الأربعين في دلائل التوحيد: تفاوت میان نسخه‌ها

لینک درون متنی
(لینک درون متنی)
(لینک درون متنی)
خط ۴۴: خط ۴۴:
|}
|}
</div>
</div>
'''كتاب الأربعين في دلائل التوحيد'''، اثر [[انصاری، عبدالله بن محمد|ابواسماعیل عبدالله بن محمد هروی]] (396-481ق)، کتابی است به زبان عربی، دربردارنده چهل حدیث درباره اسماء و صفات خداوند. به دنبال این اثر، رسالة في الذب عن أبي‎الحسن الأشعري، تألیف ابوالقاسم عبدالمالک بن عیسی بن درباس (576-659ق)، در دفاع از ابوالحسن اشعری(260-324ق) در کتاب «الإبانة عن أصول الديانة» آورده شده است.
'''كتاب الأربعين في دلائل التوحيد'''، اثر [[انصاری، عبدالله بن محمد|ابواسماعیل عبدالله بن محمد هروی]] (396-481ق)، کتابی است به زبان عربی، دربردارنده چهل حدیث درباره اسماء و صفات خداوند. به دنبال این اثر، رسالة في الذب عن أبي‎الحسن الأشعري، تألیف ابوالقاسم عبدالمالک بن عیسی بن درباس (576-659ق)، در دفاع از [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]](260-324ق) در کتاب «[[الإبانة عن أصول الديانة]]» آورده شده است.


این دو اثر توسط علی بن محمد بن ناصر فقیهی مورد تحقیق و تصحیح قرار گرفته و منتشر شده است.
این دو اثر توسط علی بن محمد بن ناصر فقیهی مورد تحقیق و تصحیح قرار گرفته و منتشر شده است.


==ساختار==
==ساختار==
کتاب از دو بخش مجزا تشکیل شده است که در بخش اول بعد از مقدمه محقق و زندگی‎نامه ابواسماعیل هروی، چهل حدیث آمده که هرکدام از این احادیث در یک باب جای گرفته‎اند.
کتاب از دو بخش مجزا تشکیل شده است که در بخش اول بعد از مقدمه محقق و زندگی‎نامه [[انصاری، عبدالله بن محمد|ابواسماعیل هروی]]، چهل حدیث آمده که هرکدام از این احادیث در یک باب جای گرفته‎اند.


در بخش دوم، متن رساله دوم، بعد از مقدمه محقق آمده است.
در بخش دوم، متن رساله دوم، بعد از مقدمه محقق آمده است.
خط ۶۴: خط ۶۴:


محقق در این رساله علائمی اختصاری برای برخی از کتاب‎ها در نظر گرفته که عبارت است از:  
محقق در این رساله علائمی اختصاری برای برخی از کتاب‎ها در نظر گرفته که عبارت است از:  
# «خ»، برای صحیح بخاری؛
# «خ»، برای [[صحيح البخاري|صحیح بخاری]]؛
# «م»، برای صحیح مسلم؛
# «م»، برای [[صحيح مسلم|صحیح مسلم]]؛
# «حم»، برای مسند احمد؛
# «حم»، برای [[مسند الإمام أحمد بن حنبل|مسند احمد]]؛
# «ت»، برای صحیح ترمذی؛
# «ت»، برای [[الجامع الصحیح و هو سنن الترمذي|صحیح ترمذی]]؛
# «د»، برای سنن ابوداود؛
# «د»، برای [[سنن أبي‌داود|سنن ابوداود؛]]
# «جه»، برای سنن ابن ماجه<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص35</ref>.
# «جه»، برای [[سنن ابن ماجة|سنن ابن ماجه]]<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص35</ref>.


===رسالة في الذب عن أبي‎الحسن الأشعري===
===رسالة في الذب عن أبي‎الحسن الأشعري===
خط ۷۸: خط ۷۸:
محقق در مقدمه این رساله به معتزله تاخته و می‎گوید: آن‎ها کسانی هستند که نصوص قرآنی و روایی را مورد تحریف قرار داده‎اند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص97</ref>.
محقق در مقدمه این رساله به معتزله تاخته و می‎گوید: آن‎ها کسانی هستند که نصوص قرآنی و روایی را مورد تحریف قرار داده‎اند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص97</ref>.


وی می‎نویسد: هرچند ابوالحسن اشعری در ابتدا شاگرد ابوعلی جبائی معتزلی و معتقد به مسلک اعتزال بود، لکن بعد از مدتی با تمسک به قرآن و حدیث از اعتزال دست کشید و تفکر آن‎ها را مورد نقد قرار داد و تفکر صحیح خود را در کتاب «الإبانه عن أصول الديانة» به معرض نمایش گذاشت<ref>ر.ک: همان، ص98</ref>. برخی، درباره او گفته‎اند: اعتقاد ابوالحسن اشعری با آنچه در این کتابش آورده، منافات دارد؛ زیرا او در این اثرش راه تقیه را پیش گرفته است. برخی دیگر در دفاع از وی گفته‎اند: اینکه گفته شود او در این اثر تقیه نموده است، افترائی بیش نیست؛ زیرا او از عالمانی است که به علم و تقوا معروف بوده و از چنین کسی بعید است که در وادی نفاق و تقیه بیفتد<ref>ر.ک: همان، ص99</ref>.
وی می‎نویسد: هرچند [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] در ابتدا شاگرد ابوعلی جبائی معتزلی و معتقد به مسلک اعتزال بود، لکن بعد از مدتی با تمسک به قرآن و حدیث از اعتزال دست کشید و تفکر آن‎ها را مورد نقد قرار داد و تفکر صحیح خود را در کتاب «[[الإبانه عن أصول الديانة]]» به معرض نمایش گذاشت<ref>ر.ک: همان، ص98</ref>. برخی، درباره او گفته‎اند: اعتقاد [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] با آنچه در این کتابش آورده، منافات دارد؛ زیرا او در این اثرش راه تقیه را پیش گرفته است. برخی دیگر در دفاع از وی گفته‎اند: اینکه گفته شود او در این اثر تقیه نموده است، افترائی بیش نیست؛ زیرا او از عالمانی است که به علم و تقوا معروف بوده و از چنین کسی بعید است که در وادی نفاق و تقیه بیفتد<ref>ر.ک: همان، ص99</ref>.


