۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
أدب الكاتب: تفاوت میان نسخه‌ها
استاندارد سازی مقاله
جز (جایگزینی متن - 'دايرة المعارف' به 'دايرةالمعارف') |
(استاندارد سازی مقاله) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR10144J1.jpg|بندانگشتی|أدب الکاتب]] | [[پرونده:NUR10144J1.jpg|بندانگشتی|أدب الکاتب]] | ||
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right" | {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right" | ||
|+ | |+ | ||
|- | |- | ||
! نام کتاب!! data-type= | ! نام کتاب!! data-type="bookName" |أدب الکاتب | ||
|- | |- | ||
|نام‌های دیگر کتاب | |نام‌های دیگر کتاب | ||
|data-type= | | data-type="otherBookNames" | | ||
|- | |- | ||
|پدیدآورندگان | |پدیدآورندگان | ||
|data-type= | | data-type="authors" |[[دالی، محمد]] (محقق و معلق) | ||
[[ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم]] (نويسنده) | [[ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم]] (نويسنده) | ||
|- | |- | ||
|زبان | |زبان | ||
|data-type= | | data-type="language" |عربی | ||
|- | |- | ||
|کد کنگره | |کد کنگره | ||
|data-type= | | data-type="congeressCode" style="direction:ltr" |PJ 6184 /الف2الف4 | ||
|- | |- | ||
|موضوع | |موضوع | ||
|data-type= | | data-type="subject" |زبان شناسی | ||
زبان عربی - معنی شناسی | زبان عربی - معنی شناسی | ||
|- | |- | ||
|ناشر | |ناشر | ||
|data-type= | | data-type="publisher" |مؤسسة الرسالة | ||
|- | |- | ||
|مکان نشر | |مکان نشر | ||
|data-type= | | data-type="publishPlace" |بیروت - لبنان | ||
|- | |- | ||
|سال نشر | |سال نشر | ||
|data-type= | | data-type="publishYear" | 1420 هـ.ق یا 1999 م | ||
|-class= | |- class="articleCode" | ||
|کد اتوماسیون | |کد اتوماسیون | ||
|data-type= | | data-type="automationCode" |AUTOMATIONCODE10144AUTOMATIONCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
'''ادب الكاتب'''، اثرى است به زبان عربى، از [[ابن | '''ادب الكاتب'''، اثرى است به زبان عربى، از [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه، عبدالله بن مسلم دينورى]] (276ق)، ادب‌شناس مشهور، در ادب و فرهنگ کتابت و آنچه كاتب بايد بداند. غالب كسانى كه شرح حال [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]] را نوشته‌اند، از اين اثر، نام برده‌اند كه خود دليل اهميت آن است. | ||
نام اين کتاب، مردد بين «ادب الكاتب» و «ادب الكتّاب» است. مؤلف، اين کتاب را براى ابومحسن عبيد الله بن خاقان، وزير متوكل عباسى تأليف كرده است. بنا بر اين تاريخ تأليف، به بيش از 251ق كه ابن خاقان در آن سال از وزارت عزل شد، بازمى‌گردد. | نام اين کتاب، مردد بين «ادب الكاتب» و «ادب الكتّاب» است. مؤلف، اين کتاب را براى ابومحسن عبيد الله بن خاقان، وزير متوكل عباسى تأليف كرده است. بنا بر اين تاريخ تأليف، به بيش از 251ق كه ابن خاقان در آن سال از وزارت عزل شد، بازمى‌گردد. | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
وى، در ادامه معلومات و فضايل و آن‌گاه صفاتى را برمى‌شمرد كه هر كاتب هوش‌مند و چيره‌دستى بايد از آنها برخوردار باشد. | وى، در ادامه معلومات و فضايل و آن‌گاه صفاتى را برمى‌شمرد كه هر كاتب هوش‌مند و چيره‌دستى بايد از آنها برخوردار باشد. | ||
ابن | [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]]، در مقدمه کتاب، اين مقدمات را براى خواننده «ادب الكاتب» لازم مى‌شمرد: | ||
