پرش به محتوا

فصوص الحكم (فارابي): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - 'ع«' به 'ع «')
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ')
خط ۵۱: خط ۵۱:




كتاب «فصوص الحكمة»، در بين مورخان فلسفه اسلامى و كسانى كه در مقام كاوش در سير تفكر فلسفى اسلامى بوده‌اند، هياهويى برپا كرده است. هنوز به درستى معلوم نيست كه اين كتاب، واقعاً از آن حكيم ابونصر [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] است يا متعلق به [[ابن‌سینا، حسین بن عبدالله|شيخ الرئيس]]، [[ابن‌سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلى سينا]] يا از آن مؤلف ديگرى است. با آن‌كه صحت انتساب اين كتاب به [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]]، در اين اواخر مورد ترديد قرار گرفته، دليلى كه اقامه شده، كافى به نظر نمى‌رسد و بيشتر احتمال آن است كه اين كتاب، از [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] يا دست كم از يكى از شاگردان وى بوده باشد.
كتاب «فصوص الحكمة»، در بين مورخان فلسفه اسلامى و كسانى كه در مقام كاوش در سير تفكر فلسفى اسلامى بوده‌اند، هياهويى برپا كرده است. هنوز به درستى معلوم نيست كه اين كتاب، واقعاً از آن حكيم ابونصر [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] است يا متعلق به [[ابن‌سینا، حسین بن عبدالله|شيخ الرئيس]]، [[ابن‌سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلى سينا]] يا از آن مؤلف ديگرى است. با آن‌كه صحت انتساب اين كتاب به [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]]، در اين اواخر مورد ترديد قرار گرفته، دليلى كه اقامه شده، كافى به نظر نمى‌رسد و بيشتر احتمال آن است كه اين كتاب، از [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] يا دست كم از يكى از شاگردان وى بوده باشد.


مباحث كتاب از حيث تقسيم‌بندى علوم به «الهيات خاص» يا «الهيات بالمعنى الاخص» مربوط مى‌شود؛ يعنى بحث از دلايل اثبات وجود خدا، صفات و افعال او. [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] در اين كتاب، بحثى از «امور عامه» يا «الهيات عام»، به ميان نمى‌آورد و محور بحث‌ها، همان شناخت خداوند و صفات كماليه او و نسبتى است كه با جهان و آفريده‌ها دارد؛ به عبارت روشن‌تر، در كتاب «فصوص»، بحث از علت و معلول، حادث و قديم، ثابت و سيال، عينى و ذهنى، واحد و كثير، قوه و فعل، به ميان نمى‌آيد، زيرا اين مطالب، در رديف مسائل الهيات عام يا متافيزيك و فلسفه اولى قرار مى‌گيرند، نه خداشناسى و بحث از ذات و صفات و افعال بارى تعالى.
مباحث كتاب از حيث تقسيم‌بندى علوم به «الهيات خاص» يا «الهيات بالمعنى الاخص» مربوط مى‌شود؛ يعنى بحث از دلايل اثبات وجود خدا، صفات و افعال او. [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] در اين كتاب، بحثى از «امور عامه» يا «الهيات عام»، به ميان نمى‌آورد و محور بحث‌ها، همان شناخت خداوند و صفات كماليه او و نسبتى است كه با جهان و آفريده‌ها دارد؛ به عبارت روشن‌تر، در كتاب «فصوص»، بحث از علت و معلول، حادث و قديم، ثابت و سيال، عينى و ذهنى، واحد و كثير، قوه و فعل، به ميان نمى‌آيد، زيرا اين مطالب، در رديف مسائل الهيات عام يا متافيزيك و فلسفه اولى قرار مى‌گيرند، نه خداشناسى و بحث از ذات و صفات و افعال بارى تعالى.
خط ۷۱: خط ۷۱:
نكته ديگر، اينكه رساله «فصوص» [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]]، يك رساله فلسفى - عرفانى است. فصل مشبعى در «علم النفس» دارد، فاصله ميان برهان و عرفان در اين رساله از ميان برداشته شده است. پاى عقل با راه دل و پاى دل با راه عقل در پيمودن و سلوك به سوى مقصد اعلا عميقاً تعاون و هميارى دارند. به علاوه كوشش براى ايجاد هم‌آهنگى بين حكمت و شريعت و عقل و شرع در اين رساله، كاملاً مشهود است. [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] در برخى از فص‌ها، استناد به آيات قرآن مى‌كند و گاهى هم فقط به ذكر مضمون آيه‌اى اكتفا مى‌ورزد، ولى خود آيه را نمى‌آورد. آشنايان با تاريخ فلسفه اسلامى به خوبى مى‌دانند كه [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] از پيش‌گامان وادی «تطابق دين و فلسفه» و هم‌آهنگى عقل و شرع است و كوشش‌هاى فراوانى برای «وحدت دين و فلسفه» انجام داده است.
نكته ديگر، اينكه رساله «فصوص» [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]]، يك رساله فلسفى - عرفانى است. فصل مشبعى در «علم النفس» دارد، فاصله ميان برهان و عرفان در اين رساله از ميان برداشته شده است. پاى عقل با راه دل و پاى دل با راه عقل در پيمودن و سلوك به سوى مقصد اعلا عميقاً تعاون و هميارى دارند. به علاوه كوشش براى ايجاد هم‌آهنگى بين حكمت و شريعت و عقل و شرع در اين رساله، كاملاً مشهود است. [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] در برخى از فص‌ها، استناد به آيات قرآن مى‌كند و گاهى هم فقط به ذكر مضمون آيه‌اى اكتفا مى‌ورزد، ولى خود آيه را نمى‌آورد. آشنايان با تاريخ فلسفه اسلامى به خوبى مى‌دانند كه [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] از پيش‌گامان وادی «تطابق دين و فلسفه» و هم‌آهنگى عقل و شرع است و كوشش‌هاى فراوانى برای «وحدت دين و فلسفه» انجام داده است.


[[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] بر اين اعتقاد است كه دين و فلسفه، منشأ صدور واحد دارند. او معتقد است كه مصدر اصلى دين و فلسفه، عقل فعال است. كوششى كه [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] به منظور ايجاد تفاهم و هم‌آهنگى بين دين و فلسفه آغاز كرد، بعدها توسط حكيمانى همچون [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]]، خواجه نصير، [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]]، غزالى و... تداوم يافت و با [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدر المتألهين]] [[ملا صدراى شيرازى]]، فليسوف كبير اسلامى و مؤسس حكمت متعاليه اسلامى به اوج خود رسيد.
[[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] بر اين اعتقاد است كه دين و فلسفه، منشأ صدور واحد دارند. او معتقد است كه مصدر اصلى دين و فلسفه، عقل فعال است. كوششى كه [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] به منظور ايجاد تفاهم و هم‌آهنگى بين دين و فلسفه آغاز كرد، بعدها توسط حكيمانى همچون [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]]، خواجه نصير، [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]]، غزالى و... تداوم يافت و با [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدر المتألهين]] [[ملا صدراى شيرازى]]، فليسوف كبير اسلامى و مؤسس حكمت متعاليه اسلامى به اوج خود رسيد.


== وضعيت كتاب ==
== وضعيت كتاب ==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش