۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
نقد الرجال: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه ای تازه حاوی «<div class='wikiInfo'>
[[پرونده:NUR00501J1.jpg|بندانگش» ایجاد کرد.) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
«نقد الرجال»، تأليف سيد مصطفى بن حسين حسينى تفرشى از عالمان قرن يازدهم به زبان عربى است كه توسط مؤسسه آل البيت مورد تحقيق قرار گرفته و منتشر شده است. | «نقد الرجال»، تأليف [[سيد مصطفى بن حسين حسينى تفرشى]] از عالمان قرن يازدهم به زبان عربى است كه توسط مؤسسه آل البيت مورد تحقيق قرار گرفته و منتشر شده است. | ||
نويسنده به آغاز تأليف كتاب اشاره‌اى نكرده است و درباره فراغت از كتاب خود گفته | نويسنده به آغاز تأليف كتاب اشاره‌اى نكرده است و درباره فراغت از كتاب خود گفته <ref>متن كتاب، ج5، ص492</ref> كه در ماه رمضان 1015ق از تأليف آن فراغت يافته است <ref>ربانى، محمدحسن، ص252</ref>. | ||
هدف وى از تأليف اين اثر، به گفته خودش | هدف وى از تأليف اين اثر، به گفته خودش <ref>ج1، ص34</ref>، تدوين كتابى بوده كه جامع تمامى راويان حديث، به‌دور از خطا، همراه با نظم و ترتيب و دربردارنده آراى دانشمندان اين علم باشد تا كمبود تأليفات پيشينيان را جبران كند. رجاليان مشهور، كتاب وى را بسيار سودمند و دقيق و از بهترين آثار در رجال‌شناسى دانسته‌اند <ref>رهايى، يحيى، ج7، ص614</ref>. | ||
در نقد الرجال به‌صراحت يادآور شده كه عمده محاسن كتابش، دستاوردهاى شاگردى ملا عبدالله شوشترى است | در نقد الرجال به‌صراحت يادآور شده كه عمده محاسن كتابش، دستاوردهاى شاگردى [[ملا عبدالله شوشترى]] است <ref>مهروش، فرهنگ، ج15، ص679</ref>. | ||
او در نقد الرجال كوشيده است كه با نگرشى انتقادى، اقوال و آراء مختلف را در ترتيبى نيكو و عباراتى جامع و كوتاه گرد آورد. شيخ حر عاملى و به‌تبع او افندى و استرآبادى گويند كه تفرشى در اين كتاب، كمتر به رجال متأخر از شيخ طوسى نظر داشته است. در برابر، خوانسارى معتقد است كه به نسبت ديگر كتاب‌هاى رجالى، تفرشى بيشتر به متأخران پرداخته و حتى به نظر مى‌رسد كه برخلاف ديگر رجاليان، قصدش جامعيت در ذكر علماى بزرگ متأخر بوده است | او در نقد الرجال كوشيده است كه با نگرشى انتقادى، اقوال و آراء مختلف را در ترتيبى نيكو و عباراتى جامع و كوتاه گرد آورد. [[شيخ حر عاملى]] و به‌تبع او [[افندى]] و [[میرزا محمد استرآبادی|استرآبادى]] گويند كه تفرشى در اين كتاب، كمتر به رجال متأخر از [[شيخ طوسى]] نظر داشته است. در برابر، [[خوانسارى]] معتقد است كه به نسبت ديگر كتاب‌هاى رجالى، تفرشى بيشتر به متأخران پرداخته و حتى به نظر مى‌رسد كه برخلاف ديگر رجاليان، قصدش جامعيت در ذكر علماى بزرگ متأخر بوده است <ref>مهروش، فرهنگ، ج15، ص679</ref>. | ||
