۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - '==وابستهها== ' به '==وابستهها== {{وابستهها}} '
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - '==وابستهها== ' به '==وابستهها== {{وابستهها}} ') |
||
| (۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR11156J1.jpg | |||
| عنوان =وجوه القرآن | |||
| پدیدآوران = | |||
| | [[حیری نیشابوری، اسماعیل بن احمد]] (نویسنده) | ||
| | |||
[[عرشي، نجف]] (محقق) | [[عرشي، نجف]] (محقق) | ||
|زبان | |زبان | ||
| | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 82/6 /ح9و3 1380 | |||
|کد کنگره | | موضوع = | ||
قرآن - اعراب | |||
قرآن - مسائل لغوی | |||
|موضوع | قرآن - واژهنامهها | ||
قرآن - | |||
قرآن - | |||
|ناشر | |ناشر | ||
| | | ناشر = | ||
آستانة الرضوية المقدسة، مجمع البحوث الإسلامية | |||
|مکان نشر | | مکان نشر =ايران - مشهد مقدس | ||
| سال نشر = |مجلد1: 1380ش , 1422ق , | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11156AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| شابک =964-444-413-2 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11156 | |||
| کتابخوان همراه نور =11156 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''وجوه القرآن''' اثر [[حیری نیشابوری، اسماعیل بن احمد|اسماعیل بن احمد حیری نیشابوری]]، کتابی است پیرامون فهم معانی واژههای قرآن كه به زبان عربی و در قرن پنجم هجری نوشته شده است. | '''وجوه القرآن''' اثر [[حیری نیشابوری، اسماعیل بن احمد|اسماعیل بن احمد حیری نیشابوری]]، کتابی است پیرامون فهم معانی واژههای قرآن كه به زبان عربی و در قرن پنجم هجری نوشته شده است. | ||
| خط ۵۱: | خط ۳۷: | ||
در مقدمه ناشر، ابتدا به تعریف مختصر علم وجوه القرآن پرداخته شده و سپس، به موضوع و اهمیت کتاب، اشاره شده است<ref>مقدمه ناشر، ص5- 6</ref>. | در مقدمه ناشر، ابتدا به تعریف مختصر علم وجوه القرآن پرداخته شده و سپس، به موضوع و اهمیت کتاب، اشاره شده است<ref>مقدمه ناشر، ص5- 6</ref>. | ||
در مقدمه محقق، ابتدا به شرححالی از نویسنده، [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، ابن سائب کلبی و [[مقاتل بن سلیمان]] ارائه گردیده و سپس، به موضوعات زیر، پرداخته شده است: بررسی علم وجوه و نظایر؛ تحلیل و کاوشی در کتاب؛ مقایسه این کتاب با سایر کتب نوشته شده در این موضوع و | در مقدمه محقق، ابتدا به شرححالی از نویسنده، [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، ابن سائب کلبی و [[مقاتل بن سلیمان]] ارائه گردیده و سپس، به موضوعات زیر، پرداخته شده است: بررسی علم وجوه و نظایر؛ تحلیل و کاوشی در کتاب؛ مقایسه این کتاب با سایر کتب نوشته شده در این موضوع و..<ref>مقدمه محقق، ص13- 51</ref>. | ||
در مقدمه مؤلف، توضیح مختصری پیرامون موضوع کتاب و شیوه چینش مطالب، ارائه شده است<ref>مقدمه نویسنده، ص53- 54</ref>. | در مقدمه مؤلف، توضیح مختصری پیرامون موضوع کتاب و شیوه چینش مطالب، ارائه شده است<ref>مقدمه نویسنده، ص53- 54</ref>. | ||
«وجوه و نظایر» از جمله علوم قرآنی است که از شاخههای تفسیر محسوب میشود. تفسیر دارای | «وجوه و نظایر» از جمله علوم قرآنی است که از شاخههای تفسیر محسوب میشود. تفسیر دارای گرایشهای متعددی از جمله روایی، ادبی، لغوی، فقهی، کلامی، فلسفی و... است. وجوه و نظایر در حوزه تفسیر لغوی قرار میگیرد. | ||
