۶۱٬۱۸۹
ویرایش
دانش رجال: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ر.ك:' به 'ر.ک:'
جز (جایگزینی متن - 'الرجال (تقي‌الدين حلي)' به 'الرجال (حلی)') |
جز (جایگزینی متن - 'ر.ك:' به 'ر.ک:') |
||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
'''دانش رجال'''، اثر ابوطالب على‌نژاد، كتابى است پيرامون علم رجال كه به زبان فارسى و در دوران معاصر نوشته شده است. | '''دانش رجال'''، اثر ابوطالب على‌نژاد، كتابى است پيرامون علم رجال كه به زبان فارسى و در دوران معاصر نوشته شده است. | ||
دانش حديث در گذشته از اعتبار و رونق بالايى برخوردار بود و محدثان و فقيهان عنايت ويژه‌اى به آن نشان مى‌دادند و از دروس اصلى و علوم رايج حوزه‌هاى دينى به حساب مى‌آمد، ولى متأسفانه در اعصار متأخر، كمتر به اين بخش از علوم دينى توجه شده است؛ تا جايى كه شايد بعضى گمان برند كه فراگرفتن و تدريس و تدرس آن، تلف كردن عمر است؛ بر اين اساس، نويسنده تصميم گرفته است سلسله مباحثى را در موضوع علوم حديث تقديم علاقه‌مندان به اين بخش از علوم اسلامى‌كند. اولين قسمت از مباحث اين مجموعه با عنوان «دانش رجال» تنظيم شده است<ref>ر. | دانش حديث در گذشته از اعتبار و رونق بالايى برخوردار بود و محدثان و فقيهان عنايت ويژه‌اى به آن نشان مى‌دادند و از دروس اصلى و علوم رايج حوزه‌هاى دينى به حساب مى‌آمد، ولى متأسفانه در اعصار متأخر، كمتر به اين بخش از علوم دينى توجه شده است؛ تا جايى كه شايد بعضى گمان برند كه فراگرفتن و تدريس و تدرس آن، تلف كردن عمر است؛ بر اين اساس، نويسنده تصميم گرفته است سلسله مباحثى را در موضوع علوم حديث تقديم علاقه‌مندان به اين بخش از علوم اسلامى‌كند. اولين قسمت از مباحث اين مجموعه با عنوان «دانش رجال» تنظيم شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص10-11</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
كتاب با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب در شش فصل، تنظيم شده است. | كتاب با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب در شش فصل، تنظيم شده است. | ||
اين اثر، داراى دو جلد خواهد بود كه در جلد دوم، به معرفى منابع مهم رجالى مانند [[اختيار معرفة الرجال (تصحیح مصطفوی)|رجال كشى]]، رجال [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]]، فهرست [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، رجال [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، رجال [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]]، [[الرجال (حلی)|رجال ابن داود]]، «[[جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد|جامع الرواة]]»، «[[تنقيح المقال في علم الرجال|تنقيح المقال]]»، «[[قاموس الرجال]]»، «معجم رجال الحديث» و «الموسوعة الرجالية» پرداخته خواهد شد<ref>ر. | اين اثر، داراى دو جلد خواهد بود كه در جلد دوم، به معرفى منابع مهم رجالى مانند [[اختيار معرفة الرجال (تصحیح مصطفوی)|رجال كشى]]، رجال [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]]، فهرست [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، رجال [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، رجال [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]]، [[الرجال (حلی)|رجال ابن داود]]، «[[جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد|جامع الرواة]]»، «[[تنقيح المقال في علم الرجال|تنقيح المقال]]»، «[[قاموس الرجال]]»، «معجم رجال الحديث» و «الموسوعة الرجالية» پرداخته خواهد شد<ref>ر.ک: مقدمه، ص10</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