تفرشى در مقدمه‌اى كه بر كتاب خود نوشته است، منابع خود را در نگارش اين كتاب ذكر مى‌كند. البته منابع او بيش از آنهاست و بسيارى از آنها را در ضمن كتاب آورده است. بدين‌طريق، برخى نقل‌ها كه از كتب قدما كرده، تنها منبع ما براى دستيابى به آن ديدگاه‌هاست | تفرشى در مقدمه‌اى كه بر كتاب خود نوشته است، منابع خود را در نگارش اين كتاب ذكر مى‌كند. البته منابع او بيش از آنهاست و بسيارى از آنها را در ضمن كتاب آورده است. بدين‌طريق، برخى نقل‌ها كه از كتب قدما كرده، تنها منبع ما براى دستيابى به آن ديدگاه‌هاست <ref>مهروش، فرهنگ، ج15، ص679</ref>. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
اين كتاب پنج جلدى، حاوى مقدمه مؤلف و 31 باب است. متن كتاب حاوى اسماء روات به ترتيب حروف الفبا در 28 باب است و در پايان كتاب سه باب كنيه، القاب و نساء به‌همراه يك خاتمه آمده است. | اين كتاب پنج جلدى، حاوى مقدمه مؤلف و 31 باب است. متن كتاب حاوى اسماء روات به ترتيب حروف الفبا در 28 باب است و در پايان كتاب سه باب كنيه، القاب و نساء به‌همراه يك خاتمه آمده است. | ||
شيوه كار نويسنده از زبان خود چنين است كه: اراده كردم كتابى به نگارش درآورم كه مشتمل بر تمام رجال ممدوح، مذموم و مهمل و خالى از غلط و تكرار باشد و در ذيل هر راوى، اقوال علما درباره آن راوى ذكر شود | شيوه كار نويسنده از زبان خود چنين است كه: اراده كردم كتابى به نگارش درآورم كه مشتمل بر تمام رجال ممدوح، مذموم و مهمل و خالى از غلط و تكرار باشد و در ذيل هر راوى، اقوال علما درباره آن راوى ذكر شود <ref>ربانى، محمدحسن، ص253</ref>. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
همان‌طوركه از نام كتاب برمى‌آيد، مرحوم تفرشى در تأليف «نقد الرجال» به شيوه نقد وارد شده و بنا را بر نقّادى سخنان علماى رجال گذاشته است. او برخلاف رجالى معاصر خود ميرزا محمّدعلى استرآبادى بر قرائن تكيه ننموده است؛ لذا مى‌بينيم راويانى كه از مشايخ اجازه هستند را توثيق ننموده و شيخوخت اجازه را قرينه بر توثيق راوى برنمى‌شمارد | همان‌طوركه از نام كتاب برمى‌آيد، مرحوم تفرشى در تأليف «نقد الرجال» به شيوه نقد وارد شده و بنا را بر نقّادى سخنان علماى رجال گذاشته است. او برخلاف رجالى معاصر خود [[ميرزا محمّدعلى استرآبادى]] بر قرائن تكيه ننموده است؛ لذا مى‌بينيم راويانى كه از مشايخ اجازه هستند را توثيق ننموده و شيخوخت اجازه را قرينه بر توثيق راوى برنمى‌شمارد <ref>ربانى، محمدحسن، ص252</ref>. | ||
امتيازات «نقد الرجال» به‌طور كلى داراى ويژگى‌هايى است كه به بعضى از آنها مى‌پردازيم: | امتيازات «نقد الرجال» به‌طور كلى داراى ويژگى‌هايى است كه به بعضى از آنها مى‌پردازيم: | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
1. براى اثبات وثاقت راويان علاوه بر توثيقات علماى رجال، بر آرا و توثيقات فقها نيز توجه شده است. | 1. براى اثبات وثاقت راويان علاوه بر توثيقات علماى رجال، بر آرا و توثيقات فقها نيز توجه شده است. | ||
