۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
فرائد الاصول (طبع انتشارات اسلامی): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - 'آیة الله' به 'آیت‌الله') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
كتاب فرائد الأصول (رسائل)، مباحث عقلى اصول فقه مى‌باشد. به تعبير مؤلف، كتاب شامل سه مقصد است. مقصد اول قطع، مقصد دوّم ظن و مقصد سوّم شك (اصول عمليّه) و در خاتمه نيز تعادل و تراجيح مى‌باشد. | كتاب فرائد الأصول (رسائل)، مباحث عقلى اصول فقه مى‌باشد. به تعبير مؤلف، كتاب شامل سه مقصد است. مقصد اول قطع، مقصد دوّم ظن و مقصد سوّم شك (اصول عمليّه) و در خاتمه نيز تعادل و تراجيح مى‌باشد. | ||
به تعبير ديگرى كتاب را رسائل خمس نيز مى‌گويند ([[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] | به تعبير ديگرى كتاب را رسائل خمس نيز مى‌گويند ([[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 10 ص 118) كه شامل پنج بحث اصلى قطع، ظن، اصل برائت، استصحاب و تعادل و تراجيح مى‌باشد. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 16 ص 132) | ||
مقصد اول (مبحث قطع) شامل فرق بين اطلاق حجت بر قطع و امارات و چهار تنبيه مى‌باشد: | مقصد اول (مبحث قطع) شامل فرق بين اطلاق حجت بر قطع و امارات و چهار تنبيه مى‌باشد: | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۱۶: | ||
اصول عمليّه در كلام پيشينيان داراى انسجام دقيق منطقى نبود؛ ولى مرحوم شيخ اعظم به آن حصر عقلى داده، يعنى اصول عملى كمتر و بيشتر از چهار اصل نمى‌تواند باشد. | اصول عمليّه در كلام پيشينيان داراى انسجام دقيق منطقى نبود؛ ولى مرحوم شيخ اعظم به آن حصر عقلى داده، يعنى اصول عملى كمتر و بيشتر از چهار اصل نمى‌تواند باشد. | ||
يكى ديگر از خصوصيات كتاب وسعت تتبع در نظريات علماى اصولى مى‌باشد. حجم جستجو در انديشه‌هاى ديگران از معيارهاى ارزشيابى پژوهش‌ها و تحقيقات است. [[شيخ انصارى]] از اين نگاه نيز محققى برجسته و بنام است. منابع مورد استفادۀ وى در فرائد الأصول، بالغ بر صد عنوان است؛ مثلا در بحث انسداد كلمات [[شيخ صدوق]] در [[من لا‌يحضره الفقيه]]، [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] در رسائل، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] در عدة، [[محقق حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] در معتبر، [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] | يكى ديگر از خصوصيات كتاب وسعت تتبع در نظريات علماى اصولى مى‌باشد. حجم جستجو در انديشه‌هاى ديگران از معيارهاى ارزشيابى پژوهش‌ها و تحقيقات است. [[شيخ انصارى]] از اين نگاه نيز محققى برجسته و بنام است. منابع مورد استفادۀ وى در فرائد الأصول، بالغ بر صد عنوان است؛ مثلا در بحث انسداد كلمات [[شيخ صدوق]] در [[من لا‌يحضره الفقيه]]، [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] در رسائل، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] در عدة، [[محقق حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] در معتبر، [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] در نهج المسترشدين، [[فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله|فاضل مقداد]] در شرح باب حادى عشر، [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|محقق خوانسارى]]، صاحب وافية، [[محدث بحرانى]] در ال[[الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة|حدائق الناظرة]]، عضدى و حاجبى در مختصر الأصول را نقل و به نتيجه‌گيرى مى‌پردازند. يا در بحث شبهۀ تحريميه يكى از دلائل قائلان به برائت اجماع است. شيخ به نقل آراى علما پرداخته‌اند و بطلان اين سخن را كه برائت در شبهۀ موضوعيه نظريۀ عالمان متأخر اماميه است، روشن مى‌سازد و بدين منظور، سخن [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] (در مقدمۀ كافى)، [[شيخ صدوق]] (در العقائد)، [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، [[ابن زهره، حمزه بن علی|ابن زهره]]، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، [[شيخ مفيد]]، ابوالصلاح حلبى، محقق، علامه، [[شهيد اول]] و [[شهيد ثانى]] را نقل مى‌كند. | ||
