جوامع حدیثی شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

در درس اول، ابتدا به تعريف جوامع حديثى پرداخته شده است. جوامع به كتاب‌هايى گفته مى‌شود كه در آن‌ها، احاديث به ترتيب ابواب فقهى جمع‌آورى شده باشد؛ مانند: صحاح سته اهل سنت و كتب اربعه شيعه و همچنين جوامع حديثى متأخر شامل: بحار، وسائل و وافى. يا اين جمع‌آورى، به ترتيب حروف الفبا باشد، مانند: «جامع الاصول» ابن اثير <ref>متن كتاب، ص5</ref>.

1- جوامع اوليه (تأليف در قرن دوم و سوم)، مانند: «النوادر»، «نوادر الحكمة»و «المحاسن».  

2- جوامع متقدم يا ثانويه (تأليف در قرن چهارم و پنجم)، شامل كتب اربعه: «كافى»، «تهذيب»، «استبصار» و «من لايحضره الفقيه».

3- جوامع متأخر (تأليف در قرن يازدهم و دوازدهم)، شامل: «وافى»، «وسائل الشيعة» و «بحار الانوار».

4- ساير جوامع حديثى شيعه (از قرن دوازدهم تا دوران معاصر)، مانند: «مستدرك وسائل الشيعة» و «جامع احاديث شيعه» <ref>همان، ص6</ref>.

1- عصر امام على(ع) تا پايان امامت امام سجاد(ع) (سال 96ق) كه عصر تولد و رشد حديث شيعه است.

در پايان اين درس نگاهى مختصر به برخى از جوامع اوليه از جمله «النوادر» اشعرى و «المحاسن» برقى شده است <ref>همان، ص11- 19</ref>.

در درس دوم، ابتدا به معرفى جوامع حديثى متقدم و مؤلفان آن‌ها پرداخته شده و علل شهرت يافتن كتب اربعه و نكاتى پيرامون آن‌ها بيان گرديده و سپس مرورى بر زندگى مرحوم كلينى و مشايخ، شاگردان و تأليفات ايشان شده است <ref>همان، ص21</ref>.

در پايان نيز مطالبى پيرامون كتاب كافى شامل: نام كتاب، زمان كتابت، انگيزه نگارش، مأخذ كتاب كافى، تعداد روايات و ساختار كتاب، بيان گرديده است. شيخ مفيد، كافى را از سترگ‌ترين و سودمندترين كتب شيعه دانسته و فيض كاشانى، آن را معتبرترين، كامل‌ترين و جامع‌ترين كتب اربعه معرفى كرده است <ref>همان، ص30</ref>.

در درس پنجم، مباحث مربوط به شيخ صدوق و دومين جامع حديثى متقدم، يعنى كتاب «من لايحضره الفقيه» پى گرفته شده است. مباحث اين درس عبارتند از: نگاهى به زندگانى شيخ صدوق؛ شرايط سياسى و فرهنگى در عصر شيخ صدوق؛ شيخ صدوق از نگاه عالمان؛ مشايخ و شاگردان شيخ صدوق؛ تأليفات شيخ صدوق؛ نكاتى درباره كتاب «مدينة العلم» و مطالبى درباره كتاب «من لايحضره الفقيه» شامل: نام كتاب، زمان تأليف، موضوع كتاب، انگيزه نگارش، مآخذ كتاب، انگيزه نگارش، مآخذ شيخ صدوق، سبك نگارش و ساختار كتاب <ref>همان، ص75</ref>.

در درس ششم، ابتدا ويژگى‌هاى شيوه گزارش متن احاديث در «من لايحضره الفقيه» و سپس ويژگى‌هاى شيوه گزارش اسناد در آن بيان گرديده و سپس، شيوه‌هاى حذف سند در اين كتاب بررسى شده است. از ديگر مباحث اين درس عبارتند از: نكاتى درباره مشيخه «من لايحضره الفقيه»؛ نمونه‌اى از كاربرد مشيخه براى اتصال سند؛ مراسيل صدوق؛ اعتبار كتاب «من لايحضره الفقيه»؛ نگاهى به برخى از آراء شاذ فقهى شيخ صدوق و كارهاى انجام شده پيرامون اين كتاب <ref>همان، ص91</ref>.

در درس هفتم، ضمن نگاهى به زندگانى شيخ طوسى و اساتيد، شاگردان و تأليفات ايشان، مباحثى پيرامون كتاب «تهذيب الاحكام» مانند: نام كتاب، زمان تأليف، موضوع كتاب، انگيزه نگارش، ساختار كتاب، تعداد روايات، شيوه تأليف، ويژگى‌ها و امتيازات، شيوه‌هاى شيخ طوسى در تأويل و جمع روايات و نمونه‌اى از نقل روايات در اين كتاب، ارائه گرديده است <ref>همان، ص111</ref>.

درس دهم، درباره علامه مجلسى و كتاب «بحار الانوار» است و در آن به مباحث زير پرداخته شده است: نگاهى به زندگى علامه مجلسى، آثار و تأليفات علامه مجلسى، علامه مجلسى از نگاه عالمان، علامه و احياى كتب حديثى شيعه و مطالبى درباره كتاب «بحار الانوار» <ref>همان، ص161</ref>.

در درس سيزدهم، به منظور آشنايى با سومين جامع حديثى متأخر و مؤلف آن، به مباحث زير پرداخته شده است: نگاهى به زندگانى شيخ حر عاملى؛ شيخ حر از نگاه عالمان؛ آثار و تأليفات شيخ حر عاملى و مطالبى درباره كتاب «وسائل الشيعة» از جمله شيوه گزارش متن و اسناد و ويژگى‌ها و مزاياى آن <ref>همان، ص 211- 212</ref>.

در درس چهاردم، به دو جامع حديثى كه به نحوى در ارتباط با كتاب «وسائل الشيعة» نوشته شده‌اند، يعنى «مستدرك الوسائل» و «جامع احاديث الشيعة» پرداخته شده است. عناوين اين درس عبارتند از: محدث نورى و كتاب «مستدرك الوسائل»؛ آثار و تأليفات محدث نورى؛ آيت‌الله بروجردى و كتاب «جامع احاديث الشيعة» و ويژگى‌ها و امتيازات اين كتاب <ref>همان، ص233</ref>.

در آخرين درس، با تعدادى ديگر از جوامع حديثى شيعه كه در سه قرن اخير تأليف شده‌اند آشنا خواهيم شد؛ ازاين‌رو نويسنده در اين درس، ابتدا كتاب‌هاى «عوالم العلوم و المعارف»، «جامع المعارف و الاحكام» را معرفى نموده و سپس به سه مجوعه حديثى كه در دوره معاصر نوشته شده‌اند پرداخته است <ref>همان، ص 252</ref>.