۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
الكافية (في علم النحو) و الشافية (في علمي التصريف و الخط): تفاوت میان نسخه‌ها
الكافية (في علم النحو) و الشافية (في علمي التصريف و الخط) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۰ نوامبر ۲۰۱۷، ساعت ۰۰:۲۵
، ۱۰ نوامبر ۲۰۱۷لینک درون متنی
جز (جایگزینی متن - 'رضى الدين' به 'رضى‌الدين') |
(لینک درون متنی) |
||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
در مقدمه محقق، به دوران زندگانى ابن حاجب و اساتيد، شاگردان و آثارى وى، اشاره مختصرى شده است. | در مقدمه محقق، به دوران زندگانى [[ابن حاجب، عثمان بن عمر|ابن حاجب]] و اساتيد، شاگردان و آثارى وى، اشاره مختصرى شده است. | ||
مطالب، با تعريف كلمه و كلام آغاز و پس از تقسيم‌بندى انواع اعراب و توضيح غير منصرف، عناوين زير، مورد بحث قرار گرفته است: مرفوعات، منصوبات، مجرورات، مبنى، مضمر، نون وقايه، ضمير فصل، ضمير اشاره، موصول، اسماء افعال، اسماء اصوات، مركبات، كنايات، ظروف، معرفه و نكره، عدد، مذكر و مؤنث، مثنى، جمع، مصدر، اسم فاعل، اسم مفعول، صفت مشبهه، اسم تفضيل، افعال و حروف از جمله حروف جر، مشبهة بالفعل، عاطفه، تنبيه، نداء، ايجاب، تفسير، مصدر، تخصيص، توقع، استفهام، شرط و... | مطالب، با تعريف كلمه و كلام آغاز و پس از تقسيم‌بندى انواع اعراب و توضيح غير منصرف، عناوين زير، مورد بحث قرار گرفته است: مرفوعات، منصوبات، مجرورات، مبنى، مضمر، نون وقايه، ضمير فصل، ضمير اشاره، موصول، اسماء افعال، اسماء اصوات، مركبات، كنايات، ظروف، معرفه و نكره، عدد، مذكر و مؤنث، مثنى، جمع، مصدر، اسم فاعل، اسم مفعول، صفت مشبهه، اسم تفضيل، افعال و حروف از جمله حروف جر، مشبهة بالفعل، عاطفه، تنبيه، نداء، ايجاب، تفسير، مصدر، تخصيص، توقع، استفهام، شرط و... | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
در روزگار او جدال ميان دو مكتب بصره و كوفه فروكش كرده بود و كسى نسبت به اين يا آن مكتب تعصبى به خرج نمى‌داد؛ به همين جهت وى به‌آسانى توانسته است معقول‌ترين و مقبول‌ترين ديدگاهها را - خواه از اين مكتب و خواه از آن - فراهم آورده و با هوشمندى و زبردستى، آن مجموعه را پيوستگى و انسجام بخشد و به مذاق دانش‌طلبان شيرين سازد. اين شيوه، در اثر حاضر، به‌نيكى آشكار است.<ref>همان</ref> | در روزگار او جدال ميان دو مكتب بصره و كوفه فروكش كرده بود و كسى نسبت به اين يا آن مكتب تعصبى به خرج نمى‌داد؛ به همين جهت وى به‌آسانى توانسته است معقول‌ترين و مقبول‌ترين ديدگاهها را - خواه از اين مكتب و خواه از آن - فراهم آورده و با هوشمندى و زبردستى، آن مجموعه را پيوستگى و انسجام بخشد و به مذاق دانش‌طلبان شيرين سازد. اين شيوه، در اثر حاضر، به‌نيكى آشكار است.<ref>همان</ref> | ||
«[[الـمفصل في صنعة الإعراب|المفصّل]]» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] و تا حدودى «الايضاح» ابوعلى فارسى، در اين كتاب، با عباراتى فشرده و درعين‌حال نسبتا روشن، تنسيق و تركيبى تازه يافته و مجموعه‌اى پديد آورده‌اند كه نه به اين مكتب متعلق است و نه به آن. تنها تغييرى كه در مجموع ساختمان دستورى كتاب ابن حاجب ديده مى‌شود، اين است كه وى صرف و نحو را كه [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] در هم آميخته بود، دوباره از هم جدا كرد و به شيوه ابن جنّى و مازنى بازگشت.<ref>همان، ص 298</ref> | |||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