== نقد نظريات بزرگان == | == نقد نظريات بزرگان == | ||
| خط ۱۳۳: | خط ۱۳۳: | ||
با همۀ ويژگى‌هاى مثبت كتاب، امّا به دليل نقايصى كه در متن و مطالب مطرح شده وجود دارد، تصحيح بعضى از عبارت‌هاى كتاب و همين طور تهذيب و حذف بعضى از مباحث آن ضرورى است. شيخ اعظم نيز به اين مسأله توجه داشته، هم چنانكه در كتاب بحر الفوائد (شرح بر رسائل)، ميرزا [[آشتیانی، محمدحسن|محمدحسن آشتيانى]] اين طور گفته است: «و قد كان بانيا على تغيير عبارة الكتاب في الأمر الثاني في كثير من مواضعه و قد دعي فأجاب قبله» (بحر الفوائد ص 227 سطر 10) استاد مصمم بود، بسيارى از عبارت‌هاى مبحث ظن را تغيير دهد؛ اما پيش از اصلاح كتاب دعوت حق را لبيك گفت. | با همۀ ويژگى‌هاى مثبت كتاب، امّا به دليل نقايصى كه در متن و مطالب مطرح شده وجود دارد، تصحيح بعضى از عبارت‌هاى كتاب و همين طور تهذيب و حذف بعضى از مباحث آن ضرورى است. شيخ اعظم نيز به اين مسأله توجه داشته، هم چنانكه در كتاب بحر الفوائد (شرح بر رسائل)، ميرزا [[آشتیانی، محمدحسن|محمدحسن آشتيانى]] اين طور گفته است: «و قد كان بانيا على تغيير عبارة الكتاب في الأمر الثاني في كثير من مواضعه و قد دعي فأجاب قبله» (بحر الفوائد ص 227 سطر 10) استاد مصمم بود، بسيارى از عبارت‌هاى مبحث ظن را تغيير دهد؛ اما پيش از اصلاح كتاب دعوت حق را لبيك گفت. | ||
در [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] | در [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] نيز در مورد تأليفات شيخ اعظم اين طور آمده است: | ||
«أما مؤلفاته فمحتاجة إلى التهذيب و التنقيح كثيرا خصوصا رسائله التي عليها مدار تدريس الأصول.» ([[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] | «أما مؤلفاته فمحتاجة إلى التهذيب و التنقيح كثيرا خصوصا رسائله التي عليها مدار تدريس الأصول.» ([[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 16 ص 132) | ||
== نوآورى‌ها و ابتكارات == | == نوآورى‌ها و ابتكارات == | ||
چنانكه در مباحث الفاظ كار اساسى و ابتكارات مربوط به شيخ محمد تقى اصفهانى، صاحب [[هداية المسترشدين في شرح أصول معالم‌الدين|هداية المسترشدين]] | چنانكه در مباحث الفاظ كار اساسى و ابتكارات مربوط به شيخ محمد تقى اصفهانى، صاحب [[هداية المسترشدين في شرح أصول معالم‌الدين|هداية المسترشدين]] مى‌باشد، ابتكارات و نوآوريها در مباحث اصول عمليّه به شيخ اعظم اختصاص دارد. | ||
ميرزا [[آشتیانی، محمدحسن|محمدحسن آشتيانى]] صاحب بحر الفوائد در مورد ابتكارات شيخ اعظم اين طور گفته است: «كيف و هو مبتكر في الفن بما لم يسبقه فيه سابق.» (بحر الفوائد ص 227 سطر 10) | ميرزا [[آشتیانی، محمدحسن|محمدحسن آشتيانى]] صاحب بحر الفوائد در مورد ابتكارات شيخ اعظم اين طور گفته است: «كيف و هو مبتكر في الفن بما لم يسبقه فيه سابق.» (بحر الفوائد ص 227 سطر 10) | ||
[[امین، محسن|سيد محسن امين]] در [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] | [[امین، محسن|سيد محسن امين]] در [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] اين طور مى‌گويد: «مع أنّ مطالبه أكثرها مبتكرات» اكثر مطالب فرائد الأصول ابتكارى و نو است. ([[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 10 ص 118) | ||
اگر چه نوآورى‌ها و ابتكارات شيخ اعظم بسيار و از حوصلۀ اين مختصر بيرون است، به بعضى از آنها اشاره مى‌شود: | اگر چه نوآورى‌ها و ابتكارات شيخ اعظم بسيار و از حوصلۀ اين مختصر بيرون است، به بعضى از آنها اشاره مى‌شود: | ||