۶۱٬۱۸۹
ویرایش
القرطبي؛ حياته و آثاره العلمية و منهجه في التفسير: تفاوت میان نسخه‌ها
القرطبي؛ حياته و آثاره العلمية و منهجه في التفسير (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲ نوامبر ۲۰۱۷، ساعت ۰۹:۴۳
، ۲ نوامبر ۲۰۱۷جایگزینی متن - ' (ص)' به '(ص)'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - ' (ص)' به '(ص)') |
||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
از جمله اساتید قرطبی، امام احمد بن عمر قرطبی (578-656ق)، شیخ احمد بن محمد قرطبی (562-643ق) و عبدالوهاب بن ظاهر بن رواج (554-648ق) را می‌توان نام برد.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص98-116</ref> برخی از آثار علمی قرطبی از قرار ذیل هستند؛ الجامع لأحكام القرآن و المبين لما تضمنه من السنة و آي الفرقان، التذكار في أفضل الأذكار (القرآن الكريم)، التذكرة بأحوال الموتى و أمور الآخرة، قمع الحرص بالزهد و القناعة ورد ذل السؤال بالكسب و الصناعة و... که مفتاح سنویسی بلعم تا هفده مورد از آثار وی را برمی‌شمارد و توضیح مختصری از هرکدام در این کتاب می‌دهد. مثلاً درباره «المقتبس في شرح موطأ مالک بن أنس» می‌نویسد: با وجود سعی و تلاش من در راستای دستیابی به این کتاب، در هیچ جا اشاره‌ای به این اثر و روش نویسنده‌اش در آن ندیدم به‌جز آنچه خود قرطبی در تفسیرش «[[الجامع لأحكام القرآن]]...» به آ ن پرداخته است. ظاهراً این کتاب در فقه اسلامی و بر مذهب مالکی نوشته شده و این امر با نگاه به آنچه قرطبی در آن در تفسیر آیه شریفه 222 بقره: «وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذىً فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِي الْمَحِيضِ وَ لا تَقْرَبُوهُنَّ حَتّى يَطْهُرْن» نوشته، روشن‌تر می‌شود.<ref>ر.ک: همان، ص142</ref> | از جمله اساتید قرطبی، امام احمد بن عمر قرطبی (578-656ق)، شیخ احمد بن محمد قرطبی (562-643ق) و عبدالوهاب بن ظاهر بن رواج (554-648ق) را می‌توان نام برد.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص98-116</ref> برخی از آثار علمی قرطبی از قرار ذیل هستند؛ الجامع لأحكام القرآن و المبين لما تضمنه من السنة و آي الفرقان، التذكار في أفضل الأذكار (القرآن الكريم)، التذكرة بأحوال الموتى و أمور الآخرة، قمع الحرص بالزهد و القناعة ورد ذل السؤال بالكسب و الصناعة و... که مفتاح سنویسی بلعم تا هفده مورد از آثار وی را برمی‌شمارد و توضیح مختصری از هرکدام در این کتاب می‌دهد. مثلاً درباره «المقتبس في شرح موطأ مالک بن أنس» می‌نویسد: با وجود سعی و تلاش من در راستای دستیابی به این کتاب، در هیچ جا اشاره‌ای به این اثر و روش نویسنده‌اش در آن ندیدم به‌جز آنچه خود قرطبی در تفسیرش «[[الجامع لأحكام القرآن]]...» به آ ن پرداخته است. ظاهراً این کتاب در فقه اسلامی و بر مذهب مالکی نوشته شده و این امر با نگاه به آنچه قرطبی در آن در تفسیر آیه شریفه 222 بقره: «وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذىً فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِي الْمَحِيضِ وَ لا تَقْرَبُوهُنَّ حَتّى يَطْهُرْن» نوشته، روشن‌تر می‌شود.<ref>ر.ک: همان، ص142</ref> | ||
نویسنده در باب سوم، به معرفی تفسیر قرطبی و مصادر آن از کتب تفسیر، قرائات، حدیث، علوم حدیث، فقه، نحو و لغت، کتب عقایدی، تصوف و اخلاق و سیره و تاریخ و تراجم و... می‌پردازد. از جمله منابع تفسیری [[الجامع لأحكام القرآن|تفسیر قرطبی]]، [[المحرر الوجيز في تفسير الكتاب العزيز]] [[ابن عطیه، عبدالحق بن غالب|ابن عطیه غرناطی]]، [[جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)|جامع البيان في تأویل القرآن]] [[طبری، محمد بن جریر|طبری]]، [[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|الكشاف عن حقائق التنزيل]] [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]]، النكت من التفسير محمد بن محمد حسن جوینی شافعی و... است.<ref>ر.ک: همان، ص197</ref> او سایر منابع تفسیر قرطبی را هم به‌تفصیل و به شکل مجزا در هر علمی، نام می‌برد.<ref>ر.