۶۱٬۱۸۹
ویرایش
مراحل انس با قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
از اینجای مباحث کتاب، نویسنده وارد مباحث اصلی کتاب شده و انس با قرآن داراى دو نظام عرضى و طولى می‌داند: | از اینجای مباحث کتاب، نویسنده وارد مباحث اصلی کتاب شده و انس با قرآن داراى دو نظام عرضى و طولى می‌داند: | ||
# در نظام طولى، انس با قرآن در طى مراحلى از همراهى فیزیکى انیس، با قرآن شروع، و به همراهى قرآن با مأنوس خود منتهى مى‌شود، و این در گرو نظام مرحله‌بندى شده و همراهى با قرآن است. | # در نظام طولى، انس با قرآن در طى مراحلى از همراهى فیزیکى انیس، با قرآن شروع، و به همراهى قرآن با مأنوس خود منتهى مى‌شود، و این در گرو نظام مرحله‌بندى شده و همراهى با قرآن است. | ||
# در نظام عرضى، انس با قرآن هم‌زمان حاصل، و بر جوارح و جوانح انسان عارض مى‌شود، بدین معنی هر یک از نمودهاى انس، به یکى از اعضاء و جوارح اختصاص مى‌یابد، و هر عضو ظاهرى و باطنى، سهم و نصیب خود را از انس با قرآن دریافت مى‌دارد<ref>ر.ک: همان، ص22</ref> | # در نظام عرضى، انس با قرآن هم‌زمان حاصل، و بر جوارح و جوانح انسان عارض مى‌شود، بدین معنی هر یک از نمودهاى انس، به یکى از اعضاء و جوارح اختصاص مى‌یابد، و هر عضو ظاهرى و باطنى، سهم و نصیب خود را از انس با قرآن دریافت مى‌دارد<ref>ر.ک: همان، ص22</ref> | ||
با توجه به اهمیت و فراوانى بحث نظام طولى، در بخش اول کتاب به تشریح این نظام پرداخته شده و در بخش دوم نظام عرضی انس با قرآن مطرح شده است. انس با نگار، الفاظ و معانی قرآن و نیز انس عملی با قرآن و انس قرآن با انیس خود موضوعات مطرح شده در بخش اول است. اولین منزلگاه انس با قرآن، حتى براى کسانى که قادر به خواندن و شنیدن نیستند این است که، دست کم به‌جای نگهدارى ابزار و وسایل لغو و لهو که باعث دورى فرشتگان از خانه مى‌شود، قرآن نگه دارد تا موجب طرد شیاطین شود، [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] مى‌فرماید: «من در شگفتم که چرا در منزل قرآن نباشد تا خداوند به برکت وجود آن شیطان‌ها را دور کند»<ref>ر.ک: همان، ص27</ref> | با توجه به اهمیت و فراوانى بحث نظام طولى، در بخش اول کتاب به تشریح این نظام پرداخته شده و در بخش دوم نظام عرضی انس با قرآن مطرح شده است. انس با نگار، الفاظ و معانی قرآن و نیز انس عملی با قرآن و انس قرآن با انیس خود موضوعات مطرح شده در بخش اول است. اولین منزلگاه انس با قرآن، حتى براى کسانى که قادر به خواندن و شنیدن نیستند این است که، دست کم به‌جای نگهدارى ابزار و وسایل لغو و لهو که باعث دورى فرشتگان از خانه مى‌شود، قرآن نگه دارد تا موجب طرد شیاطین شود، [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] مى‌فرماید: «من در شگفتم که چرا در منزل قرآن نباشد تا خداوند به برکت وجود آن شیطان‌ها را دور کند»<ref>ر.ک: همان، ص27</ref> | ||
مقصود از انس عملى با قرآن این است که انسان قرآن دوست که در مسیر انس با قرآن قرار دارد، از مرحله ظاهر و نگار قرآن گذشته، از وجود کتبى و لفظى قرآن عبور کرده، و افزون بر آن‌که مقاصد قرآن را در خانه دل جاى داده و انس معنوى بدان گرفته است، وجود خود را با قرآن عجین کند و آن را بر اعضا و جوارح خود آشکار نماید. این مرحله از انس، از رفتار مطابق با دستورالعمل‌هاى فراگیر قرآن آغاز و تا مرحله انطباق همه حرکات و سکنات با پیام وحى به پیش مى‌رود<ref>ر.ک: همان، ص92</ref> | مقصود از انس عملى با قرآن این است که انسان قرآن دوست که در مسیر انس با قرآن قرار دارد، از مرحله ظاهر و نگار قرآن گذشته، از وجود کتبى و لفظى قرآن عبور کرده، و افزون بر آن‌که مقاصد قرآن را در خانه دل جاى داده و انس معنوى بدان گرفته است، وجود خود را با قرآن عجین کند و آن را بر اعضا و جوارح خود آشکار نماید. این مرحله از انس، از رفتار مطابق با دستورالعمل‌هاى فراگیر قرآن آغاز و تا مرحله انطباق همه حرکات و سکنات با پیام وحى به پیش مى‌رود<ref>ر.ک: همان، ص92</ref> | ||
