كرده و گفته است كه اين عذر نمى‌تواند مخالفت با شرع را توجيه كند؛ گو اينكه استنباط قطيفى آن بوده است كه كركى با اظهار اين مطلب خواسته است تا بدين‌وسيله زمينه روحى لازم را براى طرح مسئله فراهم كرده و توجيهى براى كار خود داشته باشد. به‌علاوه كه از نظر قطيفى، هيچ لزومى براى اقامت كركى در عراق وجود نداشته است<ref>ر.ك: همان، ص193-191</ref>

#«رسالة الخراجية»: مقدس اردبيلى (متوفى 993ق) نيز در اثبات حرمت خراج و به‌طور كلى، در صدد رد رساله خراجيه كركى است و هم‌زمان، از نقض آن كه توسط قطيفى نوشته شده، تأثير پذيرفته است<ref>ر.ك: همان، ص197</ref>

#«رسالة في الخراج»: اين نيز نوشته مقدس اردبيلى است. وى در آغاز اين رساله نيز بر عدم حلّيت اخذ خراج تأكيد كرده، روا بودن آن را بر چندين مسئله متوقف كرده است كه اثبات هركدام از آن‌ها به تعبير خود اردبيلى يك خرق عادت است. گفتنى است كه اين ديدگاه اردبيلى، تقريباً به‌طور كامل توسط فقهاى بعد و حتى ميان فقهاى برجسته پيشين، يك استثنا بشمار مى‌رود<ref>ر.ك: همان</ref>

#«الخراجية» يا «رسالة في حلّ الخراج»: اثر ماجد بن فلاح شيبانى است كه در نقض رساله اردبيلى و رساله قطيفى نوشته شده است. شيبانى در اصل گرفتن خراج و جواز آن با [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق كركى]] و برخى ديگر از فقها هم‌آواست<ref>ر.ك: همان، ص198</ref>

#«الرسالة السعدية»: نوشته علامه حلى، رساله‌اى در اصول اعتقادات است. نويسنده در ابتداى كتاب بر اين نكته تأكيد مى‌كند كه خداوند متعال تقليد در اعتقادات را حرام كرده است، بلكه بحث در اصول عقايد و تحصيل آن با استفاده از براهين قطعى را واجب كرده است<ref>ر.ك: متن كتاب، ص338</ref>

#«الاعتماد في شرح واجب الاعتقاد»: شرح عربى [[فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله|فاضل مقداد سيورى]] (متوفى 826ق) بر مقاله «واجب الاعتقاد على جميع العباد» علامه حلى است كه مشتمل است بر آن دسته از مسائل اصلى كه شناخت آنها واجب مى‌باشد و نيز حاوى اصول عبادات واجب است<ref>ر.ك: همان، ص380</ref>

#«الرسالة الفخرية في معرفة النية»: رساله عربى [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخرالمحققين]] (متوفى 771ق) فرزند علامه حلى درباره نيت در عبادات است<ref>ر.ك: همان، ص423</ref>

#«المسئلة النافعة للمباحث الجامعة لأقسام الوارث» يا «رسالة ميراثية»: نوشته عميدالدين عبدالمطلب اعرجى عميدى (متوفى 754ق)، رساله‌اى عربى در تكميل «مسئلة المناسخات» [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] است<ref>ر.ك: همان، ص438</ref>

#«رسالة في ما لا تتم الصلاة فيه» يا «رسالة حريرية»: نوشته [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]]، رساله‌اى دو صفحه‌اى است كه در آن به بحث از نماز با كلاه، كمربند و مانند آن كه از حرير محض درست شده‌اند، پرداخته شده است<ref>ر.ك: همان، ص444-443</ref>

#«صيغ العقود»: نوشته محقق كركى (متوفى 940ق)، رساله عربى كوچكى است كه الفاظى را كه در عقود و ايقاعات واجب است تلفظ شوند، بيان نموده است. اين كتاب، بسيار مختصر نوشته شده است و مؤلف در پايان آن در مورد تفصيل مطالب آن مى‌نويسد: و احكام جميع آن عقود و ايقاعات در كتب ديگر علماى شيعه آمده است<ref>ر.ك: همان، ص466</ref>

#«رسالة في الجبر و الاختيار»: به زبان فارسى، به قلم [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] (متوفى 653ق) تأليف شده است. اين مقاله همان گونه كه نويسنده در ابتداى آن اشاره مى‌كند به درخواست عده‌اى، در ده فصل تنظيم شده است<ref>ر.ك: همان، ص476</ref>

#«رسالة في مسئلة خلق الأفعال»: اثر علامه جلال‌الدين محمد دوانى (متوفى 908ق)، مقاله‌اى عربى درباره يكى از دشوارترين موضوعات با عنوان خلق افعال است. وى اين رساله را در سفرى به كاشان نوشته است<ref>ر.ك: نوربخش، سيما سادات، ص209</ref>

