۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
ساختار هندسی سوره‌های قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ميشود' به 'می‌شود'
جز (جایگزینی متن - 'ميشوند' به 'می‌شوند') |
جز (جایگزینی متن - 'ميشود' به 'می‌شود') |
||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
با توجه به اينكه مسئله تناسب و ارتباط آيات از برجسته‌ترين مباحث علوم قرآنى است و هر سوره غرض واحد و مشخصى دارد و آيات در نظمى منطقى و ارگانيك به غرض سوره مرتبط ميگردند در فصل اول پس از بيان ضرورت و اهميت پژوهش، ساختار هندسى را يكى از نتايج اعتقاد به ارتباط و تناسب آيات براساس يك محور اصلى در سوره معرفى شده و به طور دقيق محل بحث و نزاع را مشخص | با توجه به اينكه مسئله تناسب و ارتباط آيات از برجسته‌ترين مباحث علوم قرآنى است و هر سوره غرض واحد و مشخصى دارد و آيات در نظمى منطقى و ارگانيك به غرض سوره مرتبط ميگردند در فصل اول پس از بيان ضرورت و اهميت پژوهش، ساختار هندسى را يكى از نتايج اعتقاد به ارتباط و تناسب آيات براساس يك محور اصلى در سوره معرفى شده و به طور دقيق محل بحث و نزاع را مشخص می‌شود، آنگاه پيآمدها و فوائد بررسى موضوعى سوره‌هاى قرآن را در ده بند ذكر شده كه از مهمترين آنها كشف افقهاى جديد در اعجاز قرآن و مقابله با شبهه افكنى خاورشناسان در زمينه فقدان نظم در قرآن، آشنايى سريع و آسان با مفاهيم قرآن ميباشد. | ||
نگارنده معتقدند براى دفع شبهات بعضى از آيات بدون بهم ريختن ارتباط آنها ميتوان از منظر ساختار هندسى سوره‌ها بهره جست و در انتهاى اين فصل گزارشى از تلاشهاى قرآن پژوهان در زمينه ساختار و ارتباط آيات ارائه و كليه كتب، تفاسير و پايان نامه‌هايى كه در اين زمينه نگاشته شده است را براى نخستين بار جمع آورى و تنظيم كرده است. | نگارنده معتقدند براى دفع شبهات بعضى از آيات بدون بهم ريختن ارتباط آنها ميتوان از منظر ساختار هندسى سوره‌ها بهره جست و در انتهاى اين فصل گزارشى از تلاشهاى قرآن پژوهان در زمينه ساختار و ارتباط آيات ارائه و كليه كتب، تفاسير و پايان نامه‌هايى كه در اين زمينه نگاشته شده است را براى نخستين بار جمع آورى و تنظيم كرده است. | ||
فصل دوم بررسى و نقد دلايل موافقان و مخالفان ساختار سوره‌ها مطرح | فصل دوم بررسى و نقد دلايل موافقان و مخالفان ساختار سوره‌ها مطرح می‌شود. يكى از پايه‌هاى اساسى نظريه ساختار هندسى سوره‌ها، توقيفى بودن ترتيب آيات قرآن است و در صورت اثبات توقيفى بودن با استناد به حكيمانه بودن كليه افعال الهى و اقتصادى بلاغت و حكمت در سخنگويى ميتوان وجود هدف جامع در هر سوره و محورهاى ارتباطى هر سوره را اثبات كرد. با توجه به آيات و روايات و تلفيق حكيمانه آيات بر خلاف ترتيب نزول، اين ارتباط همواره در آيات كاملا محسوس است. بررسى دلائل عقلى و نقلى هر دو گروه، با اتكا به قوت دلائل طرفداران نظريه وجود ساختار هندسى سوره‌ها، اين قول را تقويت نموده است. | ||
فصل سوم كه مهمترين بخش پژوهش را تشكيل ميدهد به بررسى روشهاى كشف هدف اصلى هر سوره پرداخته است، نگارنده با گزينش و چينش تجربيات و تلاشهاى پويندگان اين راه، ويژگيهاى يك سوره را بر اساس غرض و محور اصلى و بنابر يك ارتباط واقعى دانسته و معتقدند موضوع اصلى سوره‌هاى قرآنى، كشف كردنى است نه وضع كردنى، سپس به ابزارهايى همچون سياق آيات، شان نزول، اسم سوره، آيات آغازين و پايانى هر سوره و واژه‌هاى كليدى سوره و قصه‌هاى آن اشاره كرده با ارائه اين روشها سعى دارند فرآيند كشف غرض سوره‌ها را از حالت ذوقى و سليقه‌اى به سبكى علمى تغيير داده و معيارهاى قابل اعتمادى براى سنجش تلاشهاى پراكنده مفسران در اين زمينه فراهم آورد. البته روشهاى ديگرى نيز وجود دارد، به جهت اينكه كارآيى آنها هنوز ثابت نشده‌اند از طرح و بررسى آنها صرف نظر شده است چرا كه در اين ميان، ادعاى بى دليل و تشابه محض قابل قبول نيست. فصل چهارم مباحث نظرى را به عنوان مقدمه‌اى براى ورود در ميدان عمل و تعيين موضوع و ارتباط آيات ميداند، مهارت مفسر در تطبيق اصول علمى كشف غرض مرحله عمل، تعيين كننده سرنوشت يك سوره ميباشد و براى آنكه چالشهاى علمى در تعيين غرض سوره‌ها مشخص گردد و ميزان كارآيى روشهاى نظرى محك بخورد، در اين فصل به بررسى تلاشهاى مفسران دريافتن غرض سوره «ملك» پرداخته و نتيجه گرفته مى شود: در غرض اصلى سوره شش نظر