۶۱٬۱۸۹
ویرایش
ناسخ التواريخ: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - ' ،' به '،') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
</div> | </div> | ||
==معرفی اجمالی== | ==معرفی اجمالی== | ||
'''ناسخ التواريخ'''، تألیف [[سپهر، محمدتقی بن محمدعلی|محمدتقی لسان‌الملک سپهر]]، | '''ناسخ التواريخ'''، تألیف [[سپهر، محمدتقی بن محمدعلی|محمدتقی لسان‌الملک سپهر]]، کتابی است در تاریخ عمومی عالم، از ابتدای آفرینش آدم تا سال 1267ق، که دربردارنده گزارش رویدادهای زمان مذکور است. کتاب توسط [[کیان‌فر، جمشید|جمشید کیان‌فر]] تصحیح شده است. | ||
این کتاب که می‌توان به اعتباری آن را در زمره تواریخ عمومی بشمار آورد، با دستور محمد شاه قاجار به [[سپهر، محمدتقی بن محمدعلی|میرزا محمدتقی خان سپهر]] | این کتاب که می‌توان به اعتباری آن را در زمره تواریخ عمومی بشمار آورد، با دستور محمد شاه قاجار به [[سپهر، محمدتقی بن محمدعلی|میرزا محمدتقی خان سپهر]] و حمایت‌های حاج میرزا آقاسی تألیف یافت<ref>ر.ک: ناظمیان‌فرد، علی، ص252</ref>. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
ایشان کتاب دوم خود را در پایان حیات امام حسین(ع)رها کرد و کتاب سوم (دفتر سوم) خود را بی‌هیچ ربط و نسبت کرونولوژیک با دو کتاب پیشین، به تاریخ سلسله قاجاریه اختصاص داد و آن را در سه مجلد تألیف نمود که در مجلد اول به اصل و نسب قاجاران و چگونگی برآمدن آنها بر سریر قدرت تا پایان سلطنت فتحعلی شاه قاجار و در مجلد دوم به سلطنت چهارده ساله محمد شاه قاجار و در مجلد سوم به دوازده سال اول سلطنت ناصرالدین شاه پرداخته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ایشان کتاب دوم خود را در پایان حیات امام حسین(ع)رها کرد و کتاب سوم (دفتر سوم) خود را بی‌هیچ ربط و نسبت کرونولوژیک با دو کتاب پیشین، به تاریخ سلسله قاجاریه اختصاص داد و آن را در سه مجلد تألیف نمود که در مجلد اول به اصل و نسب قاجاران و چگونگی برآمدن آنها بر سریر قدرت تا پایان سلطنت فتحعلی شاه قاجار و در مجلد دوم به سلطنت چهارده ساله محمد شاه قاجار و در مجلد سوم به دوازده سال اول سلطنت ناصرالدین شاه پرداخته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
مؤلف در تألیف کتاب اول مبنای تاریخ را بر هبوط آدم گذارده و تا سال اول هجرت وقایع را ذیل گذشت ایام بر هبوط نگاشته؛ چنان‌که ولادت رسول‌الله(ص) را برابر شش‌هزاروصدوشصت‌وسه سال بعد از هبوط آدم و ولادت [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] | مؤلف در تألیف کتاب اول مبنای تاریخ را بر هبوط آدم گذارده و تا سال اول هجرت وقایع را ذیل گذشت ایام بر هبوط نگاشته؛ چنان‌که ولادت رسول‌الله(ص) را برابر شش‌هزاروصدوشصت‌وسه سال بعد از هبوط آدم و ولادت [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] را برابر شش‌هزاروصدونودوسه سال بعد از هبوط نگاشته است. بنابراین در کتاب (دفتر) اول، سال هبوط آدم صفی مبدأ تاریخ حوادث ایام بوده است. زمان نگارش کتاب (دفتر) دوم که از هجرت رسول‌الله شروع می‌شود، مبنای تاریخ را عوض کرده و هجرت رسول را مبنای تاریخ وقایع ایام در تألیف قرار داده است و حوادث ایام و روزگار را بر مبنای تاریخ هجری نگاشته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق در جلد اول زندگانی پیامبر، صفحه بیست و بیست‌ویک</ref>. | ||