2. در توثيقات متأخّران به‌ويژه علامه حلّى مناقشاتى دارد كه آنها را نقد مى‌كند. | 2. در توثيقات متأخّران به‌ويژه [[علامه حلّى]] مناقشاتى دارد كه آنها را نقد مى‌كند. | ||
3. از متن رجال ابن غضائرى نكاتى را نقل مى‌كند كه در | 3. از متن رجال [[ابن غضائرى]] نكاتى را نقل مى‌كند كه در «[[خلاصة الرجال]]» [[علامه حلّى]] و [[ابن داود حلّى]] وجود ندارد. | ||
4. متعرّض مشايخ راوى و شاگردان او شده است. | 4. متعرّض مشايخ راوى و شاگردان او شده است. | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
5. آراى جديد، به‌ويژه درباره مفردات و مشتركات، همراه نقد نظريات علامه حلّى و ابن داود را آورده است. | 5. آراى جديد، به‌ويژه درباره مفردات و مشتركات، همراه نقد نظريات علامه حلّى و ابن داود را آورده است. | ||
6. به لحاظ اختصار، داراى ارزش فراوانى است؛ درعين‌حال، مجموعه عبارات | 6. به لحاظ اختصار، داراى ارزش فراوانى است؛ درعين‌حال، مجموعه عبارات [[نجاشى]]، [[شيخ طوسى]] و [[علامه حلّى]] را در بر دارد. | ||
7. به نظر او دو غضائرى وجود دارد و رجالى‌اى كه آراى او در طعن راويان، وجود دارد، احمد بن حسين بن عبيداللّه غضائرى است | 7. به نظر او دو غضائرى وجود دارد و رجالى‌اى كه آراى او در طعن راويان، وجود دارد، احمد بن حسين بن عبيداللّه غضائرى است <ref>ربانى، محمدحسن، ص252 و 253</ref>. | ||
برخى از ويژگى‌هاى ديگر اين كتاب عبارت است از: اكتفا نكردن به توثيق يا تضعيف افراد و استناد به توثيق‌هاى فقها در منابع فقهى؛ ژرف‌نگرى در اختلاف نسخه‌هاى اصول رجالى؛ ابتكار در حل برخى مشكلات رجالى. | برخى از ويژگى‌هاى ديگر اين كتاب عبارت است از: اكتفا نكردن به توثيق يا تضعيف افراد و استناد به توثيق‌هاى فقها در منابع فقهى؛ ژرف‌نگرى در اختلاف نسخه‌هاى اصول رجالى؛ ابتكار در حل برخى مشكلات رجالى. | ||
تفرشى برخلاف روش معمول رجاليان معاصرش، برخى از فقهاى بزرگ را در شمار راويان آورده است | تفرشى برخلاف روش معمول رجاليان معاصرش، برخى از فقهاى بزرگ را در شمار راويان آورده است <ref>رهايى، يحيى، ج7، ص614</ref>. | ||
از ديگر مزاياى كتاب تفرشى را آن دانسته‌اند كه تا سرحد امكان، اقوال علما را بدون تغيير نقل كرده است. نيز از ديگر مزاياى كار او، تعرض به مستندات رجاليان در توثيق و تضعيف، برشمردن مشايخ و شاگردان هر راوى، دقت در اختلاف نسخ و كوشش در ضبط صحيح اسامى است | از ديگر مزاياى كتاب تفرشى را آن دانسته‌اند كه تا سرحد امكان، اقوال علما را بدون تغيير نقل كرده است. نيز از ديگر مزاياى كار او، تعرض به مستندات رجاليان در توثيق و تضعيف، برشمردن مشايخ و شاگردان هر راوى، دقت در اختلاف نسخ و كوشش در ضبط صحيح اسامى است <ref>مهروش، فرهنگ، ج15، ص679</ref>. | ||