انطباق حرکات و سکنات با قرآن موضوع دیگر این بخش است. انسان نسبت به قرآن باید به‌گونه‌اى عمل کند که گفتار، کردار و رفتارش، گفت‌وشنودش، نشست‌وبرخاستش، همه و همه بر اساس تعالیم قرآن باشد، به‌گونه‌اى که اگر از وى سؤال شود چرا با فلانى قهرى، بگوید: چون قرآن مى‌خواهد، چرا با فلانى دوست صمیمى هستى؟ بگوید: چون قرآن مى‌گوید. اگر حرفى مى‌زند بر اساس قرآن باشد، در رفتار فردى، اجتماعى، و حتى در برنامه‌هاى نظام، حکومت و دولت قرآن حاکم باشد. سیاست‌گذارى‌هاى کلى و جزئی منطبق با قرآن باشد. ارتباط سیاسى، اقتصادى، نظامى و فرهنگى آن مبتنى بر ارزش‌هاى قرآنى باشد<ref>ر.ک: همان، ص105</ref> | انطباق حرکات و سکنات با قرآن موضوع دیگر این بخش است. انسان نسبت به قرآن باید به‌گونه‌اى عمل کند که گفتار، کردار و رفتارش، گفت‌وشنودش، نشست‌وبرخاستش، همه و همه بر اساس تعالیم قرآن باشد، به‌گونه‌اى که اگر از وى سؤال شود چرا با فلانى قهرى، بگوید: چون قرآن مى‌خواهد، چرا با فلانى دوست صمیمى هستى؟ بگوید: چون قرآن مى‌گوید. اگر حرفى مى‌زند بر اساس قرآن باشد، در رفتار فردى، اجتماعى، و حتى در برنامه‌هاى نظام، حکومت و دولت قرآن حاکم باشد. سیاست‌گذارى‌هاى کلى و جزئی منطبق با قرآن باشد. ارتباط سیاسى، اقتصادى، نظامى و فرهنگى آن مبتنى بر ارزش‌هاى قرآنى باشد<ref>ر.ک: همان، ص105</ref> | ||
آخرین مرحله از مراحل انس با قرآن، پیمودن درجات بهشت است که به‌وسیله قرآن صورت مى‌گیرد، در روایتى از نبى مکرم اسلام(ص) مى‌خوانیم: تعداد درجه‌هاى بهشت، به عدد آیات قرآن است، پس هنگامى که صاحب قرآن داخل بهشت شود، به او گفته مى‌شود: بخوان و بالا برو. بنابراین، درجه‌اى بالاتر از درجه حافظ قرآن نیست. این‌که پیامبر(ص) حافظان قرآن را نام برده است، نمونه بارز را مشخص نموده است، و گرنه صاحب القرآن، شامل همه حاملان قرآن؛ ازجمله: قاریان، مستمعان، حافظان، مفسران و... مى‌شود<ref>ر.ک: همان، ص123</ref> | آخرین مرحله از مراحل انس با قرآن، پیمودن درجات بهشت است که به‌وسیله قرآن صورت مى‌گیرد، در روایتى از نبى مکرم اسلام(ص) مى‌خوانیم: تعداد درجه‌هاى بهشت، به عدد آیات قرآن است، پس هنگامى که صاحب قرآن داخل بهشت شود، به او گفته مى‌شود: بخوان و بالا برو. بنابراین، درجه‌اى بالاتر از درجه حافظ قرآن نیست. این‌که پیامبر(ص) حافظان قرآن را نام برده است، نمونه بارز را مشخص نموده است، و گرنه صاحب القرآن، شامل همه حاملان قرآن؛ ازجمله: قاریان، مستمعان، حافظان، مفسران و... مى‌شود<ref>ر.ک: همان، ص123</ref> | ||
در بخش دوم کتاب، نمودهای انس بر جوارح و جوانح انسان و بهره‌مندی هر یک از اعضای ظاهری و باطنی از انس با قرآن ذکر شده است: بهره‌مندی دست، چشم، زبان، گوش، قلب، روح و روان. در رابطه با هر بهره‌مندی به یک آیه یا حدیث اشاره شده است. انیس قرآن در مرحله عمل، ظاهر و باطن رذایل اعمال و اخلاقى را زدوده و به فضایل آن آراسته مى‌شود و حتى حب و بغض خود را بر معیار قرآن قرار مى‌دهد، چنان‌که امام باقر(ع) از قول قرآن فرمود: «يُحِبُّ فِىّ و يُبغِض»<ref>ر.ک: همان، ص131</ref> | در بخش دوم کتاب، نمودهای انس بر جوارح و جوانح انسان و بهره‌مندی هر یک از اعضای ظاهری و باطنی از انس با قرآن ذکر شده است: بهره‌مندی دست، چشم، زبان، گوش، قلب، روح و روان. در رابطه با هر بهره‌مندی به یک آیه یا حدیث اشاره شده است. انیس قرآن در مرحله عمل، ظاهر و باطن رذایل اعمال و اخلاقى را زدوده و به فضایل آن آراسته مى‌شود و حتى حب و بغض خود را بر معیار قرآن قرار مى‌دهد، چنان‌که امام باقر(ع) از قول قرآن فرمود: «يُحِبُّ فِىّ و يُبغِض»<ref>ر.ک: همان، ص131</ref> | ||