ناسخ التواريخ، کتابی است که تداوم مطلب در آن هست. درست است که بخش‌هایی از کتاب (مجلدی که درباره پیامبر و خلفاست) به شخصیت‌هایی مثل [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] | ناسخ التواريخ، کتابی است که تداوم مطلب در آن هست. درست است که بخش‌هایی از کتاب (مجلدی که درباره پیامبر و خلفاست) به شخصیت‌هایی مثل [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] اختصاص دارد و کتاب دوم (مجلد بعد از خلفا) مختص حضرت علی است؛ اما کتاب دوم از زمانی است که حضرت علی به خلافت می‌رسد. بنابراین اگر کسی در مورد قبل از خلافت حضرت علی، مطلبی بخواهد، باید به دو کتاب قبلی، یعنی کتاب پیامبر و خلفا مراجعه کند؛ پس یک تداوم مطلب در کل کار سپهر وجود دارد و نمی‌توان گفت که سپهر صرفا در اینجا همه حرف‌ها را زده و هرآنچه را که در یک کتاب نگفته، از آن غفلت کرده است. | ||
در باب حضرت فاطمه(س)، عصاره‌ای را در کتاب حضرت فاطمه می‌بینید؛ چراکه در کتاب رسول‌اللّه در باب تولد دخت گرامی حضرت رسول و در کتاب خلفا – به‌خصوص در باب خلافت ابوبکر، خلیفه اول - در باب احتجاج حضرت فاطمه با خلیفه اول و عمر، مطالب زیادی هست؛ بنابراین سپهر از عنوان مجدد این مطالب در بخش کتاب حضرت فاطمه پرهیز کرده است. | در باب حضرت فاطمه(س)، عصاره‌ای را در کتاب حضرت فاطمه می‌بینید؛ چراکه در کتاب رسول‌اللّه در باب تولد دخت گرامی حضرت رسول و در کتاب خلفا – به‌خصوص در باب خلافت ابوبکر، خلیفه اول - در باب احتجاج حضرت فاطمه با خلیفه اول و عمر، مطالب زیادی هست؛ بنابراین سپهر از عنوان مجدد این مطالب در بخش کتاب حضرت فاطمه پرهیز کرده است. | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
مصحح محترم به هنگام گزینش و تدوین این مجموعه، برای پرهیز از خطای احتمالی، وقایع تاریخی این کتاب را با بسیاری از آثار و منابع تاریخی دیگر نظیر: [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاریخ طبری]]، [[الكامل في التاريخ|الكامل ابن اثیر]]، | مصحح محترم به هنگام گزینش و تدوین این مجموعه، برای پرهیز از خطای احتمالی، وقایع تاریخی این کتاب را با بسیاری از آثار و منابع تاریخی دیگر نظیر: [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاریخ طبری]]، [[الكامل في التاريخ|الكامل ابن اثیر]]، [[تاریخنامه طبری|تاریخنامه طبری]]، [[تاريخ اليعقوبي|تاریخ یعقوبی]]، [[التنبيه و الإشراف]] و [[مروج الذهب و معادن الجوهر|مروج الذهب مسعودی]]، [[سیرت رسول الله(ص) مشهور به سیرة النبی (ترجمه)|سیرت رسول‌الله قاضی ابرقوه]]، [[الطبقات الكبری (دار الكتب العلمية)|طبقات کبری ابن سعد]]، معلقات سبع، [[المغازي|مغازی واقدی]]، أمثال القرآن الكریم و... مطابقت داده است و نیز با استفاده از فرهنگ لغت نفیسی، معین و منجد الطلاب، در پانوشت‌ها معنی برخی از واژه‌های دشوار را روشن ساخته و به تبع از مؤلف، برای سهولت در قرائت صحیح اسامی اشخاص و مکان‌ها و اشعار و ضرب‌المثل‌ها اقدام به اعراب‌گذاری نموده است<ref>ر.ک: ناظمیان‌فرد، علی، ص253</ref>. | ||
ایشان در نقل قول‌ها و روایات نیز بسیار دقت کرده و هرکدام را که صحیح بوده، باقی گذاشته و در هرکدام که اختلافی دیده، در پاورقی به توضیح آن پرداخته است<ref>ر.ک: کیان‌فر، جمشید، ص57</ref>. | ایشان در نقل قول‌ها و روایات نیز بسیار دقت کرده و هرکدام را که صحیح بوده، باقی گذاشته و در هرکدام که اختلافی دیده، در پاورقی به توضیح آن پرداخته است<ref>ر.ک: کیان‌فر، جمشید، ص57</ref>. | ||