اهتمام غالب مفسران در تفسیرهای لغوی، بر شناخت و اجتهاد در لغت، ریشه، اشتقاق و شکل تغییرات آنها است. در مباحث لغوی، یافتن معنای اصلی لغت و تطورات آن، مورد نظر است؛ چنانکه یافتن معنای لغت از سیاق کلام، از مهمترین دریافتهای مفسران لغوی است، توجه به کاربردهای متفاوت یک لغت در قرآن، توجه به مترادف، متضادها، غرایب، مجاز و حقیقت از جمله مباحث اجتهادی تفسیرهای لغوی است. در تفسیرهای لغوی، هم به معنای موضوعله و هم مستعملفیه، پرداخته شده است<ref>تراوش، معصومه و همکاران، ص11</ref>. | اهتمام غالب مفسران در تفسیرهای لغوی، بر شناخت و اجتهاد در لغت، ریشه، اشتقاق و شکل تغییرات آنها است. در مباحث لغوی، یافتن معنای اصلی لغت و تطورات آن، مورد نظر است؛ چنانکه یافتن معنای لغت از سیاق کلام، از مهمترین دریافتهای مفسران لغوی است، توجه به کاربردهای متفاوت یک لغت در قرآن، توجه به مترادف، متضادها، غرایب، مجاز و حقیقت از جمله مباحث اجتهادی تفسیرهای لغوی است. در تفسیرهای لغوی، هم به معنای موضوعله و هم مستعملفیه، پرداخته شده است<ref>تراوش، معصومه و همکاران، ص11</ref>. | ||
نویسنده در این کتاب، الفاظ قرآنی را نه براساس ریشه اصلی و لغویشان، بلکه بر اساس حروف الفبا تنظیم نموده است. همانطور که خود در مقدمه کتاب گفته است: «آن را بر اساس حروف الفبا مرتب ساختم تا جستجوی آن برای محقق و حفظش برای متحفظ آسان باشد»<ref>همان، ص7</ref>. | نویسنده در این کتاب، الفاظ قرآنی را نه براساس ریشه اصلی و لغویشان، بلکه بر اساس حروف الفبا تنظیم نموده است. همانطور که خود در مقدمه کتاب گفته است: «آن را بر اساس حروف الفبا مرتب ساختم تا جستجوی آن برای محقق و حفظش برای متحفظ آسان باشد»<ref>همان، ص7</ref>. | ||
او تصنیف خود را بر اساس ترتیب حروف معجم، به بیستوهشت کتاب تقسیم نموده و کارش را با کتاب «الف» آغاز کرده و با کتاب «یاء» به پایان رسانده است. سپس هر کتاب را به بابهایی تقسیم نموده و هر کلمه را در یک باب آورده است. شایان ذکر است که او حرف اول کلمه را در هر کتاب مدنظر قرار داده است؛ به عنوان مثال، باب الاتقاء (و اصلها و.ق.ی) و الاقامة (و اصلها ق.و.م) و الانفاق (و اصلها ن.ف.ق) در کتاب «الف» آمده است. همچنین وی بابهای هر کتاب را بر اساس حروف معجم مرتب نساخته است؛ | او تصنیف خود را بر اساس ترتیب حروف معجم، به بیستوهشت کتاب تقسیم نموده و کارش را با کتاب «الف» آغاز کرده و با کتاب «یاء» به پایان رسانده است. سپس هر کتاب را به بابهایی تقسیم نموده و هر کلمه را در یک باب آورده است. شایان ذکر است که او حرف اول کلمه را در هر کتاب مدنظر قرار داده است؛ به عنوان مثال، باب الاتقاء (و اصلها و.ق.ی) و الاقامة (و اصلها ق.و.م) و الانفاق (و اصلها ن.ف.ق) در کتاب «الف» آمده است. همچنین وی بابهای هر کتاب را بر اساس حروف معجم مرتب نساخته است؛ مثلاًدر کتاب ثاء، باب ثمن و بعدازآن ثمار و ثلاثة ایام و ثواب و... آمده است<ref>همان</ref>. | ||
