تلخيص كتاب العبارة: تفاوت میان نسخه‌ها

<div class='wikiInfo'>

|+ |

! نام کتاب!! data-type='bookName'|تلخيص كتاب العبارة

|data-type='otherBookNames'|

|data-type='authors'|[[هريدي، احمد عبدالمجيد]] (مقدمه‌نويس و مصحح)

|data-type='language'|عربي   

|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BBR‎‏ ‎‏649‎‏ ‎‏13‎‏60  

|data-type='subject'|ابن رشد، محمد بن احمد، 520 - 595ق. العباره  

|data-type='publisher'|الهيئة المصرية العامة للکتاب  

|data-type='publishPlace'|مصر - قاهره

|data-type='publishYear'| 1981م

|-class='articleCode'

|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE1711AUTOMATIONCODE

'''تلخيص كتاب العبارة'''، چنان‎که از نام آن پیداست، خلاصه‎‎ای از «كتاب العبارة» از کتاب «ارگانون» یا «منطق» ارسطو است که توسط ابن رشد، صورت گرفته است.

شرح‎های ابن رشد بر آثار ارسطو را می‎توان به سه دسته تقسیم کرد: شرح‎های مفصل و بزرگ که «تفسیر» یا «شرح» نامیده می‎شوند، خلاصه‎های نوشته‎های ارسطو که «جامع» و در جمع «جوامع» نام دارند و شرح‎های متوسط موسوم به «تلخیص» که اثر حاضر نیز از جمله آنها می‎باشد. شیوه کار ابن رشد در شرح‎های متوسط یا «تلخیص‎ها»، معمولا بدین صورت است که وی ابتدا کلمات اول متن ارسطو را نقل و سپس بقیه مطالب را به زبان خودش شرح می‎دهد و توضیحات و نظریات شخصی و مطالبی از منابع فیلسوفان اسلامی نیز بر آنها می‎افزاید؛ به‎گونه‎ای که اثر به‎صورت نوشته مستقلی آشکار می‎شود که گفته‎های ارسطو و ابن رشد به هم آمیخته شده و نمی‎توان آنها را از یکدیگر تشخیص داد که این روش در اثر حاضر، تا حدودی به چشم می‎خورد<ref>ر.ک: خراسانی، شرف‎الدین، ج3، ص560-‎561</ref>.

کتاب به قلم محمود قاسم تحقیق و با دو مقدمه از تشارلس بترورث (مصحح) و احمد عبدالمجید هریدی (مصحح) آغاز شده است. در مقدمه نخست، به این نکته اشاره شده است که اثر حاضر، جزء دوم از اجزای هشت‎گانه تلخیص ابن رشد از کتاب‎های ارسطو در علم منطق که به «ارگانون» معروف است می‎باشد و پیش از آن، تلخيص کتاب مقولات و تلخیص ایساغوجی، به چاپ رسیده است<ref>ر.ک: مقدمه نخست، ص13</ref>.

در مقدمه دوم، به بیان این نکته پرداخته شده است که ابن رشد، در تلخیص کتاب مقولات، ترتیبات و تقسیمات کتاب ارسطو را رعایت کرده و کتاب خویش را بر همان اساس، مرتب نموده است، اما در این کتاب، با این تصور که رعایت ترتیب کتاب ارسطو، مانع از شرح و تلخیص عبارات و مطالب خواهد گردید، از این متابعت عدول کرده است و مطالب را به روشی متفاوت و خاص، ارائه نموده است؛ بدین‎گونه که مطالب کتاب ارسطو را به پنج فصل تقسیم و در هریک از آنها، فصل یا فصولی را که متناظر با کتاب ارسطو می‎باشد، آورده است. سپس بدون آوردن کلمه «قال» (که معمولا پس از آن کلام ارسطو را نقل می‎کند) – مگر در چند مورد - موضعی که ارسطو بدان پرداخته را شرح کرده است؛ درصورتی‎که در تلخیص کتاب مقولات این امر بارها تکرار شده است<ref>ر.ک: مقدمه دوم، ص17</ref>.

چنان‎که اشاره شد، ابن رشد کتاب خویش را به پنج فصل تقسیم نموده است. فصل نخست که به‎مثابه مقدمه یا مدخل کتاب می‎باشد، به سه قول تقسیم شده است: قول اول در اسم، قول دوم در کلمه (فعل) و قول سوم در قول (جمله). دو قول نخست، زمینه «قول جازم» (جمله خبریه) را که ارسطو و ابن رشد، آن را عرض اصلی کتاب، شمرده‎اند، فراهم می‎سازد. ابن رشد در این تمهید، همانند ارسطو، به بحث از اصطلاحات پرداخته و در ابتدا، لفظ را تعریف نموده و پس از آن، به شرح تفصیلی اسم، کلمه و قول مبادرت نموده است<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>.

ابن رشد فصل سوم کتاب را به بیان قضایای ثنائی و ثلاثی اختصاص داده<ref>ر.ک: همان، ص84-‎97</ref> و در فصل چهارم، به توضیح قضایای دارای جهات و بدون جهات، پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص105-‎108</ref>. در فصل آخر کتاب نیز به بررسی اقاویل متقابله و اینکه کدام‎یک از آنها از تضاد شدیدتری برخوردارند، بحث شده است<ref>ر.ک: همان، ص117-‎124</ref>.

فهرست مطالب در ابتدا و فهرست‎های اعلام (شامل دو بخش: الف)- ارسطو (مواضعی که در آنها ارسطو ذکر شده، مواضعی که به وی اشاره گردیده و مواضعی که به اقوال او شده است)؛ ب)- سایر اعلام)؛ کتب مذکور در متن و مقابله فقرات «تلخيص كتاب العبارة» ابن رشد با نصوص «كتاب العبارة» ارسطو، در انتهای کتاب آمده است.