۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
عيون الحكم و المواعظ: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'امير مؤمن' به 'اميرمؤمن'
جز (جایگزینی متن - 'ناسخ التواريخ' به 'ناسخ التواريخ') |
جز (جایگزینی متن - 'امير مؤمن' به 'اميرمؤمن') |
||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
باب سى‌ام كتاب، مفقود مى‌باشد و تا كنون يافت نشده است؛ تنها [[علامه مجلسى]]، در «[[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(ع)|بحار الانوار]]» بخشى از آن را در جلد 17، ص 425 - 444، حديث 43 به بعد، نقل كرده و مشخصات برخى از فصل‌هاى اين باب را نيز بيان نموده است. هم‌چنين در ج 73، ص 108، ح 109، باب حبّ الدنيا و ذمّها و نيز ج 77، ص 302 تا 303، از اين كتاب نقل نموده است. | باب سى‌ام كتاب، مفقود مى‌باشد و تا كنون يافت نشده است؛ تنها [[علامه مجلسى]]، در «[[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(ع)|بحار الانوار]]» بخشى از آن را در جلد 17، ص 425 - 444، حديث 43 به بعد، نقل كرده و مشخصات برخى از فصل‌هاى اين باب را نيز بيان نموده است. هم‌چنين در ج 73، ص 108، ح 109، باب حبّ الدنيا و ذمّها و نيز ج 77، ص 302 تا 303، از اين كتاب نقل نموده است. | ||
مرحوم صاحب «[[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]]»، در كتاب خود، جلد 4، ص 253، تصريح كرده كه تمامى نسخه‌هايى كه ديده، فاقد باب سى‌ام بوده است و جالب توجّه اينكه [[علامه مجلسى]]، در «[[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(ع)|بحار الانوار]]» از باب‌هاى بيست و نه‌گانه كتاب، هيچ مطلبى نقل نكرده و شايد بدين علّت كه آن را مشابه «غرر الحكم» يا شبيه نسخه‌اى از آن مى‌ديده، ولى از باب سى‌ام كه ديگر شبيه غرر نمى‌باشد، نقل نموده و شايد به دليل بى‌دقّتى مؤلف، در نقل، تنها به ذكر نمونه‌هايى از آن اكتفا كرده است. با در نظر گرفتن اين نكته كه مؤلف، آن‌جا كه با پس و پيش نمودن احاديث«غرر الحكم»، حديث نقل مى‌كند، از محدوده كلمات [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] خارج نشده و در آن‌جا كه گاهى از «خصال» [[شيخ صدوق]] و غيره مطلب نقل كرده، كلمات اميرالمؤمنين و غير آن را آورده است، حدس قوى اين است كه باب سى‌ام كه خارج از محدوده غرر بوده، معجونى از كلمات | مرحوم صاحب «[[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]]»، در كتاب خود، جلد 4، ص 253، تصريح كرده كه تمامى نسخه‌هايى كه ديده، فاقد باب سى‌ام بوده است و جالب توجّه اينكه [[علامه مجلسى]]، در «[[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(ع)|بحار الانوار]]» از باب‌هاى بيست و نه‌گانه كتاب، هيچ مطلبى نقل نكرده و شايد بدين علّت كه آن را مشابه «غرر الحكم» يا شبيه نسخه‌اى از آن مى‌ديده، ولى از باب سى‌ام كه ديگر شبيه غرر نمى‌باشد، نقل نموده و شايد به دليل بى‌دقّتى مؤلف، در نقل، تنها به ذكر نمونه‌هايى از آن اكتفا كرده است. با در نظر گرفتن اين نكته كه مؤلف، آن‌جا كه با پس و پيش نمودن احاديث«غرر الحكم»، حديث نقل مى‌كند، از محدوده كلمات [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] خارج نشده و در آن‌جا كه گاهى از «خصال» [[شيخ صدوق]] و غيره مطلب نقل كرده، كلمات اميرالمؤمنين و غير آن را آورده است، حدس قوى اين است كه باب سى‌ام كه خارج از محدوده غرر بوده، معجونى از كلمات اميرمؤمنان و ديگران، حتّى غير معصومين بوده است. | ||
