۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' (عج)' به '(عج)') |
جز (جایگزینی متن - ' ....<ref>' به '.<ref>') |
||
خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
وى در ابتدا، به بررسى سند و مضامين دعا پرداخته، پس از توضيح معنا و مفهوم دعا و هدف از آن، آداب دعا را مورد بررسى قرار داده و در ادامه به بحث از عناوين متعددى در مورد اين دعا پرداخته كه برخى از آنها عبارتند از: ذكر خدا و ترك گناه، دعا نشانه نياز به خدا، ابعاد تربيتى و معرفتى دعا، شرايط و آداب دعا، اوقات استجابت آن، رد مظالم عباد پيش از دعا و... | وى در ابتدا، به بررسى سند و مضامين دعا پرداخته، پس از توضيح معنا و مفهوم دعا و هدف از آن، آداب دعا را مورد بررسى قرار داده و در ادامه به بحث از عناوين متعددى در مورد اين دعا پرداخته كه برخى از آنها عبارتند از: ذكر خدا و ترك گناه، دعا نشانه نياز به خدا، ابعاد تربيتى و معرفتى دعا، شرايط و آداب دعا، اوقات استجابت آن، رد مظالم عباد پيش از دعا و... | ||
وى سعى نموده تا ترجمه و شرح اين دعا، با زبانى ساده كه براى عموم مؤمنان مفيد و قابل فهم باشد، ارائه نمايد تا در هنگام قرائت، به مفاهيم آن توجه شده و با حضور قلب، با خدا راز و نياز كنند و با عرفان و شناخت بيشتر، در پيشگاه ربوبى عرض حاجت نمايند | وى سعى نموده تا ترجمه و شرح اين دعا، با زبانى ساده كه براى عموم مؤمنان مفيد و قابل فهم باشد، ارائه نمايد تا در هنگام قرائت، به مفاهيم آن توجه شده و با حضور قلب، با خدا راز و نياز كنند و با عرفان و شناخت بيشتر، در پيشگاه ربوبى عرض حاجت نمايند.<ref>متن كتاب، ص 2</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
دعاى افتتاح از سه بخش كلى تشكيل شده است كه نخستين آن با حمد و ثناى الهى آغاز شده و بسيارى از معارف دينى، به زبان حمد و ثنا، تسبيح، راز و نياز و سوز و گداز بازگو مىگردد. در اين بخش، واژههاى حمد، مدح، ثنا و تسبيح بيش از نوزده بار تكرار مىشود و به خواننده مىآموزد كه در مقام دعا و راز و نياز با پروردگار، سخن را چگونه آغاز كرده و چگونه به پايان ببرد | دعاى افتتاح از سه بخش كلى تشكيل شده است كه نخستين آن با حمد و ثناى الهى آغاز شده و بسيارى از معارف دينى، به زبان حمد و ثنا، تسبيح، راز و نياز و سوز و گداز بازگو مىگردد. در اين بخش، واژههاى حمد، مدح، ثنا و تسبيح بيش از نوزده بار تكرار مىشود و به خواننده مىآموزد كه در مقام دعا و راز و نياز با پروردگار، سخن را چگونه آغاز كرده و چگونه به پايان ببرد.<ref>متن كتاب، ص 47</ref> | ||
در بخش دوم، صلوات بر پيامبر(ص) و اهل بيت(ع)، با اوصاف ويژه مطرح شده است. | در بخش دوم، صلوات بر پيامبر(ص) و اهل بيت(ع)، با اوصاف ويژه مطرح شده است. | ||
بخش سوم، به مسئله انتظار فرج و شكايت از غيبت حضرت ولى عصر(عج) و كثرت دشمنان، قلت مؤمنان، آرزوى دولت كريمه، آمادگى براى جانفشانى و خدمت در آن دولت مىپردازد و بالاخره، با دعا براى نصرت و عزت مسلمانان، پايان مىپذيرد | بخش سوم، به مسئله انتظار فرج و شكايت از غيبت حضرت ولى عصر(عج) و كثرت دشمنان، قلت مؤمنان، آرزوى دولت كريمه، آمادگى براى جانفشانى و خدمت در آن دولت مىپردازد و بالاخره، با دعا براى نصرت و عزت مسلمانان، پايان مىپذيرد.<ref>همان</ref> | ||