آثار انس با قرآن آخرین مبحث بخش دوم کتاب است. بى‌شک، انس با هرکس داراى اثراتى است که در حال هم‌نشینی و پس‌ازآن آشکار مى‌شود، در مأنوس بودن با دوست خوب، انسان مى‌تواند از نظرات و راهنمایى‌هاى وى بهره‌مند شود، در مصائب تسلّى خاطر او، و در مواقع حزن و غم شریک غم او باشد، با او از سر صدق و راستى وارد مى‌شود، به او دروغ نمى‌گوید و خیانت نمى‌کند، بلکه نصیحت‌گر و پنددهنده انسان است<ref>ر.ک: همان، ص133</ref> | آثار انس با قرآن آخرین مبحث بخش دوم کتاب است. بى‌شک، انس با هرکس داراى اثراتى است که در حال هم‌نشینی و پس‌ازآن آشکار مى‌شود، در مأنوس بودن با دوست خوب، انسان مى‌تواند از نظرات و راهنمایى‌هاى وى بهره‌مند شود، در مصائب تسلّى خاطر او، و در مواقع حزن و غم شریک غم او باشد، با او از سر صدق و راستى وارد مى‌شود، به او دروغ نمى‌گوید و خیانت نمى‌کند، بلکه نصیحت‌گر و پنددهنده انسان است<ref>ر.ک: همان، ص133</ref> | ||
اصولاً تحقق هر پدیده‌اى نیازمند شرایط و زمینه مساعد است که ارتباط با قرآن و حصول انس با آن نیز مشمول این قاعده کلى است. در بخش آخر کتاب شرایط و موانع حصول انس به تفکیک ذکر شده است. شناخت عظمت قرآن، طهارت، ولایت و خشوع ازجمله شرایط و آلودگی محیط درون، کبر و خودبزرگ‌بینی، بی‌توجهی و روی آوردن به دنیا ازجمله موانع انس با قرآن کریم است<ref>ر.ک: همان، ص144-137</ref> البته در کنار طهارت، ولایت و خشوع باید از ذات اقدس الهى توفیق انس با قرآن نیز طلب کرد، چنان‌که در ادعیه ختم قرآن نیز بدان اشارت شده بود و در دعاى منسوب به امام زمان(عج) نیز مى‌خوانیم: «اللّهُمَ ارْزُقْنا تُوفیقَ الطّاعَةِ وَ بُعْدَ الْمَعصيَة: خدایا به ما توفیق طاعت و دورى از گناه روزى فرما». یکى از نمودهاى توفیق اطاعت، عمل به وظایف محوله نسبت به قرآن کریم و زدودن غبار مهجوریت از چهره آن است، و نمود دورى از توفیق طاعت، معصیت، خیانت به قرآن، بى‌اعتنایى و بى‌تفاوتى نسبت به آن است<ref>ر.ک: همان، ص141</ref> | اصولاً تحقق هر پدیده‌اى نیازمند شرایط و زمینه مساعد است که ارتباط با قرآن و حصول انس با آن نیز مشمول این قاعده کلى است. در بخش آخر کتاب شرایط و موانع حصول انس به تفکیک ذکر شده است. شناخت عظمت قرآن، طهارت، ولایت و خشوع ازجمله شرایط و آلودگی محیط درون، کبر و خودبزرگ‌بینی، بی‌توجهی و روی آوردن به دنیا ازجمله موانع انس با قرآن کریم است<ref>ر.ک: همان، ص144-137</ref> البته در کنار طهارت، ولایت و خشوع باید از ذات اقدس الهى توفیق انس با قرآن نیز طلب کرد، چنان‌که در ادعیه ختم قرآن نیز بدان اشارت شده بود و در دعاى منسوب به امام زمان(عج) نیز مى‌خوانیم: «اللّهُمَ ارْزُقْنا تُوفیقَ الطّاعَةِ وَ بُعْدَ الْمَعصيَة: خدایا به ما توفیق طاعت و دورى از گناه روزى فرما». یکى از نمودهاى توفیق اطاعت، عمل به وظایف محوله نسبت به قرآن کریم و زدودن غبار مهجوریت از چهره آن است، و نمود دورى از توفیق طاعت، معصیت، خیانت به قرآن، بى‌اعتنایى و بى‌تفاوتى نسبت به آن است<ref>ر.ک: همان، ص141</ref> | ||