نكته ديگرى كه اين‌جا بايد يادآور شويم، اين است كه برخى به اشتباه، اين كتاب را بزرگ‌ترين مجموعه كلمات قصار | نكته ديگرى كه اين‌جا بايد يادآور شويم، اين است كه برخى به اشتباه، اين كتاب را بزرگ‌ترين مجموعه كلمات قصار اميرمؤمنان(ع) مى‌دانند، درحالى كه غرر الحكم با داشتن 11050 حديث، حدود هزار كلمه بيشتر از اين كتاب دارد و جمع كلمات باب‌هاى 29گانه، 10253 عدد است و ما بقى از باب سى‌ام مى‌باشد كه در نسخه حاضر موجود نيست؛ وانگهى هر چه كتاب «عيون الحكم» دارد، از غرر است و اندكى، از «خصال» و غيره مى‌باشد. | ||
يكى از اشكالاتى كه بر اين كتاب و بر «غرر الحكم» وارد است، اين است كه در تهيه كلمات قصار، تنها به ظاهر و كميت و سجع و قافيه و بالابردن آمار توجه شده و چندان توجهى به معنى و كيفيت نشده است و گاهى به خاطر آوردن كلمه‌اى كه اولش آن حرف مورد نظر باشد، كلام را تقطيع كرده و به‌صورت ناقص مى‌آورند و حتى گاهى آيات قرآن را به اشتباه جزو كلمات قصار آورده‌اند و ديگر مواردى كه اين‌جا چندان جاى بحث از آن نمى‌باشد و بايد در مقدمه «غرر الحكم» مورد دقت و پى‌گيرى قرار گيرد. | يكى از اشكالاتى كه بر اين كتاب و بر «غرر الحكم» وارد است، اين است كه در تهيه كلمات قصار، تنها به ظاهر و كميت و سجع و قافيه و بالابردن آمار توجه شده و چندان توجهى به معنى و كيفيت نشده است و گاهى به خاطر آوردن كلمه‌اى كه اولش آن حرف مورد نظر باشد، كلام را تقطيع كرده و به‌صورت ناقص مى‌آورند و حتى گاهى آيات قرآن را به اشتباه جزو كلمات قصار آورده‌اند و ديگر مواردى كه اين‌جا چندان جاى بحث از آن نمى‌باشد و بايد در مقدمه «غرر الحكم» مورد دقت و پى‌گيرى قرار گيرد. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
در حكمت‌های «غرر الحكم» مراعات سجع شده و هر دو يا سه حكمت، داراى يك سجع مى‌باشد، ولى مؤلف «عيون»، اينها را چندان رعايت نكرده و در بسيارى از موارد، سجع را به هم ريخته است و گاهى در اين رفت و آمدهايى كه داشته و يكى را نقل كرده و ديگرى را رها نموده، دچار اشتباه شده و حكمت‌هايى را كه قبلاً ذكر كرده، دوباره آنها را تكرار نموده است. | در حكمت‌های «غرر الحكم» مراعات سجع شده و هر دو يا سه حكمت، داراى يك سجع مى‌باشد، ولى مؤلف «عيون»، اينها را چندان رعايت نكرده و در بسيارى از موارد، سجع را به هم ريخته است و گاهى در اين رفت و آمدهايى كه داشته و يكى را نقل كرده و ديگرى را رها نموده، دچار اشتباه شده و حكمت‌هايى را كه قبلاً ذكر كرده، دوباره آنها را تكرار نموده است. | ||
پس از «غرر الحكم»، مؤلف، گاهى از كتاب «خصال» [[شيخ صدوق]]، مطالبى را نقل كرده كه اگر نقل نمى‌كرد بهتر بود، زيرا كلماتى را از پيامبر(ص) و | پس از «غرر الحكم»، مؤلف، گاهى از كتاب «خصال» [[شيخ صدوق]]، مطالبى را نقل كرده كه اگر نقل نمى‌كرد بهتر بود، زيرا كلماتى را از پيامبر(ص) و اميرمؤمنان و امام باقر و [[امام صادق]] و [[امام رضا(ع)]] آورده و تمام آنها را به‌عنوان كلمات اميرمؤمنان(ع) معرفى كرده است، چرا كه مبناى كتاب بر اين است، البته محقق كتاب در پاورقى‌هاى كتاب، اين موارد را مشخص نموده است. | ||
اما كتاب‌هاى ديگر كه مؤلف، به‌عنوان مصادر كتاب نقل كرده، معلوم نيست چيزى را از آنها نقل نموده باشد، مگر در موارد بسيار اندك و يا ممكن است در باب سى‌ام كتاب، نقل كرده كه فعلاً اين باب، در دست‌رس نيست. تمام حكمت‌های «عيون»، بر «غرر»، عرضه گشته است و مواردى كه در «غرر» نبوده است، در پاورقى مشخص شده و موارد اختلاف با «غرر» نيز ثبت شده است. | اما كتاب‌هاى ديگر كه مؤلف، به‌عنوان مصادر كتاب نقل كرده، معلوم نيست چيزى را از آنها نقل نموده باشد، مگر در موارد بسيار اندك و يا ممكن است در باب سى‌ام كتاب، نقل كرده كه فعلاً اين باب، در دست‌رس نيست. تمام حكمت‌های «عيون»، بر «غرر»، عرضه گشته است و مواردى كه در «غرر» نبوده است، در پاورقى مشخص شده و موارد اختلاف با «غرر» نيز ثبت شده است. | ||