نیشابوری در کتابش خاطرنشان ساخته است که پیش از او، [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|عبدالله بن عباس]]، [[مقاتل بن سلیمان]] و کلبی، کتابهایی در این زمینه (وجوه قرآن) تصنیف کردهاند. او در این فن یا | نیشابوری در کتابش خاطرنشان ساخته است که پیش از او، [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|عبدالله بن عباس]]، [[مقاتل بن سلیمان]] و کلبی، کتابهایی در این زمینه (وجوه قرآن) تصنیف کردهاند. او در این فن یا عموماًدر تفسیر، از کتب ابن عباس، کلبی و مقاتل استفاده کرده است. رجوع به تفسیر ابن عباس و کتاب «[[الأشباه و النظائر في القرآن الكريم (کلمات مشترک و هم معنا در قرآن کریم)|الأشباه و النظائر]]» مقاتل بن سلیمان، این امر را بهخوبی روشن میکند. در جایی دیگر از کتاب «[[تأويل مشكل القرآن|مشکل القرآن]]» [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتیبه]] نام میبرد. علاوه بر آن گاهی اقوالی را از برخی مفسران مانند مجاهد، قتاده و سدی و... و اقوالی از محدثین مانند سفیان ثوری و فقها مانند [[شافعی، محمد بن ادریس|امام شافعی]] و زبانشناسان مانند زجاج روایت میکند و همچنین نامهای برخی از دانشمندان قرائت مانند [[حمزه اصفهانی، حمزه بن حسن|حمزه]] و کسایی را در کتاب او میبینیم<ref>همان، ص7- 8</ref>. | ||
نویسنده در باب اول از کتاب الجیم به بررسی واژه «جعل» میپردازد و میگوید این واژه در قرآن بر هفده معنا آمده است که برخی از آنها چنین است: | نویسنده در باب اول از کتاب الجیم به بررسی واژه «جعل» میپردازد و میگوید این واژه در قرآن بر هفده معنا آمده است که برخی از آنها چنین است: | ||
| خط ۷۲: | خط ۵۸: | ||
# به معنای «الموت» در آیه شریفه «مَنْ يَشَأِ اللّٰهُ يُضْلِلْهُ وَ مَنْ يَشَأْ يَجْعَلْهُ عَلىٰ صِرٰاطٍ مُسْتَقِيمٍ» (انعام: 39)؛ | # به معنای «الموت» در آیه شریفه «مَنْ يَشَأِ اللّٰهُ يُضْلِلْهُ وَ مَنْ يَشَأْ يَجْعَلْهُ عَلىٰ صِرٰاطٍ مُسْتَقِيمٍ» (انعام: 39)؛ | ||
# به معنای «الموضع» در آیه شریفه «اَللّٰهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسٰالَتَهُ» (انعام: 124)؛ | # به معنای «الموضع» در آیه شریفه «اَللّٰهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسٰالَتَهُ» (انعام: 124)؛ | ||
# | #..<ref>متن کتاب، ص168 و 169</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۷۹: | خط ۶۵: | ||
در پاورقیها علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است. | در پاورقیها علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است. | ||
==پانویس == | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن کتاب. | # مقدمه و متن کتاب. | ||
# ترواش، معصومه و همکاران «بررسی تطبیقی سه کتاب الاشباه و النظایر مقاتل بن سلیمان، وجوه القرآن نیشابوری و وجوه قرآن تفلیسی»، پایاننامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد، خرداد 1398، دانشگاه لرستان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی گروه زبان و ادبیات عرب، به آدرس اینترنتی: | # ترواش، معصومه و همکاران «بررسی تطبیقی سه کتاب الاشباه و النظایر مقاتل بن سلیمان، وجوه القرآن نیشابوری و وجوه قرآن تفلیسی»، پایاننامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد، خرداد 1398، دانشگاه لرستان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی گروه زبان و ادبیات عرب، به آدرس اینترنتی: | ||
| خط ۸۸: | خط ۷۴: | ||
== وابستهها == | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۸۶: | ||
[[رده:مباحث ادبی و بلاغی قرآن]] | [[رده:مباحث ادبی و بلاغی قرآن]] | ||