۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
برگی از تاریخ قزوین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(لینک درون متنی) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
== گزارش محتوا== | == گزارش محتوا== | ||
مطالبى كه در مقدمه و متن كتاب آمده است، به ترتيب به شرح زير است: | مطالبى كه در مقدمه و متن كتاب آمده است، به ترتيب به شرح زير است: | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۸: | ||
مقدمه: آستانه حضرت شاهزاده حسين در شهر قزوين از كهن‌ترين و با شكوه‌ترين مزارات موجود در ايران است. اين مكان مقدس از توجه و اعتقاد كامل مردم آن ديار برخوردار است. قديمى‌ترين مأخذى كه نام اين مزار در آن ذكر شده است، كتاب "تاريخ قزوين و فضائل‌ها" تأليف خليل بن عبدالله بن احمد قزوينى است. اگر چه اين كتاب اكنون در دست ما نيست، ليكن بيشتر مطالب آن در كتاب "التدوين" با ذكر مأخذ نقل شده است. پس از آن عالم جليل شيعى عبدالجليل رازى در كتاب شريف "النقض" ضمن سخن از اماكن زيارتى شيعيان آن عهد مى‌نويسد: «اهل قزوين سنى و شيعه به زيارت ابوعبدالله بن الرضا روند». پس از آن رافعى قزوينى در كتاب مشهور "التدوين في ذكر اخبار قزوين" و حمدالله مستوفى در "نزهة القلوب" از اين آستان سخن رفته است. در مآخذ دوره صفوى از قبيل سراج الانساب احمد بن محمد بن عبدالرحمن كياى گيلانى و رساله اسديه محمد قاسم مختارى عبيدلى سبزوارى و تذكره هفت اقليم و... در مآخذ دوره قاجاريه از قبيل حدائق السياحه حاجى زين‌العابدين شيروانى و جنة النعيم حاجى ملاباقر واعظ كجورى و مرآت البلدان حاجى ملاهاشم خراسانى و منابع ديگرى درباره اين آستان مطالبى آمده است. شاهزاده حسين جز در سه منبع كه فرزند امام موسى كاظم عليه‌السلام دانسته شده، در باقى مصادر قديم‌تر وى را فرزند امام رضا عليه‌السلام دانسته‌اند؛ چنانكه امروز نيز به همين گونه مشهور است. | مقدمه: آستانه حضرت شاهزاده حسين در شهر قزوين از كهن‌ترين و با شكوه‌ترين مزارات موجود در ايران است. اين مكان مقدس از توجه و اعتقاد كامل مردم آن ديار برخوردار است. قديمى‌ترين مأخذى كه نام اين مزار در آن ذكر شده است، كتاب "تاريخ قزوين و فضائل‌ها" تأليف خليل بن عبدالله بن احمد قزوينى است. اگر چه اين كتاب اكنون در دست ما نيست، ليكن بيشتر مطالب آن در كتاب "التدوين" با ذكر مأخذ نقل شده است. پس از آن عالم جليل شيعى عبدالجليل رازى در كتاب شريف "النقض" ضمن سخن از اماكن زيارتى شيعيان آن عهد مى‌نويسد: «اهل قزوين سنى و شيعه به زيارت ابوعبدالله بن الرضا روند». پس از آن رافعى قزوينى در كتاب مشهور "التدوين في ذكر اخبار قزوين" و حمدالله مستوفى در "نزهة القلوب" از اين آستان سخن رفته است. در مآخذ دوره صفوى از قبيل سراج الانساب احمد بن محمد بن عبدالرحمن كياى گيلانى و رساله اسديه محمد قاسم مختارى عبيدلى سبزوارى و تذكره هفت اقليم و... در مآخذ دوره قاجاريه از قبيل حدائق السياحه حاجى زين‌العابدين شيروانى و جنة النعيم حاجى ملاباقر واعظ كجورى و مرآت البلدان حاجى ملاهاشم خراسانى و منابع ديگرى درباره اين آستان مطالبى آمده است. شاهزاده حسين جز در سه منبع كه فرزند امام موسى كاظم عليه‌السلام دانسته شده، در باقى مصادر قديم‌تر وى را فرزند امام رضا عليه‌السلام دانسته‌اند؛ چنانكه امروز نيز به همين گونه مشهور است. | ||
