۶۱٬۱۸۹
ویرایش
تاریخ حدیث شیعه (تا قرن پنجم): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' ص ' به ' ص'
جز (جایگزینی متن - ' ]]' به ']]') |
جز (جایگزینی متن - ' ص ' به ' ص') |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
'''تاريخ حديث شيعه (تا قرن پنجم)'''، اثر دكتر [[نهله غروى نائينى]]، پژوهشى است در تأييد حجيت، مقبوليت و مشروعيت گفتار، فعل و تقرير ائمه شيعه(ع) كه به زبان فارسى و در سال 1385ش، نوشته شده است. | '''تاريخ حديث شيعه (تا قرن پنجم)'''، اثر دكتر [[نهله غروى نائينى]]، پژوهشى است در تأييد حجيت، مقبوليت و مشروعيت گفتار، فعل و تقرير ائمه شيعه(ع) كه به زبان فارسى و در سال 1385ش، نوشته شده است. | ||
نويسنده، پس از چندين دوره تدريس درس «تاريخ تدوين حديث» در مقطع كارشناسى ارشد و احساس نياز به آشنا نمودن دانشجويان به جمع و تدوين حديث و سنت معصومان(ع)، بر آن شده است تا مجموعه مباحث مربوط به اين درس را در قالب كتاب، منتشر نمايد.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/17 مقدمه نويسنده، | نويسنده، پس از چندين دوره تدريس درس «تاريخ تدوين حديث» در مقطع كارشناسى ارشد و احساس نياز به آشنا نمودن دانشجويان به جمع و تدوين حديث و سنت معصومان(ع)، بر آن شده است تا مجموعه مباحث مربوط به اين درس را در قالب كتاب، منتشر نمايد.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/17 مقدمه نويسنده، ص17]</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
مقدمه‌اى از نويسنده، آغازگر مباحث مى‌باشد. | مقدمه‌اى از نويسنده، آغازگر مباحث مى‌باشد. | ||
طبق عقيده شيعه و بر اساس مبانى كلامى و قرآنى و حديثى مختلف، مانند حديث ولايت، ثقلين و حديث منزلت، گفتار، فعل و تقرير امامان دوازده‌گانه(ع)، مثل سنت پيامبر(ص) از حجيت، مقبوليت و مشروعيت برخوردار است. اين كتاب با جستجو در منابع تاريخى و حديثى، سير نگارش اين سنت‌ها را در 11 فصل پى گرفته است. فصل‌ها بر اساس زندگى و حيات ائمه(ع) سامان يافته است. در هريك از اين فصل‌ها، تلاش‌هاى حديثى ائمه(ع) و اصحاب و شاگردان آن حضرات در مراقبت از احاديث و نشر و تدوين آن‌ها و مبارزه با جاعلان حديث، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.<ref>حديث (تعداد منابع: 62 اصلى و 24 ارجاعى)، | طبق عقيده شيعه و بر اساس مبانى كلامى و قرآنى و حديثى مختلف، مانند حديث ولايت، ثقلين و حديث منزلت، گفتار، فعل و تقرير امامان دوازده‌گانه(ع)، مثل سنت پيامبر(ص) از حجيت، مقبوليت و مشروعيت برخوردار است. اين كتاب با جستجو در منابع تاريخى و حديثى، سير نگارش اين سنت‌ها را در 11 فصل پى گرفته است. فصل‌ها بر اساس زندگى و حيات ائمه(ع) سامان يافته است. در هريك از اين فصل‌ها، تلاش‌هاى حديثى ائمه(ع) و اصحاب و شاگردان آن حضرات در مراقبت از احاديث و نشر و تدوين آن‌ها و مبارزه با جاعلان حديث، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.<ref>حديث (تعداد منابع: 62 اصلى و 24 ارجاعى)، ص201</ref> | ||
هدف نويسنده از نگارش اين كتاب، ارائه اطلاعات و گزارش در امر تدوين و كتابت حديث (قول، فعل و تقرير) معصومان(ع) در سير تاريخى حديث شيعه است تا دانشجويان و محققان، با اين موضوع بيشتر آشنا شوند.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/16 مقدمه نويسنده، | هدف نويسنده از نگارش اين كتاب، ارائه اطلاعات و گزارش در امر تدوين و كتابت حديث (قول، فعل و تقرير) معصومان(ع) در سير تاريخى حديث شيعه است تا دانشجويان و محققان، با اين موضوع بيشتر آشنا شوند.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/16 مقدمه نويسنده، ص16]</ref> | ||
