أسرار الآيات (تحقیق خواجوی): تفاوت میان نسخه‌ها

<div class='wikiInfo'>

[[پرونده:NUR01852J1.jpg|بندانگشتی|أسرار الآیات]]

{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"

! نام کتاب!! data-type='bookName'|أسرار الآیات

|نام‌های دیگر کتاب

|data-type='otherBookNames'|

|data-type='authors'|[[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم]] (نويسنده)

[[خواجوی، محمد]] (مقدمه نویس و مصحح)

|زبان  

|data-type='language'|عربی

|کد کنگره  

|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏217‎‏ ‎‏/‎‏ص‎‏4‎‏الف‎‏5

|موضوع  

|data-type='subject'|خدا شناسی

|ناشر  

|data-type='publisher'|انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ايران

|مکان نشر  

|data-type='publishPlace'|تهران - ایران

|سال نشر  

|data-type='publishYear'| 1360 هـ.ش یا 1402 هـ.ق  

|-class='articleCode'

|کد اتوماسیون

|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE1852AUTOMATIONCODE

|}

 

 

 

==انگيزۀ تأليف==

مؤلف در ضمن بيان آيۀ '''«فلمّا أنبئهم بأسمائهم....»''' مى‌گويد، ضمير «هم» در اسمائهم به اسماء الهى برمى‌گردد و اسماء عبارتند از: جواهر عقلى نورانى و مثل كلى الهى كه آنها مظاهر اولىّ اسماءاند، همان گونه كه انواع مادى مظاهر ثانوى اسماء و مظاهر آنها هستند. بنابراين اين آيه به رأى و نظر اساطين حكمت كه مى‌گويند هر نوعى، جوهرى عقلى و مثالى كلى دارد، اشاره مى‌كند.

سپس مى‌گويد: غرض ما در اين کتاب چيزى جز اين نيست كه به اسرارى از آيات قرآنى اشاره كنيم، «ليس غرضنا في هذا الکتاب إلا إشارة إجمالية إلى أسرار بعض آيات القرآن» ص42.

بنابراين مؤلف در اين کتاب در پى اين هدف است كه روشن كند، مطالب حق حكمى بازگو كنندۀ نكات موجود در آيات قرآنى است و لذا هر مدعايى را كه مطرح مى‌كند، پس از اشارۀ اجمالى به استدلال برهانى آن به بيان قرآنى مى‌پردازد و با آيات زيادى آن را اثبات و تأييد مى‌كند.

تاريخ دقيق تأليف کتاب معلوم نيست؛ اما به ظن غالب مى‌توان حدس زد، اين کتاب حدودا هم زمان با تأليف «شرح اصول كافى»؛ يعنى سال 1044ق تأليف شده است، زيرا در صفحۀ 205 بعد از آوردن حديثى مى‌گويد، در اين حديث به بخشى از اصول علم النفس اشاره رفته است، سپس بحث مفصل در اين موضوع را به کتاب‌هاى ديگرش ارجاع مى‌دهد و مى‌گويد:

از اين عبارت مى‌توان مدعاى فوق را حدس زد، زيرا بعد از نام بردن از اسفار و تفسير كه از جمله کتاب‌هاى طولانى صدر المتألهين مى‌باشند، كلمۀ «و غيرهما من المطولات» را ذكر مى‌كند و چون کتاب‌هاى مطولۀ صدر المتألهين عبارتند از: «اسفار» و «تفسير» و «شرح اصول كافى» و در اين عبارت از اسفار و تفسيرش به اسم نام مى‌برد. بنابراين بايد گفت مراد او از غيرهما من المطولات، شرح اصول كافى است.

بنابراين بايد نتيجه گرفت، صدر المتألهين «أسرار الآيات» را هم زمان با «شرح اصول كافى» در دست تأليف داشته است و چون او در آخر کتاب «فضل علم» جلد دوم شرح اصول كافى، ص386 تاريخ تأليف و اتمام اين بخش را سال 1044ق ثبت كرده است، پس بايد گفت «أسرار الآيات» در حدود همين سال تأليف شده است.

کتاب «أسرار الآيات»؛ شامل يك مقدمه و سه طرف و هر طرف شامل چند مشهد و هر مشهد شامل چند قاعده و نيز امور متفرقۀ ديگر است.

- تشويق به تعلم حكمت حقه و بيان عواقب جهل به آن.

- كيفيت تنزل قضاء.

- مظهريت حقيقت محمديه براى اسم اعظم.

- تفسير آيۀ '''إنّا عرضنا الأمانة....'''

مشهد هشتم، ميزان و حساب.

چون مؤلف در اين کتاب در پى اين هدف است كه روشن كند كه مطالب حق حكمى بازگو كنندۀ نكات موجود در آيات قرآنى است، به همين خاطر شيوۀ بحث او در اين کتاب بدين گونه است كه معمولا در هر بحثى ابتدا مدعايى را با دليل فلسفى آن طرح مى‌كند، سپس همان مدعا را از طرق آيات قرآن اثبات مى‌كند و در جوانب آن بحث و گفتگو مى‌نمايد.

نكتۀ قابل توجهى كه در اين جا مى‌توان گفت اين است كه مؤلف هم در تفسيرش و هم در اين کتاب كه چكيده‌اى است از بحث‌هاى تفسيريش نسبت به مباحث اين دو کتاب تصريح به كشف و شهود دارد.

در صفحۀ 181 اين کتاب بعد از اين كه حديثى را در مورد عذاب قبر نقل مى‌كند، مى‌گويد: «إنّي و الحمد للّه أعلم بعين اليقين أنّ هذا الحديث و نظائره الواردة من طريق الکتاب و السنة في أحوال القيامة و أهوالها حق و صدق فآمنت بها إيمانا عيانا مقرونا بالكشف و الشهود و بصرت بما لم يبصروا و جئتك من سبأ بنبأ يقين».

اما آنگاه كه قدرى بصيرتم باز شد و در خود نگريستم، ديدم گر چه چيزى را از احوال مبدأ و معاد مى‌دانم؛ اما با اين حال از علم حقايق، خود را خالى ديدم پس يقين كردم كه چنين علمى جز به تصفيۀ دل و تهذيب آن و عزلت از مردم و سلوك در سيرۀ صالحين قابل ادراك نيست.

==نسخه‌شناسى==

کتاب «أسرار الآيات» در سال 1360ش توسط انجمن اسلامى حكمت و فلسفۀ ايران در تهران با مقدمه و تصحيح آقاى [[خواجوی، محمد|محمد خواجوى]] چاپ شده است، اين چاپ شامل فهرست موضوعات و نيز فهرست آيات موجود در کتاب نيز هست.

[[أسرار الآیات]]

[[رده: مباحث خاص کلامی]]