۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
المحرر الوجيز في تفسير الكتاب العزيز: تفاوت میان نسخه‌ها
المحرر الوجيز في تفسير الكتاب العزيز (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۶ سپتامبر ۲۰۱۷، ساعت ۱۲:۰۰
، ۶ سپتامبر ۲۰۱۷لینک
(لینک) |
(لینک) |
||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
باب نهم در خصوص استعاذه؛ | باب نهم در خصوص استعاذه؛ | ||
باب دهم در تفسير بسم الله الرحمن الرحيم كه آن را از سخن امام جعفر بن محمد صادق(ع) و امام على بن الحسين سجاد(ع) آغاز مى‌كند و سپس به گفتار جابر بن عبدالله انصارى و ديگران مى‌پردازد. به جهت اهميتى كه اين مقدمه دارد، به همت آرنر جفرى مستشرق معروف، جداگانه و همراه مقدمه كتاب «المبانى» نوشته [[عاصمی، احمد بن محمد|احمد بن على عاصمى]] (متوفاى 378ق)چاپ و منتشر شده است. | باب دهم در تفسير بسم الله الرحمن الرحيم كه آن را از سخن [[امام جعفر صادق(ع)|امام جعفر بن محمد صادق(ع)]] و امام على بن الحسين سجاد(ع) آغاز مى‌كند و سپس به گفتار جابر بن عبدالله انصارى و ديگران مى‌پردازد. به جهت اهميتى كه اين مقدمه دارد، به همت آرنر جفرى مستشرق معروف، جداگانه و همراه مقدمه كتاب «المبانى» نوشته [[عاصمی، احمد بن محمد|احمد بن على عاصمى]] (متوفاى 378ق)چاپ و منتشر شده است. | ||
== مقايسه المحرر الوجيز و الكشاف [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] == | == مقايسه المحرر الوجيز و الكشاف [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] == | ||
رقابت نزديك بين تفسير ابن عطيه در مغرب با الكشاف [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] معتزلى در مشرق، موجب شده تا از ديرباز اهل تفسير به مقايسه آن دو بپردازند. [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] تفسير ابن عطيه را بيش از كشاف پيرو سنت و به دور از بدعت شمرده است. ابوحيان آن را در جامعيت و خالص بودن برتر از الكشاف دانسته و الكشاف را در اختصار و عمق بر آن ترجيح داده است. از وجوه تمايز تفسير ابن عطيه نسبت به الكشاف مى‌توان به عنايت بيشتر آن به نقل قرائات و احاديث اشاره كرد.در تفسير ابن عطيه توجه خاصى به اختلاف قرائات معطوف شده و مؤلف نه تنها به نقل قرائات مشهور و شاذ و اختلاف راويان پرداخته، بلكه برخلاف [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] همواره به نام قاريان و راويان نيز تصريح كرده است. در نقل حديث نيز بايد گفت كه ابن عطيه بيشتر به ذكر مصدر نقل عنايت داشته است. | رقابت نزديك بين تفسير ابن عطيه در مغرب با [[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|الكشاف]] [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] معتزلى در مشرق، موجب شده تا از ديرباز اهل تفسير به مقايسه آن دو بپردازند. [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] تفسير ابن عطيه را بيش از كشاف پيرو سنت و به دور از بدعت شمرده است. ابوحيان آن را در جامعيت و خالص بودن برتر از الكشاف دانسته و الكشاف را در اختصار و عمق بر آن ترجيح داده است. از وجوه تمايز تفسير ابن عطيه نسبت به الكشاف مى‌توان به عنايت بيشتر آن به نقل قرائات و احاديث اشاره كرد.در تفسير ابن عطيه توجه خاصى به اختلاف قرائات معطوف شده و مؤلف نه تنها به نقل قرائات مشهور و شاذ و اختلاف راويان پرداخته، بلكه برخلاف [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] همواره به نام قاريان و راويان نيز تصريح كرده است. در نقل حديث نيز بايد گفت كه ابن عطيه بيشتر به ذكر مصدر نقل عنايت داشته است. | ||