نويسنده در ابتدا، سند اين دعا را مورد بررسى قرار داده است. [[ابنطاووس، علی بن موسی|سيد بن طاووس]] در كتاب «الإقبال بالأعمال الحسنة» به سند خويش اين دعا را از كتاب دعاى ابوجعفر محمد بن عثمان بن سعيد عمرى نقل كرده و مىنويسد: در اين كتاب، دعاهاى بسيارى وجود دارد كه ابوجعفر محمد بن عثمان، به خواندن آن اهتمام داشته است | نويسنده در ابتدا، سند اين دعا را مورد بررسى قرار داده است. [[ابنطاووس، علی بن موسی|سيد بن طاووس]] در كتاب «الإقبال بالأعمال الحسنة» به سند خويش اين دعا را از كتاب دعاى ابوجعفر محمد بن عثمان بن سعيد عمرى نقل كرده و مىنويسد: در اين كتاب، دعاهاى بسيارى وجود دارد كه ابوجعفر محمد بن عثمان، به خواندن آن اهتمام داشته است.<ref>همان، ص 1</ref> | ||
نويسنده، معتقد است گرچه اين دعا به حسب ظاهر از امام معصوم(ع) نقل نشده است، اما با توجه به اينكه محمد بن عثمان از نواب خاص حضرت بقيةالله(عج) بوده و به خواندن آن مداومت داشته است و نيز با توجه به مضامين عاليه دعا و اعتماد [[ابنطاووس، علی بن موسی|سيد بن طاووس]]، مىتوان اطمينان پيدا كرد كه اين دعا، از ناحيه مباركه امام عصر(عج) و يا ساير معصومين(ع)به دست ايشان رسيده است | نويسنده، معتقد است گرچه اين دعا به حسب ظاهر از امام معصوم(ع) نقل نشده است، اما با توجه به اينكه محمد بن عثمان از نواب خاص حضرت بقيةالله(عج) بوده و به خواندن آن مداومت داشته است و نيز با توجه به مضامين عاليه دعا و اعتماد [[ابنطاووس، علی بن موسی|سيد بن طاووس]]، مىتوان اطمينان پيدا كرد كه اين دعا، از ناحيه مباركه امام عصر(عج) و يا ساير معصومين(ع)به دست ايشان رسيده است.<ref>همان، 2</ref> | ||
هرچند خداوند اذن داده است كه ما همه چيز را از كوچك و بزرگ از او بخواهيم، ولى به اعتقاد نويسنده، شايسته است كه مطالب و هدفهاى عالى را در اولويت قرار داده و حاجتهاى كوچك و ناچيز را در مرتبه دوم از او درخواست كنيم؛ كه در پيشگاه شخص بزرگ، از كوچك و خرد آغاز كردن، زيبنده نيست؛ ازاينرو وى پيش از ورود در شرح و تفسير دعا، به نكاتى پيرامون ماه رمضان و اهميت دعا، آثار و آداب آن، اشاره كرده است | هرچند خداوند اذن داده است كه ما همه چيز را از كوچك و بزرگ از او بخواهيم، ولى به اعتقاد نويسنده، شايسته است كه مطالب و هدفهاى عالى را در اولويت قرار داده و حاجتهاى كوچك و ناچيز را در مرتبه دوم از او درخواست كنيم؛ كه در پيشگاه شخص بزرگ، از كوچك و خرد آغاز كردن، زيبنده نيست؛ ازاينرو وى پيش از ورود در شرح و تفسير دعا، به نكاتى پيرامون ماه رمضان و اهميت دعا، آثار و آداب آن، اشاره كرده است.<ref>همان، ص 3</ref> | ||
به باور وى، دعاهاى وارده از معصومين(ع)با مضامين عاليهاى كه دارند، تنها يك مقصد را تعقيب نمىكنند، بلكه چندين هدف را در پى دارند كه البته هركس به اندازه معرفت و استعدادش از دعا و راز و نياز با خدا بهره مىگيرد و حس خداجويى و خداخواهى و عرفان دينى خويش را اشباع مىكند | به باور وى، دعاهاى وارده از معصومين(ع)با مضامين عاليهاى كه دارند، تنها يك مقصد را تعقيب نمىكنند، بلكه چندين هدف را در پى دارند كه البته هركس به اندازه معرفت و استعدادش از دعا و راز و نياز با خدا بهره مىگيرد و حس خداجويى و خداخواهى و عرفان دينى خويش را اشباع مىكند.<ref>همان، ص8</ref> | ||