در اين اثر، به امر كتابت در مقاطع گوناگون تاريخ اسلام پرداخته شده و توضيحاتى درباره زندگانى علمى ائمه(ع)، شرايط زمانى، نحوه ارتباط آن بزرگواران با شيعيانشان، برقرارى كلاس‌هاى درس، مجالس مناظره و به‌طور كلى، نمونه‌هايى از فعاليت‌هاى علمى و فرهنگى ائمه(ع) و اصحاب و شاگردانشان، ارائه شده است.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/16 همان]</ref> | در اين اثر، به امر كتابت در مقاطع گوناگون تاريخ اسلام پرداخته شده و توضيحاتى درباره زندگانى علمى ائمه(ع)، شرايط زمانى، نحوه ارتباط آن بزرگواران با شيعيانشان، برقرارى كلاس‌هاى درس، مجالس مناظره و به‌طور كلى، نمونه‌هايى از فعاليت‌هاى علمى و فرهنگى ائمه(ع) و اصحاب و شاگردانشان، ارائه شده است.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/16 همان]</ref> | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
در اين نوشتار، به گزارش تاريخى و شرايط سياسى، چندان پرداخته نشده است.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/16 همان]</ref> | در اين نوشتار، به گزارش تاريخى و شرايط سياسى، چندان پرداخته نشده است.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/16 همان]</ref> | ||
اثر حاضر، نتيجه چهار دوره تدريس درس «تاريخ تدوين حديث شيعه» در مقطع كارشناسى ارشد مى‌باشد.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/17 همان، | اثر حاضر، نتيجه چهار دوره تدريس درس «تاريخ تدوين حديث شيعه» در مقطع كارشناسى ارشد مى‌باشد.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/17 همان، ص17]</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
در مقدمه، ضمن بررسى و بحث پيرامون سنت و احاديث پيامبر(ص) و نحوه برخورد هريك از دو گروه شيعه و سنى با آن و اشاره به جايگاه نقل حديث نزد هريك، هدف از نگارش كتاب و انگيزه نگارش آن، بيان گرديده است.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/13 مقدمه نويسنده، | در مقدمه، ضمن بررسى و بحث پيرامون سنت و احاديث پيامبر(ص) و نحوه برخورد هريك از دو گروه شيعه و سنى با آن و اشاره به جايگاه نقل حديث نزد هريك، هدف از نگارش كتاب و انگيزه نگارش آن، بيان گرديده است.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/13 مقدمه نويسنده، ص13]</ref> | ||
در فصل اول، جايگاه اهل بيت(ع) و احاديث آن‌ها و كتابت حديث در عهد پيامبر(ص)، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/19 متن كتاب، | در فصل اول، جايگاه اهل بيت(ع) و احاديث آن‌ها و كتابت حديث در عهد پيامبر(ص)، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/19 متن كتاب، ص19]</ref> | ||
در فصل دوم، عصر اميرالمؤمنين (11 - 40ق) بررسى گرديده است. در اين فصل، به اين امر اشاره گرديده كه پس از رحلت پيامبر(ص)، به سبب استيلاى حاكمان وقت بر سرنوشت امت اسلام، [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] براى حفظ دين الهى و سفارش پيامبر(ص)، حاضر به خانه‌نشينى شد تا امت نوپاى مسلمان از هم نپاشد و متفرق نگردد. در آن دوران، خلفا شرايطى به وجود آوردند كه كمتر كسى جرأت نقل حديث پيامبر(ص) را داشت و بسيارى از فرمايش‌هاى نبى اكرم(ص)، به‌ويژه در باب فضايل و مناقب اهل بيت(ع) و زمامدارى امت اسلام پس از آن حضرت، مى‌رفت تا به دست فراموشى سپرده شود. در چنين شرايطى مردم با [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] بيعت كردند.