شرط اصلى پژوهش در هر علمى، آشنايى با تاريخ پيدايش آن، كتاب‌هاى تأليف‌شده و انديشه‌هاى بزرگان آن علم است و پژوهشگر با مراجعه به اين منابع و آگاهى از ديدگاه دانشوارن دانش مورد نظر خود، مى‌تواند تحقيقات جديدى را ارائه دهد و مبتكر بحث‌هاى نو و تازه باشد. به نظر نويسنده، به دليل آنكه موضوع دانش رجال، هويت‌شناسى راويان و آشنايى با شخصيت آنان از زواياى گوناگون است، اين دانش، ارتباط ناگسستنى با تاريخ دارد و ازاين‌رو، پژوهشگران اين علم بايد همواره با منابع و ديدگاه عالمان برجسته پيشين دانش رجال ارتباط داشته باشند؛ بدين منظور، در فصل سوم، از پيشينه دانش رجال و سير تطور آن، سخن به ميان آمده است<ref>همان، ص71</ref> | شرط اصلى پژوهش در هر علمى، آشنايى با تاريخ پيدايش آن، كتاب‌هاى تأليف‌شده و انديشه‌هاى بزرگان آن علم است و پژوهشگر با مراجعه به اين منابع و آگاهى از ديدگاه دانشوارن دانش مورد نظر خود، مى‌تواند تحقيقات جديدى را ارائه دهد و مبتكر بحث‌هاى نو و تازه باشد. به نظر نويسنده، به دليل آنكه موضوع دانش رجال، هويت‌شناسى راويان و آشنايى با شخصيت آنان از زواياى گوناگون است، اين دانش، ارتباط ناگسستنى با تاريخ دارد و ازاين‌رو، پژوهشگران اين علم بايد همواره با منابع و ديدگاه عالمان برجسته پيشين دانش رجال ارتباط داشته باشند؛ بدين منظور، در فصل سوم، از پيشينه دانش رجال و سير تطور آن، سخن به ميان آمده است<ref>همان، ص71</ref> | ||
براى آگاهى‌هاى لازم درباره هر علم و فنى، مراجعه به متخصصان آن، ضرورتى عقلى است كه مؤيد آن، سيره مستمر خردورزان در طول تاريخ است. دانش رجال نيز نمى‌تواند از اين قاعده مستثنا باشد. به اين جهت، در فصل چهارم، به معرفى مشهورترين دانشوران علم رجال و كتاب‌هاى رجالى آنان در چهارده قرن گذشته پرداخته شده است. برخى از اين افراد عبارتند از: عبدالله بن ابى‌رافع، لوط بن يحيى ازدى معروف به ابومخنف (م 157ق)، عبدالله بن جبله (م 219ق)، حسن بن على بن فضال، معروف به «ابن فضال كبير» (م 224ق)، حسن بن محبوب (149-224ق)، احمد بن محمد بن خالد برقى (274 يا 280ق)، على بن حسن بن على بن فضال، معروف به «ابن فضال صغير» (زنده 277ق) و...<ref>ر. | براى آگاهى‌هاى لازم درباره هر علم و فنى، مراجعه به متخصصان آن، ضرورتى عقلى است كه مؤيد آن، سيره مستمر خردورزان در طول تاريخ است. دانش رجال نيز نمى‌تواند از اين قاعده مستثنا باشد. به اين جهت، در فصل چهارم، به معرفى مشهورترين دانشوران علم رجال و كتاب‌هاى رجالى آنان در چهارده قرن گذشته پرداخته شده است. برخى از اين افراد عبارتند از: عبدالله بن ابى‌رافع، لوط بن يحيى ازدى معروف به ابومخنف (م 157ق)، عبدالله بن جبله (م 219ق)، حسن بن على بن فضال، معروف به «ابن فضال كبير» (م 224ق)، حسن بن محبوب (149-224ق)، احمد بن محمد بن خالد برقى (274 يا 280ق)، على بن حسن بن على بن فضال، معروف به «ابن فضال صغير» (زنده 277ق) و...<ref>ر.ک: همان، ص81-160</ref> | ||