كتاب، نخستين بار در 1592م، در رم و سپس در شهرهاى ديگر مانند دهلى، كانپور، كلكته و قاهره بارها به چاپ رسيده است. بسيارى از دانشمندان، بر الكافيه به عربى و فارسى شرح نوشته، عده‌اى آن را مختصر كرده، يا به نظم درآورده‌اند. برخى از شروح عربى آن عبارت است از: | كتاب، نخستين بار در 1592م، در رم و سپس در شهرهاى ديگر مانند دهلى، كانپور، كلكته و قاهره بارها به چاپ رسيده است. بسيارى از دانشمندان، بر الكافيه به عربى و فارسى شرح نوشته، عده‌اى آن را مختصر كرده، يا به نظم درآورده‌اند. برخى از شروح عربى آن عبارت است از: | ||
# شرح خود مؤلف كه نسخ خطى آن در بعضى كتابخانه‌هاى دنيا موجود است. اين كتاب يك بار نيز در استانبول به چاپ رسيد. | |||
# شرح رضى‌الدين استرآبادى كه در 683ق / 1284م، انجام يافت و ظاهرا بهترين شرح است. اين شرح در تهران، بولاق، استانبول و قاهره به چاپ رسيده است. | |||
# شرح ابن جماعه كه در 1408ق / 1987م، در قاهره به كوشش محمد عبدالنبى عبدالمجيد چاپ و منتشر شده است. | |||
# شرح عبدالرحمن جامى 898ق / 1493م كه براى پسرش ضياء الدين نوشته و نام آن را «الفوائد الضيائية» نهاده است. اين شرح كه بارها به چاپ رسيده، به شرح جامى مشهور است. | |||
# شرح بدر‌الدين بن مالك، 686ق / 1287م. | |||
# شرح [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصير الدين طوسى]]، 672ق / 1372م. | |||
از شروح فارسى الكافيه نيز مى‌توان موارد زير را نام برد: | از شروح فارسى الكافيه نيز مى‌توان موارد زير را نام برد: | ||
# حل تركيب كافيه، تأليف برهان الدين بن شهاب الدين عبداللّه جانى، لكهنو، 1884م. | |||
# لامع الغموض، نگارش ابن عبدالنبى بن على‌احمد نگرى، هند، 1881م و كانپور 1896م. | |||
# شرح محمد سعدى جعفرى كه در 1103ق، انجام يافت.<ref>احمدى، آصفه و... ص 105</ref> | |||
در اين ميان مرحوم سيد على‌خان مدنى با آگاهى از توانايى‌هاى فنى و علمى اين كتاب، آن را به‌صورتى جذاب، در مجموع 960 بيت به نظم درآورده است. نكته حائز اهميت اين است كه الفيه ايشان، ناظر به تمامى شروح و كتبى است كه تا آن زمان پيرامون كتاب الكافيه نوشته شده كه با توجه به شناختى كه از مرتبه علمى ايشان وجود دارد، چاره‌اى جز تصديق اين نكته نيست كه الفيه مذكور، از قدر و منزلت علمى بالايى برخوردار است.<ref>كتاب‌شناسى آثار ناشناخته سيد على‌خان مدنى(ره)، قسمت اول</ref> | در اين ميان مرحوم سيد على‌خان مدنى با آگاهى از توانايى‌هاى فنى و علمى اين كتاب، آن را به‌صورتى جذاب، در مجموع 960 بيت به نظم درآورده است. نكته حائز اهميت اين است كه الفيه ايشان، ناظر به تمامى شروح و كتبى است كه تا آن زمان پيرامون كتاب الكافيه نوشته شده كه با توجه به شناختى كه از مرتبه علمى ايشان وجود دارد، چاره‌اى جز تصديق اين نكته نيست كه الفيه مذكور، از قدر و منزلت علمى بالايى برخوردار است.<ref>كتاب‌شناسى آثار ناشناخته سيد على‌خان مدنى(ره)، قسمت اول</ref> | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۰۰: | ||
<references /> | <references /> | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
# مقدمه و متن كتاب. | |||
# بجنوردى، سيد كاظم و همكاران (1377)، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى (چاپ دوم)، تهران: مركز دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 3، ص 296 الى 298، ايران‌ناز كاشيان. | |||
# احمدى، آصفه؛ افتخارى، طاهره؛ معدلى، هاجر؛ نافلى، مريم، «كتاب‌شناسى موضوعى: كتاب‌شناسى و نسخه‌شناسى الكافيه و الهدايه (1)»، مجله آينه پژوهش، آذر و دى 1388- شماره 119، (25 صفحه- از صفحه 103 تا 127). | |||
# «كتاب‌شناسى آثار ناشناخته سيد على‌خان مدنى(ره)، قسمت اول»، پايگاه اطلاع‌رسانى ادبستان، شنبه 30 ارديبهشت 1391ش. | |||
== وابسته‌ها == | == وابسته‌ها == | ||