ترجمه بداية الحكمة: تفاوت میان نسخه‌ها

#براى آشنا شدن با چگونگى ترجمه در اثر حاضر و سهولت مقابله آن با متن اصلى، مطلبى از نويسنده همراه با ترجمه آن در اينجا ذكر مى‌شود: نويسنده چنين نوشته است: «الفصل الرابع عشر في العالم المادى و هو العالم المشهود، أنزل مراتب الوجود و أخسها، و يتميز من غيره بتعلق الصور الموجودة فيه، بالمادة و ارتباطها بالقوة و الاستعداد؛ فما من موجود فيه إلا و عامة كمالاته في أول وجود بالقوة، ثم يخرج إلى الفعلية بنوع من التدريج و الحركة، و ربما عامة من ذلك عائق، فالعالم عالم التزاحم و التمانع. و قد تبين بالأبحاث الطبيعية و الرياضية، إلى اليوم شىء كثير من أجزاء هذا العالم و الأوضاع و النسب التى بينها و النظام الحاكم فيها، و لعل ما هو مجهول منها أكثر مما هو معلوم. و هذا العالم، بما بين أجزائه من الارتباط الوجودى، واحد سيال في ذاته، متحرك بجوهره، و يتبعه أعراضه، و على هذه الحركة العامة حركات جوهرية خاصة نباتية و حيوانية و إنسانية؛ و الغاية التى تقف عندها هذه الحركة، هى التجرد التام للمتحرك، كما تقدم في مرحلة القوة و الفعل. و لما كان هذا العالم، متحركاً بجوهره سيالاً في ذاته، كانت ذاته عين التجدد و التغير، و بذلك صح استناده إلى العلة الثابتة، فالجاعل الثابت جعل المتجدد، لا أنه جعل الشىء متجدداً، حتى يلزم محذور استناد- المتغير إلى الثابت و ارتباط الحادث بالقديم».<ref>بداية الحكمة، ص177- 178</ref>مترجم همان مطلب را به صورت پرسش و پاسخ و به‌طور مختصر چنين ترجمه كرده است: «ويژگى‌هاى عالم ماده چيست؟ عالم مادى همين عالم مشهود است كه فروترين مراتب هستى است و صور موجود در آن همه متعلق به ماده و مرتبط با قوه‌اند. هر پديده‌اى كه در اين عالم است در آغاز، همه كمالاتش بالقوه بوده و سپس درصورتى‌كه به مانعى برخورد نكند در اثر حركت به مرور از قوه به فعليت مى‌رسد، و لذا اين عالم، عالم تزاحم است. اين عالم با ارتباط وجودى كه ميان اجزاء آن برقرار است، يك واحد ذاتاً پويا و سيّال است كه با جوهر خويش در حال حركت به سوى هدف معيّنى است كه همان تجرّد تام است».<ref>متن كتاب، ص112</ref>ملاحظه مى‌شود كه ترجمه مذكور با آنكه درست است يعنى مطلب اشتباهى در آن وجود ندارد و نويسنده همين مقصود را اراده كرده است كه مترجم با پرسش و پاسخ رسانده است ولى نوشته مترجم كمتر است و شامل همه مطالب نويسنده نيست به اين معنا كه چكيده است و در اين خلاصه، مطالب مهم ترجمه شده است نه همه مطالب. همچنين برخى از مطالب در عبارت مذكور با آنكه مهمّ است ولى از آنجا كه عميق است و در سطحى بالاتر از فهم دانشجويان قرار دارد و يا خارج از مبحث اصلى است مانند مبحث جعل و ارتباط ثابت و متغير، ترجمه نشده است. پس شايسته است گفته شود كه اثر حاضر چكيده‌اى است از همه مطالب مهمى كه -در سطح اطلاعات نوآموزان فلسفه اسلامى- در كتاب بداية الحكمة نوشته [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] آمده است.