عالمان دين با تلاش‌هاى علمى خودشان، از ابعاد و زواياى گوناگون به دانش رجال پرداخته‌اند و با تنوع در روش‌ها و متدها در اين علم، تحولاتى به وجود آورده و اين دانش را وارد مرحله تازه‌اى كرده‌اند كه نتيجه اين تلاش‌ها، فراهم گشتن مجموعه‌هاى سودمند رجالى با نگرش‌هاى متفاوت و ديدگاه‌هاى گوناگون بوده است. در فصل پنجم، به معرفى برخى از روش‌هاى تدوين كتب رجال، پرداخته شده است. اين روش‌ها عبارتند از: روش طبقاتى، جرح و تعديل روات، اصل و تأليف، مشتركات يا راويان مشترك، رجال جوامع حديثى، شرح، تعليقه و حاشيه‌نويسى، نقدنويسى، روش تحقيقى و تحليلى، دايرةالمعارف‌هاى رجالى و فايده‌هاى رجالى<ref>ر. | عالمان دين با تلاش‌هاى علمى خودشان، از ابعاد و زواياى گوناگون به دانش رجال پرداخته‌اند و با تنوع در روش‌ها و متدها در اين علم، تحولاتى به وجود آورده و اين دانش را وارد مرحله تازه‌اى كرده‌اند كه نتيجه اين تلاش‌ها، فراهم گشتن مجموعه‌هاى سودمند رجالى با نگرش‌هاى متفاوت و ديدگاه‌هاى گوناگون بوده است. در فصل پنجم، به معرفى برخى از روش‌هاى تدوين كتب رجال، پرداخته شده است. اين روش‌ها عبارتند از: روش طبقاتى، جرح و تعديل روات، اصل و تأليف، مشتركات يا راويان مشترك، رجال جوامع حديثى، شرح، تعليقه و حاشيه‌نويسى، نقدنويسى، روش تحقيقى و تحليلى، دايرةالمعارف‌هاى رجالى و فايده‌هاى رجالى<ref>ر.ک: همان، ص165-172</ref> | ||
در فصل آخر، به چند موضوع مهم رجالى پرداخته مى‌شود كه كاربرد فراوانى در شناخت راويان و تصحيح اسناد روايات دارند. چنان‌كه مى‌دانيم، استوارى حديث به استوارى سند است. بدان جهت، اسناد از ديرباز مورد توجه فقيهان، حديث‌شناسان و محققان رجالى بوده است. مباحثى چون: مختلفات، مشتركات، طريق، طبقه، تحريف و تصحيف از مباحث بسيار مهم سندشناسى محسوب مى‌شود. بعضى از اين مباحث، به‌گونه مستقل و برخى ديگر به‌صورت پراكنده در كتاب‌هاى رجالى مطرح شده است، ولى مبانى، قواعد و ادله آن به‌گونه‌اى كه براى عموم حديث‌پژوهان باشد، تبيين نشده است. بر اين اساس نويسنده در اين زمينه با تكيه بر ديگاه‌هاى انديشمندان بزرگى چون محقق اردبيلى، [[بروجردی، حسین|آيت‌الله بروجردى]]، [[خویی، ابوالقاسم|آيت‌الله خويى]] و علامه تسترى، ضمن پرهيز از مباحث غير ضرورى، در اين فصل، مباحثى را كه جنبه كاربردى دارد، تقديم حديث‌پژوهان و علاقه‌مندان به حديث و علوم مربوط به آن كرده است<ref>ر. | در فصل آخر، به چند موضوع مهم رجالى پرداخته مى‌شود كه كاربرد فراوانى در شناخت راويان و تصحيح اسناد روايات دارند. چنان‌كه مى‌دانيم، استوارى حديث به استوارى سند است. بدان جهت، اسناد از ديرباز مورد توجه فقيهان، حديث‌شناسان و محققان رجالى بوده است. مباحثى چون: مختلفات، مشتركات، طريق، طبقه، تحريف و تصحيف از مباحث بسيار مهم سندشناسى محسوب مى‌شود. بعضى از اين مباحث، به‌گونه مستقل و برخى ديگر به‌صورت پراكنده در كتاب‌هاى رجالى مطرح شده است، ولى مبانى، قواعد و ادله آن به‌گونه‌اى كه براى عموم حديث‌پژوهان باشد، تبيين نشده است. بر اين اساس نويسنده در اين زمينه با تكيه بر ديگاه‌هاى انديشمندان بزرگى چون محقق اردبيلى، [[بروجردی، حسین|آيت‌الله بروجردى]]، [[خویی، ابوالقاسم|آيت‌الله خويى]] و علامه تسترى، ضمن پرهيز از مباحث غير ضرورى، در اين فصل، مباحثى را كه جنبه كاربردى دارد، تقديم حديث‌پژوهان و علاقه‌مندان به حديث و علوم مربوط به آن كرده است<ref>ر.ک: همان، ص174</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||