نقد الرجال از همان آغاز نگارش، با استقبال گسترده‌اى در ميان علماى حديث مواجه گشت و حتى برخى از هم‌عصران خود تفرشى در زمان حياتش بر آن حاشيه زدند. پس از آن، حاشيه، شرح و تكمله‌هايى بر آن نوشته‌اند كه نشان از تداول اين كتاب در دوره‌هاى مختلف دارد. در ميان تكمله‌هايى كه بر اين كتاب نوشته شده است، مى‌توان به | نقد الرجال از همان آغاز نگارش، با استقبال گسترده‌اى در ميان علماى حديث مواجه گشت و حتى برخى از هم‌عصران خود تفرشى در زمان حياتش بر آن حاشيه زدند. پس از آن، حاشيه، شرح و تكمله‌هايى بر آن نوشته‌اند كه نشان از تداول اين كتاب در دوره‌هاى مختلف دارد. در ميان تكمله‌هايى كه بر اين كتاب نوشته شده است، مى‌توان به «[[تكملة الرجال]]» [[عبدالنبى كاظمى]] و در ميان حاشيه‌ها، به تعليقه [[محمدتقى مجلسى]] اشاره كرد <ref>مهروش، فرهنگ، ج15، ص679</ref>. | ||
در پايان كتاب، خاتمه‌اى مشتمل بر شش فايده بر آن نگاشته است: | در پايان كتاب، خاتمه‌اى مشتمل بر شش فايده بر آن نگاشته است: | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
«ابوالحسن اول(ع)» همان امام كاظم(ع)، «ابوالحسن ثانى(ع)» همان امام رضا(ع) و «ابوالحسن ثالث(ع)» همان امام هادى(ع) است. | «ابوالحسن اول(ع)» همان امام كاظم(ع)، «ابوالحسن ثانى(ع)» همان امام رضا(ع) و «ابوالحسن ثالث(ع)» همان امام هادى(ع) است. | ||
«ابوابراهيم»، «العبد الصالح»، «عبد صالح» و «الفقيه» در سند روايات همان امام كاظم(ع) مى‌باشد و در برخى از موارد نيز امام عسكرى(ع) و امام زمان(عج) به نام «الفقيه» آمده‌اند | «ابوابراهيم»، «العبد الصالح»، «عبد صالح» و «الفقيه» در سند روايات همان امام كاظم(ع) مى‌باشد و در برخى از موارد نيز امام عسكرى(ع) و امام زمان(عج) به نام «الفقيه» آمده‌اند <ref>ر.ك: متن كتاب، ج5، ص317</ref>. | ||
فايده دوم: بيوگرافى مختصرى از تاريخ ائمّه(ع): تاريخ ولادت، وفات، مدّت عمر. | فايده دوم: بيوگرافى مختصرى از تاريخ ائمّه(ع): تاريخ ولادت، وفات، مدّت عمر. | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۰۹: | ||
فايده سوم: توضيح «عدّه» كلينى. | فايده سوم: توضيح «عدّه» كلينى. | ||
فايده چهارم: اشاره به طرق شيخ طوسى در دو كتاب حديثى | فايده چهارم: اشاره به طرق [[شيخ طوسى]] در دو كتاب حديثى «[[تهذيب الأحكام]]» و «[[استبصار]]» و همين‌طور طرق [[شيخ صدوق]] در كتاب «[[من‌لايحضره‌الفقيه]]». | ||
فايده پنجم: مشخّص نمودن اصولى كه شيخ از آنها روايت نموده است. | فايده پنجم: مشخّص نمودن اصولى كه شيخ از آنها روايت نموده است. | ||
فايده ششم: در بيان طريق خود به شيخ | فايده ششم: در بيان طريق خود به [[شيخ طوسى]]، [[كلينى]]، [[صدوق]] و [[مفيد]]. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
| خط ۱۳۶: | خط ۱۳۶: | ||
[[رده:حدیث]] | [[رده:حدیث]] | ||
[[رده:طبقات و تراجم محدثین و حفاظ (جمعی)]] | [[رده:طبقات و تراجم محدثین و حفاظ (جمعی)]] | ||