البته بايد در نظر داشت كه معاصر بودن دو تفسير سبب شده روش علمى، ادبى و بلاغى آن دو به هم شباهت پيدا كند. گرچه تفاوت‌هايى دارند، اختلاف مذهب دو مفسر، اختلاف در استنباط احكام و استدلال‌هاى آن و اختلاف در روش اجتهادى را به‌طور طبيعى به همراه خواهد داشت. | البته بايد در نظر داشت كه معاصر بودن دو تفسير سبب شده روش علمى، ادبى و بلاغى آن دو به هم شباهت پيدا كند. گرچه تفاوت‌هايى دارند، اختلاف مذهب دو مفسر، اختلاف در استنباط احكام و استدلال‌هاى آن و اختلاف در روش اجتهادى را به‌طور طبيعى به همراه خواهد داشت. | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
همچنين ذيل آيه تطهير.<ref>احزاب، آيه 33</ref>جلد 4، ص 384، شأن نزول آن را درباره اهل بيت(ع) (5 تن آل عبا) دانسته و روايات مربوط به آن را به عنوان رأى مشهور آورده است، ولى احتمال مى‌دهد شامل زوجات نيز بشود با اين وصف سخن پيامبر(ص) خطاب به ام‌سلمه (انت الى خير) را نيز در پى آن آورده و مسأله را مبهم رها كرده است. | همچنين ذيل آيه تطهير.<ref>احزاب، آيه 33</ref>جلد 4، ص 384، شأن نزول آن را درباره اهل بيت(ع) (5 تن آل عبا) دانسته و روايات مربوط به آن را به عنوان رأى مشهور آورده است، ولى احتمال مى‌دهد شامل زوجات نيز بشود با اين وصف سخن پيامبر(ص) خطاب به ام‌سلمه (انت الى خير) را نيز در پى آن آورده و مسأله را مبهم رها كرده است. | ||
ذيل آيه مربوط به خاتم‌بخشى على(ع)، اقوال مفسرين را در اين خصوص كه على(ع) هنگام نزول آيه، در حال ركوع، انگشتر خود را به سائل بخشيد، مى‌آورد و روايت مى‌كند كه «پيامبر(ص) پس از نزول آيه از خانه بيرون آمد، سائلى را ديد و از او پرسيد: كسى به تو چيزى داده است؟ عرض كرد:آرى، آن مرد نمازگزار، اين انگشترى نقره را در حال ركوع به من بخشيد. حضرت نگاه كرد و ديد آن‌كه مرد به او اشاره مى‌كند، على(ع) است. آن‌گاه گفت: الله اكبر و آيه را بر مردم خواند». ابن عطيه سپس طبق شيوه خود، با سكوت از كنار قضيه مى‌گذرد.<ref>جلد 2، ص 208 و 209 ذيل آيه 55 مائده</ref> | ذيل آيه مربوط به خاتم‌بخشى [[امام على(ع)|على(ع)]]، اقوال مفسرين را در اين خصوص كه [[امام على(ع)|على(ع)]] هنگام نزول آيه، در حال ركوع، انگشتر خود را به سائل بخشيد، مى‌آورد و روايت مى‌كند كه «پيامبر(ص) پس از نزول آيه از خانه بيرون آمد، سائلى را ديد و از او پرسيد: كسى به تو چيزى داده است؟ عرض كرد:آرى، آن مرد نمازگزار، اين انگشترى نقره را در حال ركوع به من بخشيد. حضرت نگاه كرد و ديد آن‌كه مرد به او اشاره مى‌كند، على(ع) است. آن‌گاه گفت: الله اكبر و آيه را بر مردم خواند». ابن عطيه سپس طبق شيوه خود، با سكوت از كنار قضيه مى‌گذرد.<ref>جلد 2، ص 208 و 209 ذيل آيه 55 مائده</ref> | ||