ميباشد، [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] در [[الميزان في تفسير القرآن|الميزان]] و استاد قرشى در احسن الحديث معتقدند كه محور اصلى در غرض واحد سوره ملك بيان عمومیت ربوبيت الهى است. با تكيه بر اينكه سوره‌ى ملك در بيان نعمتهاى الهى است و با كلمه تبارك افتتاح شده، تكرار صفت رحمان در پنج جاى آيه و چگونگى توصيف معتقدان و منكران خداوند و سياق آيه معتقد است كه محوريت ربوبيت تامه الهى از ساير غرضها صحيحتر به نظر مى رسد. از اين رو با مبنا قرار دادن آن، نحوه ارتباط آيات را با يكديگر بيان شده و سعى در ترسيم نمودار محتوايى سوره ملك در پايان اين فصل شده است. | فصل سوم كه مهمترين بخش پژوهش را تشكيل ميدهد به بررسى روشهاى كشف هدف اصلى هر سوره پرداخته است، نگارنده با گزينش و چينش تجربيات و تلاشهاى پويندگان اين راه، ويژگيهاى يك سوره را بر اساس غرض و محور اصلى و بنابر يك ارتباط واقعى دانسته و معتقدند موضوع اصلى سوره‌هاى قرآنى، كشف كردنى است نه وضع كردنى، سپس به ابزارهايى همچون سياق آيات، شان نزول، اسم سوره، آيات آغازين و پايانى هر سوره و واژه‌هاى كليدى سوره و قصه‌هاى آن اشاره كرده با ارائه اين روشها سعى دارند فرآيند كشف غرض سوره‌ها را از حالت ذوقى و سليقه‌اى به سبكى علمى تغيير داده و معيارهاى قابل اعتمادى براى سنجش تلاشهاى پراكنده مفسران در اين زمينه فراهم آورد. البته روشهاى ديگرى نيز وجود دارد، به جهت اينكه كارآيى آنها هنوز ثابت نشده‌اند از طرح و بررسى آنها صرف نظر شده است چرا كه در اين ميان، ادعاى بى دليل و تشابه محض قابل قبول نيست. فصل چهارم مباحث نظرى را به عنوان مقدمه‌اى براى ورود در ميدان عمل و تعيين موضوع و ارتباط آيات ميداند، مهارت مفسر در تطبيق اصول علمى كشف غرض مرحله عمل، تعيين كننده سرنوشت يك سوره ميباشد و براى آنكه چالشهاى علمى در تعيين غرض سوره‌ها مشخص گردد و ميزان كارآيى روشهاى نظرى محك بخورد، در اين فصل به بررسى تلاشهاى مفسران دريافتن غرض سوره «ملك» پرداخته و نتيجه گرفته مى شود: در غرض اصلى سوره شش نظر ميباشد، [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] در [[الميزان في تفسير القرآن|الميزان]] و استاد قرشى در احسن الحديث معتقدند كه محور اصلى در غرض واحد سوره ملك بيان عمومیت ربوبيت الهى است. با تكيه بر اينكه سوره‌ى ملك در بيان نعمتهاى الهى است و با كلمه تبارك افتتاح شده، تكرار صفت رحمان در پنج جاى آيه و چگونگى توصيف معتقدان و منكران خداوند و سياق آيه معتقد است كه محوريت ربوبيت تامه الهى از ساير غرضها صحيحتر به نظر مى رسد. از اين رو با مبنا قرار دادن آن، نحوه ارتباط آيات را با يكديگر بيان شده و سعى در ترسيم نمودار محتوايى سوره ملك در پايان اين فصل شده است. | ||
مؤلف در فصل پنجم بعد از گزارشى از سبك ساختار سوره‌ها به فوائد آموزشى و عملى اين روش مانند حفظ آسان مفاهيم قرآن، فهرست بندى قرآن، تهيه طرحهاى آموزشى و... اشاره و پس از معرفى و بررسى سبكهاى رايج در اين زمينه همچون سبك استدلالى، سبك اجمالى، گزارش محتوايى و نمودار درختى كه سبك نوينى مشتمل بر محاسن و نقاط قوت ساير سبك‌ها بوده است مينويسد: نام ديگر نمودار درختى «سبك تفصيلى» است، در اين سبك ابتدا به معرفى سوره و بيان ويژگيها و كشف غرض آن پرداخته و پس از ساختار درختى به گزارشى از محتواى سوره بر اساس فصل بنديهاى مشخص اشاره | مؤلف در فصل پنجم بعد از گزارشى از سبك ساختار سوره‌ها به فوائد آموزشى و عملى اين روش مانند حفظ آسان مفاهيم قرآن، فهرست بندى قرآن، تهيه طرحهاى آموزشى و... اشاره و پس از معرفى و بررسى سبكهاى رايج در اين زمينه همچون سبك استدلالى، سبك اجمالى، گزارش محتوايى و نمودار درختى كه سبك نوينى مشتمل بر محاسن و نقاط قوت ساير سبك‌ها بوده است مينويسد: نام ديگر نمودار درختى «سبك تفصيلى» است، در اين سبك ابتدا به معرفى سوره و بيان ويژگيها و كشف غرض آن پرداخته و پس از ساختار درختى به گزارشى از محتواى سوره بر اساس فصل بنديهاى مشخص اشاره می‌شود. در ابتداى هر فصل عنوان كلى و آيات مرتبط ذكر و ذيل آن به روند حركت سوره در آن موضوع اشاره و روابط آيات با يكديگر و با عنوان فصل تبيين اشاره می‌شود. به عنوان حسن ختام ساختار هندسى، سوره مباركه قلم را بر اساس سبك نمودار درختى استخراج مى كنند. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||