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/55 متن كتاب، | در فصل دوم، عصر اميرالمؤمنين (11 - 40ق) بررسى گرديده است. در اين فصل، به اين امر اشاره گرديده كه پس از رحلت پيامبر(ص)، به سبب استيلاى حاكمان وقت بر سرنوشت امت اسلام، [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] براى حفظ دين الهى و سفارش پيامبر(ص)، حاضر به خانه‌نشينى شد تا امت نوپاى مسلمان از هم نپاشد و متفرق نگردد. در آن دوران، خلفا شرايطى به وجود آوردند كه كمتر كسى جرأت نقل حديث پيامبر(ص) را داشت و بسيارى از فرمايش‌هاى نبى اكرم(ص)، به‌ويژه در باب فضايل و مناقب اهل بيت(ع) و زمامدارى امت اسلام پس از آن حضرت، مى‌رفت تا به دست فراموشى سپرده شود. در چنين شرايطى مردم با [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] بيعت كردند.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/55 متن كتاب، ص55]</ref> | ||
نويسنده، معتقد است در اين دوران بود كه منافقان انواع نيرنگ‌ها و مكرها را براى براندازى زمامدارى آن حضرت به كار گرفتند و به بهانه‌هاى گوناگون، انواع درگيرى‌ها و جنگ‌ها را به وجود آوردند تا فرصتى براى آن حضرت در جهت تربيت و آموزش امت نماند؛ آن‌ها كه تحمل عدل على(ع) را نداشتند، به بهانه‌اى و ديگران كه تاب مشاهده فضايل او را نداشتند، به كينه‌اى و هواپرستان و قدرت‌طلبان، به پيروى از هواهاى نفسانى خويش و حرص قدرت‌طلبى، دوران حكومت آن حضرت را چنان آشفته ساختند تا مهلتى براى امام در رهبرى پيامبرگونه جامعه نماند.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/55 همان]</ref> | نويسنده، معتقد است در اين دوران بود كه منافقان انواع نيرنگ‌ها و مكرها را براى براندازى زمامدارى آن حضرت به كار گرفتند و به بهانه‌هاى گوناگون، انواع درگيرى‌ها و جنگ‌ها را به وجود آوردند تا فرصتى براى آن حضرت در جهت تربيت و آموزش امت نماند؛ آن‌ها كه تحمل عدل على(ع) را نداشتند، به بهانه‌اى و ديگران كه تاب مشاهده فضايل او را نداشتند، به كينه‌اى و هواپرستان و قدرت‌طلبان، به پيروى از هواهاى نفسانى خويش و حرص قدرت‌طلبى، دوران حكومت آن حضرت را چنان آشفته ساختند تا مهلتى براى امام در رهبرى پيامبرگونه جامعه نماند.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/55 همان]</ref> | ||
در فصل سوم، دوران حسنين (40 - 60ق) بررسى گرديده است. از جمله مباحث مطرح‌شده در اين فصل، عبارت است از: شرايط فرهنگى - اجتماعى پس از پيامبر(ص) در قرن اول هجرى، ميراث ائمه اطهار(ع)، امام حسن(ع) و امام حسين(ع) وارثان علم امامت، نقش اين دو امام در تدوين و حفظ حديث، اصحاب و ياران ايشان، مكاتبات ميان امام حسن(ع) و معاويه، سخنان و خطابات امام حسين(ع) و.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/109 همان، | در فصل سوم، دوران حسنين (40 - 60ق) بررسى گرديده است. از جمله مباحث مطرح‌شده در اين فصل، عبارت است از: شرايط فرهنگى - اجتماعى پس از پيامبر(ص) در قرن اول هجرى، ميراث ائمه اطهار(ع)، امام حسن(ع) و امام حسين(ع) وارثان علم امامت، نقش اين دو امام در تدوين و حفظ حديث، اصحاب و ياران ايشان، مكاتبات ميان امام حسن(ع) و معاويه، سخنان و خطابات امام حسين(ع) و.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/109 همان، ص109]</ref> | ||