ک: همان، ص197-203</ref> | نویسنده در باب سوم، به معرفی تفسیر قرطبی و مصادر آن از کتب تفسیر، قرائات، حدیث، علوم حدیث، فقه، نحو و لغت، کتب عقایدی، تصوف و اخلاق و سیره و تاریخ و تراجم و... می‌پردازد. از جمله منابع تفسیری [[الجامع لأحكام القرآن|تفسیر قرطبی]]، [[المحرر الوجيز في تفسير الكتاب العزيز]] [[ابن عطیه، عبدالحق بن غالب|ابن عطیه غرناطی]]، [[جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)|جامع البيان في تأویل القرآن]] [[طبری، محمد بن جریر|طبری]]، [[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|الكشاف عن حقائق التنزيل]] [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]]، النكت من التفسير محمد بن محمد حسن جوینی شافعی و... است.<ref>ر.ک: همان، ص197</ref> او سایر منابع تفسیر قرطبی را هم به‌تفصیل و به شکل مجزا در هر علمی، نام می‌برد.<ref>ر.ک: همان، ص197-203</ref> | ||
ادامه مطالب کتاب درباره شرح روش قرطبی در تفسیر است. نویسنده می‌گوید: قرطبی مباحث تکراری و... را به منابع آن‌ها ارجاع داده و از ذکر مجدد آن‌ها خودداری کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص216</ref> شیوه قرطبی در تفسیرش، اعتبار روایات پیامبر (ص) و صحابه و آنچه عقل از روی فهم و اجتهاد از تبعیت از اصول مقرره به آن می‌رسد، می‌باشد... شیوه روایت یا تفسیر به مأثور بر تفسیر او سایه انداخته و بر شیوه درایت و تفسیر به رأی غلبه کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص239</ref> | ادامه مطالب کتاب درباره شرح روش قرطبی در تفسیر است. نویسنده می‌گوید: قرطبی مباحث تکراری و... را به منابع آن‌ها ارجاع داده و از ذکر مجدد آن‌ها خودداری کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص216</ref> شیوه قرطبی در تفسیرش، اعتبار روایات پیامبر(ص) و صحابه و آنچه عقل از روی فهم و اجتهاد از تبعیت از اصول مقرره به آن می‌رسد، می‌باشد... شیوه روایت یا تفسیر به مأثور بر تفسیر او سایه انداخته و بر شیوه درایت و تفسیر به رأی غلبه کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص239</ref> | ||
معرفی شخصیت ناقد قرطبی و جایگاه تفسیرش و تأثیر وی بر آیندگان بر خودش، پایان‌بخش مطالب کتاب است. از جمله کسانی که از تفسیر قرطبی در کتاب‌ها و تفاسیرشان استفاده کرده‌اند، قطب‌الدین محمد بن مسعود بن مصلح فارسی شیرازی علامی شافعی (634-710ق) در «فتح المنان في تفسير القرآن» که به «تفسير العلامي» مشهور است، محمد بن عبدالرحمن مصری در تفسیر چهار جلدیش، صالح بن عمر کنانی عسقلانی قاهری (791-848ق)، ابوحفص سراج‌الدین عمر بن علی بن عادل حنبلی دمشقی (قرن هفتم) صاحب «اللباب في علوم الكتاب»، [[ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی‌بکر|ابن قیم جوزی]] (691-751ق) در «الصواعق المرسلة علی الجهمية و المعطلة»، [[ابوالفداء، اسماعیل بن علی|عمادالدین ابوالفداء]] (متوفی 774ق) در «تفسير القرآن العظيم»، [[شوکانی، محمد|محمد بن علی شوکانی]] (1173-1250ق) صاحب تفسیر «[[فتح القدير|فتح القدير الجامع بين فني الروايه و الدراية من علم التفسير]]» و... هستند.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص291-293</ref> | معرفی شخصیت ناقد قرطبی و جایگاه تفسیرش و تأثیر وی بر آیندگان بر خودش، پایان‌بخش مطالب کتاب است. از جمله کسانی که از تفسیر قرطبی در کتاب‌ها و تفاسیرشان استفاده کرده‌اند، قطب‌الدین محمد بن مسعود بن مصلح فارسی شیرازی علامی شافعی (634-710ق) در «فتح المنان في تفسير القرآن» که به «تفسير العلامي» مشهور است، محمد بن عبدالرحمن مصری در تفسیر چهار جلدیش، صالح بن عمر کنانی عسقلانی قاهری (791-848ق)، ابوحفص سراج‌الدین عمر بن علی بن عادل حنبلی دمشقی (قرن هفتم) صاحب «اللباب في علوم الكتاب»، [[ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی‌بکر|ابن قیم جوزی]] (691-751ق) در «الصواعق المرسلة علی الجهمية و المعطلة»، [[ابوالفداء، اسماعیل بن علی|عمادالدین ابوالفداء]] (متوفی 774ق) در «تفسير القرآن العظيم»، [[شوکانی، محمد|محمد بن علی شوکانی]] (1173-1250ق) صاحب تفسیر «[[فتح القدير|فتح القدير الجامع بين فني الروايه و الدراية من علم التفسير]]» و... هستند.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص291-293</ref> | ||