#درباره بناى پيشين اين مزار و تطورات آن تا آغاز دوره صفوى آگاهى دقيق در دست نيست. به اجمال مى‌دانيم كه در قرن‌هاى هشتم و نهم بناى آستانه منحصر به بقعه روى مدفن امام زاده نبوده و مرافق و ملحقاتى داشته است. در طول قرن نهم رقباتى نيز بر موقوفات آستانه افزوده شده بود. در قرن دهم پس از آن كه صفويان به حكومت رسيدند، اين آستانه نيز مانند همه مزارات منسوب به دودمان پيامبر اكرم(ص) در سراسر ايران اهميت و رونق بسيار يافت. توليت آستانه در اين دوره نيز مقامى بزرگ بود. از نيمه دوم قرن دهم تا اوائل قرن يازدهم كه قزوين پايتخت رسمى و محل دائمى اقامت پادشاهان صفوى بود، اجساد پادشاهان و شاهزادگان و رجال بزرگ در مزار شاهزاده حسين دفن يا به امانت سپرده مى‌شد. از متن اسناد دوره قاجار آمده است كه در اوائل فرمانروايى فتحعلى شاه گنبد مزار دچار ريختگى و خرابى شده و نيازمند مرمت اساسى بود. در نيم قرن اخير نيز تعميرات مكررى از بناى مزار و گنبد و صحن و مرافق آستانه انجام گرفته است كه آن چه تا بيست سال پيش صورت يافته، در كتاب مينودر به اجمال ياد شده است. | |||
#اين بقعه شريف قبلاً در قبرستان بزرگ شهر واقع بوده، اما اكنون در ميان صحن بزرگى است كه با دورگاه با بيرون ارتباط دارد. دو ايوان در شمال و جنوب دارد كه ايوان شمالى جزء بناى اصلى بقعه است، و سقف آن در همه سو با مقرنس‌كارى و كاشى‌هاى دوره صفوى آراسته شده است. ايوان جنوبى را هيأت امناء آستانه در سال‌هاى اخير بنا و به سبك زيبايى با كاشى كارى آراسته‌اند. در جانب شرقى و غربى دو رواق بالاسر و پائين پا قرار دارد. مساحت صحن و بقعه و نيز شرح كتيبه‌ها و آثار هنرى موجود در اين مكان شريف در ادامه به تفصيل آمده است. | |||
#شهر قزوين از مناطقى است كه بسيارى از اسناد مكتوب آن از تصاريف زمان مصون مانده و اكنون شمار قابل توجهى از اين گونه مآخذ اصيل تاريخى به صورت پراكنده در خاندان‌هاى قديم شهر و در دست افراد باقى مانده كه همت به گردآورى آنها خدمتى بزرگ به تاريخ منطقه است. به گفته نويسنده اسنادى كه توانسته است به دست آورد، بالغ بر 300 طغرا سند بوده است كه 150 طغراى آن را در اين بخش معرفى و متن آنها را آورده است. تعداد 50 طغرا فرمان يا دستخط شاهانه، 49 طغرا احكام شاهزادگان و وزراء و...، 8 طغرا نامه، 6 طغرا وقف نامه و 39 طغرا اسناد متفرقه از قبيل حكم شرعى و استشهاد و مزارعه و... مى‌باشد. پيش از نقل متون اسناد، مطالبى كه از آنها در موضوعات توليت آستانه و موقوفات آن و همچنين دانشمندان و حكمرانان قزوين و نيز فوائدى كه از رهگذر جغرافياى تاريخى آن شهر و ناحيه با بررسى اسناد مزبور به دست مى‌آيد، به صورت اجمال با اشاره به شماره هر سند ذكر شده است. | |||
== وضعيت== | == وضعيت== | ||