عصر [[امام سجاد(ع)]]، در فصل چهارم بررسى گرديده است. نويسنده در اين فصل، به اين نكته اشاره دارد كه هرچند دوران امامت آن بزرگوار، با ركود فكرى و فرهنگى مواجه بود و حكومت اموى به‌طور رسمى با علم سر جنگ داشت، اما [[امام سجاد(ع)]] متوجه اين مسئله بودند كه نشر يك علم واجب، رسالت و مسئوليتى اسلامى است؛ ازاين‌رو، بدان اهتمام ورزيدند.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/136 همان، | عصر [[امام سجاد(ع)]]، در فصل چهارم بررسى گرديده است. نويسنده در اين فصل، به اين نكته اشاره دارد كه هرچند دوران امامت آن بزرگوار، با ركود فكرى و فرهنگى مواجه بود و حكومت اموى به‌طور رسمى با علم سر جنگ داشت، اما [[امام سجاد(ع)]] متوجه اين مسئله بودند كه نشر يك علم واجب، رسالت و مسئوليتى اسلامى است؛ ازاين‌رو، بدان اهتمام ورزيدند.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/136 همان، ص136]</ref> | ||
در فصل پنجم، از عصر صادقين(ع) سخن به ميان آمده است. به اعتقاد نويسنده، آن‌گونه كه از قراين تاريخى برمى‌آيد، تا پيش از دوران امام باقر(ع)، حديث شيعه، رواج و رونق چندانى نداشت. وى دليل عمده اين مطلب را، در اختناق و فشار شديدى دانسته است كه در اين دوران، نسبت به ائمه(ع) و پيروان ايشان اعمال مى‌شد.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/167 همان، | در فصل پنجم، از عصر صادقين(ع) سخن به ميان آمده است. به اعتقاد نويسنده، آن‌گونه كه از قراين تاريخى برمى‌آيد، تا پيش از دوران امام باقر(ع)، حديث شيعه، رواج و رونق چندانى نداشت. وى دليل عمده اين مطلب را، در اختناق و فشار شديدى دانسته است كه در اين دوران، نسبت به ائمه(ع) و پيروان ايشان اعمال مى‌شد.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/167 همان، ص167]</ref> | ||
در فصول بعدى نيز به ترتيب، عصر امام كاظم(ع) (148 - 183ق)، عصر [[امام رضا(ع)]] (183 - 203ق)، عصر امام جواد(ع) (202 - 220ق)، عصر عسكريين(ع) (220 - 260ق)، عصر حضرت حجت بن الحسن(عج) (260 به بعد) و ظهور جوامع حديثى در عصر غيبت كبرا، مورد بحث و بررسى، قرار گرفته است.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/231 همان، | در فصول بعدى نيز به ترتيب، عصر امام كاظم(ع) (148 - 183ق)، عصر [[امام رضا(ع)]] (183 - 203ق)، عصر امام جواد(ع) (202 - 220ق)، عصر عسكريين(ع) (220 - 260ق)، عصر حضرت حجت بن الحسن(عج) (260 به بعد) و ظهور جوامع حديثى در عصر غيبت كبرا، مورد بحث و بررسى، قرار گرفته است.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/231 همان، ص231 - 366]</ref> | ||
نويسنده خود معتقد است آنچه در اين كتاب عرضه شده، مشتى است نمونه خروارها علم و كتاب و نوشته در اين زمينه كه ذكر و جمع‌آورى همه آن‌ها، مباحث طولانى‌ترى را مى‌طلبد كه از حوصله اين نوشتار، خارج است. بدين‌روى، تنها به مواردى اكتفا شده است.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/16 مقدمه نويسنده، | نويسنده خود معتقد است آنچه در اين كتاب عرضه شده، مشتى است نمونه خروارها علم و كتاب و نوشته در اين زمينه كه ذكر و جمع‌آورى همه آن‌ها، مباحث طولانى‌ترى را مى‌طلبد كه از حوصله اين نوشتار، خارج است. بدين‌روى، تنها به مواردى اكتفا شده است.<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15380/1/16 مقدمه نويسنده، ص16]</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||