# اطلاعات كلى از صرف و نحو؛ | |||
# علومى چون حساب و هندسه و نجوم و كاربرد علمى آنها در راه‌سازى، پل‌سازى، آبيارى و... | |||
# اطلاعات عمومى در باب فقه؛ | |||
# اخبار و حكايات و شايد اندكى تاريخ؛ | |||
# اخلاق نيك، عقل و قريحه كه زبان شيوا بدون آنها بى‌حاصل است. | |||
بنا بر اين، وى، آشنايى با دانش رياضى و هندسه، فقه و حديث، اخبار و تاريخ را براى كاتب ضرورى مى‌داند و پيش از آموختن ادبِ زبانى، كسب ادب نفسانى را توصيه مى‌كند و پاك‌دامنى و بردبارى و فروتنى را لازمه تعهد شغل دبيرى مى‌داند. | بنا بر اين، وى، آشنايى با دانش رياضى و هندسه، فقه و حديث، اخبار و تاريخ را براى كاتب ضرورى مى‌داند و پيش از آموختن ادبِ زبانى، كسب ادب نفسانى را توصيه مى‌كند و پاك‌دامنى و بردبارى و فروتنى را لازمه تعهد شغل دبيرى مى‌داند. | ||
ادب الكاتب مشتمل است بر | ادب الكاتب مشتمل است بر | ||
# کتاب المعرفة، در شرح و توضيح كلمات دشوار؛ | |||
# کتاب تقويم اليد، در شيوه نگارش و املاء؛ | |||
# کتاب تقويم اللسان، در قرائت و تلفظ صحيح كلمات و تركيبات؛ | |||
# کتاب الابنية، در باب اشتقاق فعل و اسم. | |||
هر يك از اين بخش‌ها به ابوابى تقسيم شده كه مجموع آنها به 209 باب مى‌رسد. | هر يك از اين بخش‌ها به ابوابى تقسيم شده كه مجموع آنها به 209 باب مى‌رسد. | ||
| خط ۹۸: | خط ۸۷: | ||
کتاب الابنية در دو بخش تنظيم شده است به شرح زير | کتاب الابنية در دو بخش تنظيم شده است به شرح زير | ||
# ابنية الافعال و معانى ابنية الافعال؛ | |||
# ابنية الاسماء و معانى ابنية الاسماء. | |||
امتياز «ادب الكاتب» در ميان آثار عربى در قرون نخستين هجرى سخت آشكار و روشن است؛ چندان كه [[ابن خلدون]] آن را يكى از چهار کتاب اساسى نوع خود دانسته است. | امتياز «ادب الكاتب» در ميان آثار عربى در قرون نخستين هجرى سخت آشكار و روشن است؛ چندان كه [[ابن خلدون]] آن را يكى از چهار کتاب اساسى نوع خود دانسته است. | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۹۷: | ||
دانشمندان نسبت به اين کتاب توجه ويژه‌اى نشان داده‌اند؛ برخى، درباره غلطهاى راه‌يافته در آن اثرى نگاشته، برخى، به نوشتن کتابى در شرح خطبه آن پرداخته، برخى ديگر، به نگارش اثرى در شرح ابيات آن مبادرت ورزيده و گروهى ديگر، تمام آن را شرح كرده‌اند. اين آثار، عبارتند از: | دانشمندان نسبت به اين کتاب توجه ويژه‌اى نشان داده‌اند؛ برخى، درباره غلطهاى راه‌يافته در آن اثرى نگاشته، برخى، به نوشتن کتابى در شرح خطبه آن پرداخته، برخى ديگر، به نگارش اثرى در شرح ابيات آن مبادرت ورزيده و گروهى ديگر، تمام آن را شرح كرده‌اند. اين آثار، عبارتند از: | ||
# «غلط ادب الكاتب»، ابن كيسان؛ | |||
# «شرح خطبة ادب الكاتب»، زجاجى؛ | |||
# «شرح خطبة ادب الكاتب»، ابوالكرم مبارك بن فاخر بن محمد بن يعقوب؛ | |||
# «تفسير ابيات ادب الكاتب»، احمد بن محمد خارزنجى؛ | |||
# «الاقتضاب في شرح ادب الکتاب»، ابن سيد بطليوسى؛ | |||
# «شرح ادب الكاتب»، اسحاق بن ابراهيم فارابى؛ | |||
# «شرح ادب الكاتب»، جواليقى. | |||
و... | و... | ||
| خط ۱۳۷: | خط ۱۱۵: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
# بهراميان، على، فرهنگ آثار ايرانى - اسلامى، ج 1، ص 170؛ | |||
# [[آذرنوش، آذرتاش]]، دايرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 4، ص 456؛ | |||
# مقدمه محقق. | |||
== پیوندها == | == پیوندها == | ||
[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/14915 مطالعه کتاب أدب الکاتب در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور] | [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/14915 مطالعه کتاب أدب الکاتب در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور] | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||