#«شرح الكلمات الخمس التي ذكرها الإمام على(ع) في شرح الحقيقة»: اين رساله را علامه حلى به درخواست يكى از برادران دينى نوشته است و موضوع آن، شرح كلمات پنج‌گانه‌اى است كه [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] در پاسخ به سؤال كميل بن زياد نخعى درباره «حقيقت» فرموده است<ref>ر.ك: متن كتاب، ص496</ref>

#«رسالة في مسئله خلق الأعمال»: نوشته محقق داماد (متوفى 1040ق)، به زبان عربى است. وى در ابتداى مقاله، موضوع «خلق اعمال» را از مباحث مشكل و غوامض فلسفى برشمرده و گفته است: در كتب عقلى و فلسفى و شروحى مانند «الرواشح السماوية» كه در شرح اصول كافى نوشته شده، به تبيين اين موضوع پرداخته شده است. وى سبب نگارش اين مقاله مختصر را درخواست يكى از دوستان دانسته است<ref>ر.ك: همان، ص501</ref>

#«رسالة في الجبر و الاختيار»: تأليف علامه [[فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی|فيض كاشانى]] است در موضوع جبر و اختيار كه به تعبير وى از غوامضى است كه فهم‌ها در آن متحير مانده و افكار مردم در آن مضطرب شده است<ref>ر.ك: همان، ص503</ref>

#«رسالة في حقيقة الوجود»: به قلم [[جرجانی، علی بن محمد|مير سيد على شريف گرگانى]] (متوفى 816ق)، مقاله‌اى فلسفى به زبان فارسى است. در ابتداى اين رساله، نويسنده با ذكر تمثيل آفتاب، به بيان مراتب موجودات پرداخته است. ذكر اشعار و تماثيل سبب شده كه قدرى از سنگينى و دشوارى موضوع كاسته شود<ref>ر.ك: همان، ص508-512</ref>

#«رسالة في سرّ (أسرار) الصلاة»: اين رساله را شيخ‌الرئيس [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] به جهت تبيين اسرار نماز، توجه قلب و ساير مقدمات نماز، تحرير و پس از خطبه‌اى كه در آن به تسبيح و تقديس خداوند پرداخته، آن را در سه موضوع، تدوين و هر موضوع را در يك فصل بيان كرده است<ref>ر.ك: همان، ص514</ref>

#«رسالة في شرح حديث كنت كنزاً مخفياً»: اين رساله را [[ابن‌عربی، محمد بن علی|محيى‌الدين بن عربى]] بسيار مختصر و به عربى نوشته است. «اعيان ثابته» از اصطلاحات كليدى عرفان [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] است كه بار اول به‌وسيله خود او وضع شد و عارفان و فيلسوفان به پيروى از وى در مسائل متعددى از جمله «علم حق»، «تجلى حق» و «آفرينش» از آن استفاده كردند<ref>شجارى، مرتضى، ص55</ref>[[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] در ابتداى رساله، دليل نگارش آن را پاسخ به اشكال بزرگى مى‌داند كه بر اين حديث وارد شده، اما علما پاسخ روشنى به آن نداده‌اند. وى سپس چهار پاسخ ارائه مى‌دهد<ref>ر.ك: متن كتاب، ص522-521</ref>

#«رسالة في تحديد الكرّ»: اثر [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|مجلسى دوم]] مؤلف «[[بحار الأنوار]]»، مقاله‌اى فارسى در يك صفحه است. در اين رساله، ابتدا ديدگاه علما در مقدار كرّ و در انتهاى آن هم مقدار فرسخ شرعى بيان شده است<ref>ر.ك: همان، ص523</ref>

#«رسالة في ذبيحة أهل الكتاب»: نوشته [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] (متوفى 1030ق)، رساله مستقلى است كه آن را بنا به درخواست شاه عباس كبير نگاشته است. او ابتدا نظر شمارى از علماى شيعه و سنى را با دليل‌ها و روايات مطرح‌شده، آورده و سپس به استنباط خود پرداخته است<ref>ر.ك: همان، ص530-526</ref>

#«رسالة في بيان أحكام أهل الآخرة»: نوشته [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] (متوفى 436ق)، رساله كوچكى است كه در آن ديدگاه‌هاى متكلمين در شأن اهل آخرت مورد بررسى قرار گرفته است. بخشى از اين رساله ردّ بر افكار ابوالهذيل علاف معتزلى است<ref>ر.ك: متن كتاب، ص537</ref>

#«رسالة في مسئلة العصمة»: اثر [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] (متوفى 436ق)، رساله كوتاهى است كه در آن مباحث مربوط به عصمت امام(ع) را به‌اختصار بيان كرده است. وى اين مباحث را به‌تفصيل در ديگر آثارش مانند «الشافي» مطرح كرده است<ref>ر.ك: لشكرى، سارا، ص28</ref>