به اعتقاد وى، ذكر خدا اگرچه امرى فردى است و ذاكر و سالك خود بهتنهايى، با نام خدا و ياد او بسرمىبرد و در گوشه خلوت شايد حضور قلب بيشترى داشته باشد، ولى از پارهاى از احاديث استفاده مىشود كه مجالس ذكر و دعا و در ميان جمع بودن نيايش و تضرع كردن و با مؤمنان همنوا شدن، به رحمت و استجابت نزديكتر است؛ چنانكه در مجالس غفلت و لهو و لعب نشستن و با غافلان همصدا شدن، انسان را از رحمت دور و به خشم و قهر الهى دچار مىكند | به اعتقاد وى، ذكر خدا اگرچه امرى فردى است و ذاكر و سالك خود بهتنهايى، با نام خدا و ياد او بسرمىبرد و در گوشه خلوت شايد حضور قلب بيشترى داشته باشد، ولى از پارهاى از احاديث استفاده مىشود كه مجالس ذكر و دعا و در ميان جمع بودن نيايش و تضرع كردن و با مؤمنان همنوا شدن، به رحمت و استجابت نزديكتر است؛ چنانكه در مجالس غفلت و لهو و لعب نشستن و با غافلان همصدا شدن، انسان را از رحمت دور و به خشم و قهر الهى دچار مىكند.<ref>همان، ص14</ref> | ||
وى در پاسخ به اين سؤال كه مقصود از ذكر خدا و ذكر كثير كه اين همه به آن توصيه و تأكيد شده چيست و اين كدام ذكر است؟ چنين پاسخ مىدهد كه بدون شك ذكر خدا شامل هر ذكرى است كه خدا را به ياد بياورد، ولى در بعضى روايات به مصاديقى براى ذكر كثير اشاره شده است كه بهعنوان مصداق اكمل و اتم آمده و دليل بر انحصار نيست كه از جمله آنها، تسبيح حضرت فاطمه زهرا(س) مىباشد | وى در پاسخ به اين سؤال كه مقصود از ذكر خدا و ذكر كثير كه اين همه به آن توصيه و تأكيد شده چيست و اين كدام ذكر است؟ چنين پاسخ مىدهد كه بدون شك ذكر خدا شامل هر ذكرى است كه خدا را به ياد بياورد، ولى در بعضى روايات به مصاديقى براى ذكر كثير اشاره شده است كه بهعنوان مصداق اكمل و اتم آمده و دليل بر انحصار نيست كه از جمله آنها، تسبيح حضرت فاطمه زهرا(س) مىباشد.<ref>همان، ص15</ref> | ||
وى معتقد است كه دعا، داراى ابعاد گوناگونى بوده و افزون بر جنبه عبادى و راز و نياز و عرض حاجت به پيشگاه خداوند، آثار ديگرى دارد كه مهمترين آنها، بعد تعليم و تلقين آن است. به نظر وى، بسيارى از دعاهايى كه از طريق معصومين(ع)به دست ما رسيده، تنها يك تقاضاى شخصى و مناجات فردى نيست، بلكه دنيايى از عرفان و تعليم و تربيت است | وى معتقد است كه دعا، داراى ابعاد گوناگونى بوده و افزون بر جنبه عبادى و راز و نياز و عرض حاجت به پيشگاه خداوند، آثار ديگرى دارد كه مهمترين آنها، بعد تعليم و تلقين آن است. به نظر وى، بسيارى از دعاهايى كه از طريق معصومين(ع)به دست ما رسيده، تنها يك تقاضاى شخصى و مناجات فردى نيست، بلكه دنيايى از عرفان و تعليم و تربيت است.<ref>همان، ص 25</ref> | ||
وى به اين نكته اشاره دارد كه دعا، بهترين و ارجمندترين عبادت است و عبادت چه در متن و چه در آداب و شرايط، توقيفى است؛ يعنى بايستى آن را از طريق اولياى دين آموخت؛ چرا كه آنها بهتر مىدانند كه چگونه با خدا سخن گويند و چگونه از خدا حاجت بخواهند؛ لذا وى آداب و شرايط دعا را از كتاب «المحجة البيضاء»، تأليف [[فیض کاشانی، محمد بن شاهمرتضی|فيض كاشانى]] بازگو كرده است | وى به اين نكته اشاره دارد كه دعا، بهترين و ارجمندترين عبادت است و عبادت چه در متن و چه در آداب و شرايط، توقيفى است؛ يعنى بايستى آن را از طريق اولياى دين آموخت؛ چرا كه آنها بهتر مىدانند كه چگونه با خدا سخن گويند و چگونه از خدا حاجت بخواهند؛ لذا وى آداب و شرايط دعا را از كتاب «المحجة البيضاء»، تأليف [[فیض کاشانی، محمد بن شاهمرتضی|فيض كاشانى]] بازگو كرده است.<ref>همان، ص 29</ref> | ||
وى معتقد است كه دعا در اوقات خاصى كه براى آن تعيين شده، به استجابت نزديكتر است و با استفاده از روايات، به چهار وقت كه بهترين وقت دعا مىباشند، اشاره كرده است كه عبارتند از: | وى معتقد است كه دعا در اوقات خاصى كه براى آن تعيين شده، به استجابت نزديكتر است و با استفاده از روايات، به چهار وقت كه بهترين وقت دعا مىباشند، اشاره كرده است كه عبارتند از: | ||
خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
#هنگام اذان؛ | #هنگام اذان؛ | ||
#موقع آمدن باران؛ | #موقع آمدن باران؛ | ||
#هنگام روبهرو شدن مؤمنين با كفار براى جنگيدن | #هنگام روبهرو شدن مؤمنين با كفار براى جنگيدن.<ref>همان، ص 31</ref> | ||
از جمله آدابى كه براى دعا برشمرده شده است، عبارتند از: تضرع و بلند كردن دو دست؛ رعايت اعتدال از نظر صدا و آوا؛ دعا بدون تكلف؛ نخواستن امر محال يا حرام؛ خضوع و خشوع هنگام دعا؛ حسن ظن و يقين به اجابت؛ مأيوس نشدن و اصرار در دعا؛ دعا را با حمد و ثناى الهى آغاز كردن؛ صلوات و درود بر پيامبر(ص) و توبه و استغفار پيش از دعا | از جمله آدابى كه براى دعا برشمرده شده است، عبارتند از: تضرع و بلند كردن دو دست؛ رعايت اعتدال از نظر صدا و آوا؛ دعا بدون تكلف؛ نخواستن امر محال يا حرام؛ خضوع و خشوع هنگام دعا؛ حسن ظن و يقين به اجابت؛ مأيوس نشدن و اصرار در دعا؛ دعا را با حمد و ثناى الهى آغاز كردن؛ صلوات و درود بر پيامبر(ص) و توبه و استغفار پيش از دعا.<ref>همان، ص 31 تا40</ref> | ||
از جمله ابعادى كه نويسنده به توضيح آن پرداخته، بُعد اطمينان و آرامش است كه انسان در فضاى دعا و توسل، به حالت اميد و اطمينان دست مىيابد و دعا به او آرامش مىبخشد | از جمله ابعادى كه نويسنده به توضيح آن پرداخته، بُعد اطمينان و آرامش است كه انسان در فضاى دعا و توسل، به حالت اميد و اطمينان دست مىيابد و دعا به او آرامش مىبخشد.<ref>همان، ص 45</ref> | ||
از ديگر ابعادى كه به آنها اشاره شده است، عبارتند از: ابعاد عرفانى دعا و بها دادن به عواطف و احساسات درونى | از ديگر ابعادى كه به آنها اشاره شده است، عبارتند از: ابعاد عرفانى دعا و بها دادن به عواطف و احساسات درونى.<ref>همان، ص 43 تا 45</ref> | ||
معناى شكر، انواع سختىها، نكته ضرورى در شناخت خداوند، اقسام مالكيت (حقيقى و اعتبارى)، انواع حمد و ستايش در دعاى افتتاح، معناى توحيد (ذاتى، صفاتى و افعالى)، شرك پنهان و آشكار، خلق و امر و تدبير خداوند، امر تكوينى و تشريعى، خزائن خدا در «نهجالبلاغة»، علم و دين، شبهاى قدر و نزول قرآن، استكبار در برابر استضعاف، عوامل استضعاف، مقام بندگى خدا، على(ع) انسانى نامتناهى و وصف على(ع) از زبان ضرار بهگونهاى ديگر، از ديگر عناوينى است كه نويسنده به توضيح آنها پرداخته است. | معناى شكر، انواع سختىها، نكته ضرورى در شناخت خداوند، اقسام مالكيت (حقيقى و اعتبارى)، انواع حمد و ستايش در دعاى افتتاح، معناى توحيد (ذاتى، صفاتى و افعالى)، شرك پنهان و آشكار، خلق و امر و تدبير خداوند، امر تكوينى و تشريعى، خزائن خدا در «نهجالبلاغة»، علم و دين، شبهاى قدر و نزول قرآن، استكبار در برابر استضعاف، عوامل استضعاف، مقام بندگى خدا، على(ع) انسانى نامتناهى و وصف على(ع) از زبان ضرار بهگونهاى ديگر، از ديگر عناوينى است كه نويسنده به توضيح آنها پرداخته است. | ||
خط ۹۷: | خط ۹۷: | ||
#در دولت كريمه ترس و تقيه وجود ندارد. | #در دولت كريمه ترس و تقيه وجود ندارد. | ||
#در دولت كريمه مؤمنان هدايت و رهبرى جامعه را به عهده دارند. | #در دولت كريمه مؤمنان هدايت و رهبرى جامعه را به عهده دارند. | ||
#عزت و سربلندى در دولت كريمه | #عزت و سربلندى در دولت كريمه.<ref>همان، ص 200 و 201</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == |
ویرایش