ايشان درباره تلاش تفسيرى خود در مقدمه مى‌نويسد: «در اين كتاب بسيارى از علوم مورد نياز تفسير را بيان داشته‌ام؛ زيرا تفسير قرآن جز با بيان جميع علوم مؤثر در تفسير ممكن نيست، اين علوم از اين قرارند: حكم (احكام) نحو، لغت، معنا و قرائت به جهت دورى از خطا. تتبع فراوانى در الفاظ انجام داده و فكر و انديشه‌ام را منحصر به تفسير نمودم، جميع قرائات را آورده، معانى مختلف و جميع محتملات الفاظ را با تلاش خود به‌دست آورده، بيان كرده‌ام». | ايشان درباره تلاش تفسيرى خود در مقدمه مى‌نويسد: «در اين كتاب بسيارى از علوم مورد نياز تفسير را بيان داشته‌ام؛ زيرا تفسير قرآن جز با بيان جميع علوم مؤثر در تفسير ممكن نيست، اين علوم از اين قرارند: حكم (احكام) نحو، لغت، معنا و قرائت به جهت دورى از خطا. تتبع فراوانى در الفاظ انجام داده و فكر و انديشه‌ام را منحصر به تفسير نمودم، جميع قرائات را آورده، معانى مختلف و جميع محتملات الفاظ را با تلاش خود به‌دست آورده، بيان كرده‌ام». | ||
| خط ۱۱۷: | خط ۱۱۷: | ||
#شفاء الصدور ابوبكر محمد بن الحسن بن زياد الوصلى؛ | #شفاء الصدور ابوبكر محمد بن الحسن بن زياد الوصلى؛ | ||
#التحصيل لفوائد كتاب التفصيل ابن عباس احمد بن عمار مهدوى تميمى؛ | #التحصيل لفوائد كتاب التفصيل ابن عباس احمد بن عمار مهدوى تميمى؛ | ||
#الهداية الى بلوغ النهاية مكى بن ابى طالب (موارد بسيارى را از آن نقل كرده و به آن مستند مى‌كند، گاه نيز بدون ذكر نام از آن نقل كرده است و در مواردى به نقد آراء منقول از آن مى‌پردازد). | #الهداية الى بلوغ النهاية [[مکی بن حموش|مكى بن ابى طالب]] (موارد بسيارى را از آن نقل كرده و به آن مستند مى‌كند، گاه نيز بدون ذكر نام از آن نقل كرده است و در مواردى به نقد آراء منقول از آن مى‌پردازد). | ||
ب) در سنت: | ب) در سنت: | ||
1-[[صحيح بخارى]]، 2-مسند | 1-[[صحيح بخارى]]، 2-[[صحيح مسلم|مسند مسلم]]، 3-[[سنن أبي‌داود]]، 4-[[سنن ترمذى]]، 5-سنن سنايى. | ||
ج) در قرائت: | ج) در قرائت: | ||
| خط ۱۲۹: | خط ۱۲۹: | ||
د) در لغت، نحو و معانى: | د) در لغت، نحو و معانى: | ||
1-معاني القرآن فرّاء، 2-معاني القرآن زجاج، 3-مجاز القرآن | 1-[[معاني القرآن (للفراء)|معاني القرآن]] فرّاء، 2-معاني القرآن زجاج، 3-[[مجاز القرآن|مجاز القرآن ابوعبيدة]]، 4-الاغفال فيما اغفله الزجاج من المعاني، 5-الكتاب [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]]، 6-المقتضب ابن عباس ازدى، 7-[[العين]] [[خلیل بن احمد|خليل بن احمد]]، 8-اصلاح المنطق ابويوسف، 9-الفصيح ابوالعباس ثعلب، 10-المجمل في اللغة [[ابن فارس، احمد بن فارس|احمد بن فارس]] . | ||
11-المخصص على بن احمد اندلسى | 11-المخصص على بن احمد اندلسى | ||
| خط ۱۳۵: | خط ۱۳۵: | ||
ه) در فقه: | ه) در فقه: | ||
1-الموطأ مالك بن | 1-[[موطأ الإمام مالك|الموطأ مالك بن انس]]، 2-المختصر عبدالله بن عبدالحكم بن اعين، 3-المدونة؛ 4-الواضحة عبدالملك بن حبيب سلمى؛ 5-التفريع ابوالقاسم بن الجلاب، 6-اشراف على مذاهب اهل العلم ابوبكر محمد بن ابراهيم بن منذر. | ||
== مقدمه تحقيق == | == مقدمه تحقيق == | ||