تلخيص مابعدالطبيعة: تفاوت میان نسخه‌ها

<div class='wikiInfo'>

|+ |

! نام کتاب!! data-type='bookName'|تلخيص مابعدالطبيعة

|data-type='otherBookNames'|ما بعد الطبيعه. برگزيده

|data-type='authors'|[[ابن رشد، محمد بن احمد]] (نويسنده)

|data-type='language'|عربي

|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BBR‎‏ ‎‏653‎‏ ‎‏/‎‏آ‎‏2  

|data-type='subject'|ارسطو، 384 - 322ق. م. ما بعد الطبيعه - نقد و تفسير  

|data-type='publisher'|حکمت

|data-type='publishPlace'| ايران - تهران

|ata-type='publishYear'|مجلد1: 1377ش ,   

|-class='articleCode'

|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE01712AUTOMATIONCODE

'''تلخيص مابعدالطبيعة'''، اثر ابن رشد، تلخیص کتاب «مابعدالطبيعة» ارسطوست. علت تلخیص و تفسیر کتاب‎های ارسطو توسط ابن رشد، آن است که به نوشته مراکشی، نزدیک‎ترین منبع به زمان ابن رشد، ابن طفیل (متوفی ۵۸۱ق) در دیداری با ابن رشد درباره شکوه ابویعقوب یوسف (حک: ۵۵۸-۵۸۰)، خلیفه موحدون، از دشواری و پیچیدگی عبارات ارسطو یا مترجمان آثار وی، سخن گفته و ابن رشد را به توضیح و تلخیص سخنان ارسطو ترغیب نموده بود. بدین ترتیب ابن رشد شروع به تلخیص و تفسیر کتاب‎های ارسطو کرد<ref>ر.ک: کلباسی اشتری، حسین و زارع، محمد، ج7، ص712</ref>.

مراکشی از ابن رشد دو نوع تفسیر دیده است: «كتاب الجوامع» که تلخیصی از کتاب‎های ارسطو بوده و کتاب مبسوطی در چهار جلد، در تفسیر مقاصد و اغراض ارسطو. اما به نوشته رنان و برخی محققان بعد از وی، مانند ماجد فخری، ابن رشد بر بعضی از آثار ارسطو از جمله «مابعدالطبيعة» سه شرح مبسوط (بزرگ)، متوسط و مختصر (کوچک) نوشته است. بااین‎حال، اکنون فقط دو شرح مبسوط و مختصر وی بر «مابعدالطبيعة» به عربی در دست است. ابن ابی‎اصیبعه و ذهبی هم راجع به «مابعدالطبيعة» از دو اثر ابن رشد، یعنی «تلخيص مابعدالطبيعة» و «جوامع كتب أرسطوطاليس في الطبيعيات و الإلهيات»، نام برده‎اند. احتمالا منظور از عنوان اخیر مجموعه رسائل ابن رشد است که «تلخيص مابعدالطبيعة» را هم در بر دارد. در نسخه خطی محفوظ در کتابخانه اسکوریال نیز علاوه بر «تلخيص مابعدالطبيعة»، اثری به نام «شرح مابعدالطبيعة» ذکر شده که مسلما منظور همان تفسیر مبسوط «مابعدالطبيعة» است. بنابراین ، اگر ابن رشد شرح متوسطی هم بر «مابعدالطبيعة» نوشته، شاید فقط ترجمه عبری یا لاتینی آن باقی مانده باشد. چنان‎که مونک از تفسیری متوسط، به عبری، بر سه مقاله «مابعدالطبيعة» خبر داده است<ref>همان، ص712-‎713</ref>.

به‎هرحال، کتاب حاضر، تفسیر مختصر ابن رشد بر «مابعدالطبيعة» ارسطو بشمار می‎آید که آن را در قرطبه نوشته و رنان این اثر را شرح متوسط بر «مابعدالطبيعة» تلقی کرده، اما این اثر فاقد ویژگی‎هایی است که خود وی برای شرح‎های متوسط ابن رشد برشمرده است، اما اهوانی آن را از شرح‎های مختصر وی دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص716</ref>.

در این کتاب هیچ‎گونه فصل‎بندی وجود ندارد. شیوه ابن رشد در تألیف «تلخيص مابعدالطبيعة»، بدین روش می‎باشد که گاه سخنان خود را‎ به‎طور مستقل از متن ارسطو آورده است؛ گرچه ریشه و اصل همه مطالب از ارسطوست و ابن رشد گاه بر آن افزوده و گاه از آن کاسته است. ابن رشد در واقع در این اثر فهم و دریافت خود را از «مابعدالطبيعة» ارسطو‎ به‎طور موجز، با زبان و اسلوب خاص خود بیان کرده است. نظریات خاص وی در این اثر تقریباً همان‎هایی است که در تفسیر مبسوط آورده است؛ اگرچه به نظر اهوانی، فقط تلخیصات وی مبین افکار خاص است و بقیه شرح‎ها بیشتر ارزش تاریخی دارند. ابن رشد در این تلخیص به تفسیر‎ها و آرای شارحان پیشین ارسطو نیز توجه داشته و گاه از آنان نام برده و تفسیر‎ها و برداشت‎هایشان را طرح و تحلیل کرده است. انتقادات وی از مشائیان مسلمانِ پیش از خود، به‎ویژه ابن سینا، در «تلخيص مابعدالطبيعة» نیز کاملاً هویداست<ref>همان</ref>.