۶۱٬۱۸۹
ویرایش
مختارنامه (مجموعه رباعیات عطار): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - 'اوحدالدين کرمانى' به 'اوحدالدين کرمانى ') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
درون‌مايه | درون‌مايه | ||
گوناگونى درون‌مايه و گستره دامنه رباعيات عطار، شگفتنى‌برانگيز است. شايد كسانى مانند [[اوح‍دال‍دی‍ن ک‍رم‍ان‍ی، ح‍ام‍د بن اب‍ی‌‌ال‍ف‍خ‍ر|اوحدالدين کرمانى]] | گوناگونى درون‌مايه و گستره دامنه رباعيات عطار، شگفتنى‌برانگيز است. شايد كسانى مانند [[اوح‍دال‍دی‍ن ک‍رم‍ان‍ی، ح‍ام‍د بن اب‍ی‌‌ال‍ف‍خ‍ر|اوحدالدين کرمانى]] (سده هفتم) و سحابى استرآبادى (سده دهم) يا بيدل دهلوى (سده دوازدهم) به اندازه او رباعى سروده باشند، اما يك دهم رباعيات آنان به خوبى رباعى‌هاى عطار در مختارنامه نيست. | ||
== جغرافياى كتاب == | == جغرافياى كتاب == | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
نخستين مجموعه رباعى را به على بن حسن ابى طيب باخرزى، مؤلف دميه القصر و عصره علماء اهل العصر (م 468) نسبت داده‌اند. او مجموعه‌اى رباعى به نام طرب‌خانه داشته كه عوفى مؤلف لباب‌الالباب آن را در كتابخانه سرپل بخارا ديده و از اين باخرزى چهار رباعى در كتاب نُزهَة المجالس آمده است. او در كتاب مشهورش دميه القصر نيز اشعارى به زبان عربى بر وزن و سياق رباعى از شاعران ايرانى نقل مى‌كند. گزيده‌اى با نام مجمع الرباعيات (پيش از 558 قمرى) در آنكارا به دست شخصى به نام ابوحنيفه عبدالكريم بن ابوبكر نوشته شد كه بخشى از آن فهرست باب‌ها و شمارى رباعى در مجموعه‌اى خطى در كتابخانه حالت افندى در استانبول موجود است. | نخستين مجموعه رباعى را به على بن حسن ابى طيب باخرزى، مؤلف دميه القصر و عصره علماء اهل العصر (م 468) نسبت داده‌اند. او مجموعه‌اى رباعى به نام طرب‌خانه داشته كه عوفى مؤلف لباب‌الالباب آن را در كتابخانه سرپل بخارا ديده و از اين باخرزى چهار رباعى در كتاب نُزهَة المجالس آمده است. او در كتاب مشهورش دميه القصر نيز اشعارى به زبان عربى بر وزن و سياق رباعى از شاعران ايرانى نقل مى‌كند. گزيده‌اى با نام مجمع الرباعيات (پيش از 558 قمرى) در آنكارا به دست شخصى به نام ابوحنيفه عبدالكريم بن ابوبكر نوشته شد كه بخشى از آن فهرست باب‌ها و شمارى رباعى در مجموعه‌اى خطى در كتابخانه حالت افندى در استانبول موجود است. | ||
شايد [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار نيشابورى]] نيز بر اثر همين سنت عصرى از شش هزار رباعى خود، تنها 2279 رباعى را در پنجاه باب تنظيم كرده و نام مختارنامه بر آن نهاده باشد. پس از عطار رباعيات [[اوح‍دال‍دی‍ن ک‍رم‍ان‍ی، ح‍ام‍د بن اب‍ی‌‌ال‍ف‍خ‍ر|اوحدالدين کرمانى]] | شايد [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار نيشابورى]] نيز بر اثر همين سنت عصرى از شش هزار رباعى خود، تنها 2279 رباعى را در پنجاه باب تنظيم كرده و نام مختارنامه بر آن نهاده باشد. پس از عطار رباعيات [[اوح‍دال‍دی‍ن ک‍رم‍ان‍ی، ح‍ام‍د بن اب‍ی‌‌ال‍ف‍خ‍ر|اوحدالدين کرمانى]] (م 635 ق) در دوازده باب تنظيم شده است. هم‌چنين در قرن هفتم نُزهَه المجالس وجود دارد كه آن را جمال خليل شروانى در سال‌هاى (690 - 650 ق) نوشت. او در اين كتاب 4139 رباعى از سيصد شاعر فارسى تا سده هفتم هجرى گرد آورده است. نزهه المجالس هفده باب و 96 موضوع دارد كه از ديد شكل تنظيم كتاب و عنوان باب‌ها به مختارنامه مى‌ماند. | ||
ب) نسخه‌شناسى | ب) نسخه‌شناسى | ||
[[شفیعی کدکنی، محمدرضا|استاد كدكنى]] | [[شفیعی کدکنی، محمدرضا|استاد كدكنى]] مى‌گويد در آغاز قصد داشته است كه از دو هزار رباعى عطار، دويست يا سيصد تا را برگزيند و چاپ كند، اما به دليل اينكه گذشتگان اين متن را در هشت سده پاس داشته‌اند و از اين‌رو، كه اين متن سندى مهم در ادبيات فارسى به شمار مى‌رود، آن را بدان شكل منتشر كرده است. وى مى‌گويد اين اثر به خيام‌شناسى نيز كمك مى‌كند؛ زيرا بسيارى از شهيرترين و زيباترين رباعى‌هايى كه به نام خيام آوازه‌اى دارند، بر پايه نسخه‌هاى كهن مختارنامه، از آن عطارند و انتساب آنها به خيام دست كم دو سده پس از نوشته شدن نسخه‌هاى متن اين كتاب صورت پذيرفته است. | ||