۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
شش رساله کهن پزشکی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'مىشود' به 'مىشود'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'مىشود' به 'مىشود') |
||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
کتاب با دیباچه‌ای از دکتر محسن ناصری و پیشگفتار مختصری از مصحح آغاز شده است. متن اثر، حاوی شش رساله می‌باشد. در ابتدای هر رساله نیز مقدمه کوتاهی از مصحح در توضیح آن رساله، آمده است. | کتاب با دیباچه‌ای از دکتر محسن ناصری و پیشگفتار مختصری از مصحح آغاز شده است. متن اثر، حاوی شش رساله می‌باشد. در ابتدای هر رساله نیز مقدمه کوتاهی از مصحح در توضیح آن رساله، آمده است. | ||
هرچند سعی مصحح بر گردآوری و تصحیح متون پزشکی بوده، اما در بین رسالههاى این مجموعه، رسالهاى است منسوب به افلاطون در قیافهشناسى و روان‌‌شناسى رفتارى که در اصطلاح قدما علم فراست نامیده | هرچند سعی مصحح بر گردآوری و تصحیح متون پزشکی بوده، اما در بین رسالههاى این مجموعه، رسالهاى است منسوب به افلاطون در قیافهشناسى و روان‌‌شناسى رفتارى که در اصطلاح قدما علم فراست نامیده مىشود. با توجه به اهمیت موضوعى این رساله و اینکه به‌ندرت رسایلى با این موضوع وجود دارد، این رساله نیز در ضمن این مجموعه گنجانده شده است<ref>همان</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
رساله‌های گردآوری‌شده در این مجموعه، به ترتیب عبارتند از: | رساله‌های گردآوری‌شده در این مجموعه، به ترتیب عبارتند از: | ||
الف)- «صلاح الصحاح في حفظ الصحة»، نگاشته [[افضل‌الدین کرمانی، احمد|افضل‌الدین ابوحامد احمد بن حامد کرمانی]] (متوفی پس از 615ق). این رساله، تنها اثر طبى [[افضل‌الدین کرمانی، احمد|افضل‌الدین]] است که نوعى تعلیم بهداشت فردى و پیشگیرى از بیمارىها محسوب | الف)- «صلاح الصحاح في حفظ الصحة»، نگاشته [[افضل‌الدین کرمانی، احمد|افضل‌الدین ابوحامد احمد بن حامد کرمانی]] (متوفی پس از 615ق). این رساله، تنها اثر طبى [[افضل‌الدین کرمانی، احمد|افضل‌الدین]] است که نوعى تعلیم بهداشت فردى و پیشگیرى از بیمارىها محسوب مىشود و به احتمال زیاد، اولین رساله مستقل فارسی در بهداشت فردی و حفظ صحت است<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، ص11-12</ref>. | ||
این رساله، در پیشگیری از بیماری‌ها و در واقع تعلیم بهداشت به معنای امروزی بوده و نکته قابل توجه آن است که هفتصد سال پیش، نویسنده به این نکته اشاره دارد که: «پیشگیری مهم‌تر از معالجه است». وی در این‌باره، چنین گفته است: «حفظ صحت یک نیمه از جزو عمل است از علم طب و نیمه دیگر، علاج بیماران است»<ref>ر.ک: کرمانی، احمد بن حامد، ص6</ref>. | این رساله، در پیشگیری از بیماری‌ها و در واقع تعلیم بهداشت به معنای امروزی بوده و نکته قابل توجه آن است که هفتصد سال پیش، نویسنده به این نکته اشاره دارد که: «پیشگیری مهم‌تر از معالجه است». وی در این‌باره، چنین گفته است: «حفظ صحت یک نیمه از جزو عمل است از علم طب و نیمه دیگر، علاج بیماران است»<ref>ر.ک: کرمانی، احمد بن حامد، ص6</ref>. | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
د)- «جوامع كتاب جالينوس في الأمراض الحادثة في العين»، اثر [[جالینوس]] بوده که توسط حنین بن اسحاق، به عربی ترجمه شده است. | د)- «جوامع كتاب جالينوس في الأمراض الحادثة في العين»، اثر [[جالینوس]] بوده که توسط حنین بن اسحاق، به عربی ترجمه شده است. | ||
ابن ابى‌اصیبعه، کلیه اخبار مربوط به [[جالینوس]] را گرد آورده است که ضمن آن در برخى موارد از منابع پزشکى ازدست‌رفته بهره مى‌گیرد و اطلاعاتى مربوط به زندگى او از نوشتههاى پزشکى استخراج مى‌کند. از حنین بن اسحاق رسالهاى باقى مانده که آن را به على بن یحیى نوشته و در آن آثار [[جالینوس]] را که به زبان سریانى و عربى ترجمه شده، یاد کرده است. این رساله قدیمترین فهرست اسلامى موجود و درعین‌حال نخستین کتابى است که اسلوب و روش ترجمه در اسلام در آن به‌طور دقیق و علمى ثبت و ضبط شده است. حنین در رساله مزبور، به دو کتاب [[جالینوس]] در زمینه چشم‌پزشکى اشاره کرده است که یکى «في تشريح العين» است که داراى یک مقاله و جزو آثار منسوب به [[جالینوس]] محسوب | ابن ابى‌اصیبعه، کلیه اخبار مربوط به [[جالینوس]] را گرد آورده است که ضمن آن در برخى موارد از منابع پزشکى ازدست‌رفته بهره مى‌گیرد و اطلاعاتى مربوط به زندگى او از نوشتههاى پزشکى استخراج مى‌کند. از حنین بن اسحاق رسالهاى باقى مانده که آن را به على بن یحیى نوشته و در آن آثار [[جالینوس]] را که به زبان سریانى و عربى ترجمه شده، یاد کرده است. این رساله قدیمترین فهرست اسلامى موجود و درعین‌حال نخستین کتابى است که اسلوب و روش ترجمه در اسلام در آن به‌طور دقیق و علمى ثبت و ضبط شده است. حنین در رساله مزبور، به دو کتاب [[جالینوس]] در زمینه چشم‌پزشکى اشاره کرده است که یکى «في تشريح العين» است که داراى یک مقاله و جزو آثار منسوب به [[جالینوس]] محسوب مىشود و دیگرى «في دلائل علل العين» (در نشانههاى بیمارىهاى چشم) که آن هم در یک مقاله است و [[جالینوس]] آن را در روزگار جوانى براى یک پسر کحالى نوشته و طى آن بیماری‌هایى که در هریک از طبقات چشم است، خلاصه کرده و نشانههاى آن را توصیف کرده است. اما رساله حاضر، غیر از دو کتاب مزبور است که حنین بدان اشارهاى نکرده است. این کتاب اصلا ویرایشى است بدون نام مؤلف که به دست ما رسیده و شاید حاوى قسمت بزرگى از این اثر باشد<ref>ر.ک: همان، ص77-79</ref>. | ||
ه)- «حفظ الصحة»: یکى از رسایل منحصربه‌فرد از نویسنده‌ای گمنام است که توسط اکبرمیرزا ملقب به صارم‌الدوله در سال 1344ش، به کتابخانه عمومی اصفهان اهدا شده و اصلا به‌خاطر ظل‌السلطان و خطاب به وى نوشته شده و حاوى مطالب سودمند و مفیدى است که رعایت آنها براى تداوم سلامتى بسیار ضرورى است و امروزه نیز مىتوان به برخى از آنها اعتنا و عمل نمود<ref>همان، ص98-99</ref>. | ه)- «حفظ الصحة»: یکى از رسایل منحصربه‌فرد از نویسنده‌ای گمنام است که توسط اکبرمیرزا ملقب به صارم‌الدوله در سال 1344ش، به کتابخانه عمومی اصفهان اهدا شده و اصلا به‌خاطر ظل‌السلطان و خطاب به وى نوشته شده و حاوى مطالب سودمند و مفیدى است که رعایت آنها براى تداوم سلامتى بسیار ضرورى است و امروزه نیز مىتوان به برخى از آنها اعتنا و عمل نمود<ref>همان، ص98-99</ref>. | ||
آنچه از ضمن رساله مستفاد | آنچه از ضمن رساله مستفاد مىشود این است که مؤلف فردى معتقد و شیعه‌مذهب و بسیار مراعى آداب است. او در این رساله در دو جا از آثار دیگر خود نام مىبرد که در مضامین اعتقادى و اخلاقى مىباشند. یکى در ضمن مقدمه که از دو کتاب فارسى خود یاد کرده است که به نامهاى «ذخيرة المعاد» و «عنوان الكلام» مىباشند؛ همچنین در یک جا در ضمن متن به کتاب دیگر خود با عنوان «آداب الشريعة» اشاره مى‌کند<ref>همان، ص99</ref>. | ||
و)- «خواص عرق گوگرد منسوب به امیرالمؤمنین(ع)»، رساله‌ای است از مؤلفی ناشناخته. این رساله، در ردیف آثار طبى است که امروزه با عنوان «طب الأئمة» از آنها یاد مى‌کنیم. موضوع رساله درباره خواص متعدد محلولى است که از گوگرد، یا به اصطلاح قدما «کبریت» به دست مىآید و به عرق گوگرد موسوم است<ref>همان، ص139</ref>. | و)- «خواص عرق گوگرد منسوب به امیرالمؤمنین(ع)»، رساله‌ای است از مؤلفی ناشناخته. این رساله، در ردیف آثار طبى است که امروزه با عنوان «طب الأئمة» از آنها یاد مى‌کنیم. موضوع رساله درباره خواص متعدد محلولى است که از گوگرد، یا به اصطلاح قدما «کبریت» به دست مىآید و به عرق گوگرد موسوم است<ref>همان، ص139</ref>. | ||
مؤلف از قول [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]]، هزارویک خاصیت براى عرق گوگرد متذکر | مؤلف از قول [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]]، هزارویک خاصیت براى عرق گوگرد متذکر مىشود و اشاره مى‌کند که فقط این بیست و چند مورد مذکور در میان مردم معمول و مرسوم است و مابقى را به دلیل نامستعمل و ناشناخته بودن در بین مردم و ضیق وقت صرف نظر مى‌کند<ref>همان</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||