نویسنده در این رساله، نظریات برخی از علماء را آورده که در تعریف و تمجید از کتاب «الإبانة» ابوالحسن اشعری، مطالبی را بیان نموده‎اند و گفته‎اند که این اثر او به‎دور از تقیه نوشته شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.
نویسنده در این رساله، نظریات برخی از علماء را آورده که در تعریف و تمجید از کتاب «الإبانة» [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]]، مطالبی را بیان نموده‎اند و گفته‎اند که این اثر او به‎دور از تقیه نوشته شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.


این اثر، رد بر کلام کوثری نیز هست. او در حاشیه خویش نوشته است: اشعری، کتاب ابانه را بر روش مفوضه نوشته است و مقصود او بیرون کشیدن کسانی است که در ورطه تشبیه افتاده‎اند. او سعی نموده قدم‎به‎قدم آن‎ها را به سمت اعتقاد صحیح هدایت کند... ابوالحسن اشعری به بغداد رفت و با تمام حکمتش سعی نمود به‎وسیله کتاب ابانه، به‎تدریج تفکر معتقدان و زاهدان حشویه (حشویه قائل به تجسیم بودند) را به اعتقاد مطابق با سنت تبدیل نماید؛ لذا به‎محض وارد شدن به آنجا این اثر را نوشت<ref>ر.ک: همان، ص99-100</ref>.  
این اثر، رد بر کلام کوثری نیز هست. او در حاشیه خویش نوشته است: اشعری، کتاب ابانه را بر روش مفوضه نوشته است و مقصود او بیرون کشیدن کسانی است که در ورطه تشبیه افتاده‎اند. او سعی نموده قدم‎به‎قدم آن‎ها را به سمت اعتقاد صحیح هدایت کند... [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] به بغداد رفت و با تمام حکمتش سعی نمود به‎وسیله کتاب ابانه، به‎تدریج تفکر معتقدان و زاهدان حشویه (حشویه قائل به تجسیم بودند) را به اعتقاد مطابق با سنت تبدیل نماید؛ لذا به‎محض وارد شدن به آنجا این اثر را نوشت<ref>ر.ک: همان، ص99-100</ref>.  


نویسنده در این رساله، نظرات برخی از علما درباره کتاب و نویسنده «الإبانة» را ذکر کرده است؛ از جمله نظر احمد بن ثابت طرقی در بیان مسئله «استقرار (استواء) خداوند» است که می‎گوید: جهمیه را دیدم که مسئله عرش را منکر می‎شدند و استوا را طبق نظر ابوالحسن اشعری تأویل می‎بردند و من دیدم که این نوع تأویل و انتساب آن به ابوالحسن اشعری باطل است؛ زیرا در کتاب الإبانة عن أصول الديانة، ادله‎ای را دیده‎ام که استقرار و استوا را اثبات نموده است و در آن تأویل نیست<ref>ر.ک: همان، ص111-112</ref>.
نویسنده در این رساله، نظرات برخی از علما درباره کتاب و نویسنده «الإبانة» را ذکر کرده است؛ از جمله نظر احمد بن ثابت طرقی در بیان مسئله «استقرار (استواء) خداوند» است که می‎گوید: جهمیه را دیدم که مسئله عرش را منکر می‎شدند و استوا را طبق نظر [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] تأویل می‎بردند و من دیدم که این نوع تأویل و انتساب آن به ابوالحسن اشعری باطل است؛ زیرا در کتاب الإبانة عن أصول الديانة، ادله‎ای را دیده‎ام که استقرار و استوا را اثبات نموده است و در آن تأویل نیست<ref>ر.ک: همان، ص111-112</ref>.


یکی دیگر از عالمانی که به این اثر اهتمام ورزیده، اسماعیل بن عبدالرحمن بن احمد صابونی نیشابوری (متوفی 449ق) است. او همواره درحالی‎که کتاب «ابانه» اشعری را در دست داشت، به مجلس درسش می‎رفت... <ref>ر.ک: همان، ص113</ref>.
یکی دیگر از عالمانی که به این اثر اهتمام ورزیده، اسماعیل بن عبدالرحمن بن احمد صابونی نیشابوری (متوفی 449ق) است. او همواره درحالی‎که کتاب «ابانه» اشعری را در دست داشت، به مجلس درسش می‎رفت... <ref>ر.ک: همان، ص113</ref>.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش