پرش به محتوا

ميزان‌الملوك و الطوائف و صراط المستقيم فى سلوك الخلائف: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'مسايل ' به 'مسائل '
جز (جایگزینی متن - ' ش ' به '‌ش ')
جز (جایگزینی متن - 'مسايل ' به 'مسائل ')
خط ۸۳: خط ۸۳:
عدالت مهمترين فضيلتى است كه در جامعه مطلوب كشفى به چشم ميخورد. وى عدل را به معناى تساوى و حد ميان اطراف دانسته و آن را در مقابل افراط و تفريط به كار ميبرد. كشفى با برابر دانستن عدالت با مساوات و مساوات با وحدت، تصورى منطقى بين عدالت و وحدت برقرار ساخته و بدين صورت عدالت را يك مفهوم واحد حقيقى بسيط ميداند. در اين صورت چون عدالت به معناى واحديت است وتوحيد نيز از صفات بارى تعالى است؛ عدالت هم بر خلاف گفته متكلمان ا ز صفات ذات ميباشد و نه از صفات فعل، از اين رو عدالت يك مفهوم واقعى، ثابت و غير متغير است كه به شرايط زمان و مكان و تاريخ اعتبار، بستگى ندارد.
عدالت مهمترين فضيلتى است كه در جامعه مطلوب كشفى به چشم ميخورد. وى عدل را به معناى تساوى و حد ميان اطراف دانسته و آن را در مقابل افراط و تفريط به كار ميبرد. كشفى با برابر دانستن عدالت با مساوات و مساوات با وحدت، تصورى منطقى بين عدالت و وحدت برقرار ساخته و بدين صورت عدالت را يك مفهوم واحد حقيقى بسيط ميداند. در اين صورت چون عدالت به معناى واحديت است وتوحيد نيز از صفات بارى تعالى است؛ عدالت هم بر خلاف گفته متكلمان ا ز صفات ذات ميباشد و نه از صفات فعل، از اين رو عدالت يك مفهوم واقعى، ثابت و غير متغير است كه به شرايط زمان و مكان و تاريخ اعتبار، بستگى ندارد.


مفهومى كه كشفى از عدالت ارائه ميدهد به گونه‌اى تنظيم يافته كه شاخه‌هاى آن به تمام موضوعات و چهره‌هاى هستى كه زير حاكميت عدل قرار دارد، گسترش مى يابد و بر اساس همين اصل عدالت، كشفى مسايل سياسى، اقتصادى و فردى را مورد توجه و تجزيه و تحليل قرار داده و طى ده باب، در هر جا عدل را به فراخور موضوع، تقرير و پايه‌گذارى كرده است.
مفهومى كه كشفى از عدالت ارائه ميدهد به گونه‌اى تنظيم يافته كه شاخه‌هاى آن به تمام موضوعات و چهره‌هاى هستى كه زير حاكميت عدل قرار دارد، گسترش مى يابد و بر اساس همين اصل عدالت، كشفى مسائل سياسى، اقتصادى و فردى را مورد توجه و تجزيه و تحليل قرار داده و طى ده باب، در هر جا عدل را به فراخور موضوع، تقرير و پايه‌گذارى كرده است.


بحث‌هاى گسترده و عميق كشفى درباره اعتدال، درواقع بازتابى است از بحرانى كه جامعه اش درگير آن بوده و هم راه‌حل و پاسخى براى آن. كشفى به بحران عدالت در دوره قاجاريه واكنش نشان مى‌دهد و عامل انحطاط و مبتلا شدن به انواع بليات را افراط و تفريط يا انحراف از حد ميانه مى‌داند. وى در اثر ديگر خود؛ يعنى تحفه الملوك، صراحتا به اين بحران اشاره دارد كه همه اصناف و گروه‌هاى اجتماعى عصرش از طريقه اوليه خود بيرون آمده و انحراف از شريعت نموده‌اند: علاوه بر متصوفه و متفلسفه، تمام فرق ديگر از علما، جهلا، سلاطين، رعايا، اغنيا، فقرا، زراع، اهل صنايع و حرف، همگى از طريقه اوليه بيرون رفته‌اند و عدول و انحراف از شريعت و طريقتى كه تكليف هر يك از آن هاست نموده‌اند. وى با برداشتى كه از ماهيت بحران دوره خويش دارد تنها راه‌حل آن‌را، استوار ساختن روان و رفتار انسان و جامعه بر طريقه انصاف و اعتدال مى‌داند. در واقع مى‌توان گفت بحث‌هاى كشفى در تحفه الملوك و ميزان الملوك، ارائه قواعدى است كه فرد - اعم از سلطان و رعيت مى‌تواند با به كارگيرى آنها به وضعيت ميانه‌اى در خصال و رفتار خويش دست يابد و سپس به جامعه‌اى كه تك تك اعضايش به چنين وضعيتى دست يافته‌اند ملحق گردد.
بحث‌هاى گسترده و عميق كشفى درباره اعتدال، درواقع بازتابى است از بحرانى كه جامعه اش درگير آن بوده و هم راه‌حل و پاسخى براى آن. كشفى به بحران عدالت در دوره قاجاريه واكنش نشان مى‌دهد و عامل انحطاط و مبتلا شدن به انواع بليات را افراط و تفريط يا انحراف از حد ميانه مى‌داند. وى در اثر ديگر خود؛ يعنى تحفه الملوك، صراحتا به اين بحران اشاره دارد كه همه اصناف و گروه‌هاى اجتماعى عصرش از طريقه اوليه خود بيرون آمده و انحراف از شريعت نموده‌اند: علاوه بر متصوفه و متفلسفه، تمام فرق ديگر از علما، جهلا، سلاطين، رعايا، اغنيا، فقرا، زراع، اهل صنايع و حرف، همگى از طريقه اوليه بيرون رفته‌اند و عدول و انحراف از شريعت و طريقتى كه تكليف هر يك از آن هاست نموده‌اند. وى با برداشتى كه از ماهيت بحران دوره خويش دارد تنها راه‌حل آن‌را، استوار ساختن روان و رفتار انسان و جامعه بر طريقه انصاف و اعتدال مى‌داند. در واقع مى‌توان گفت بحث‌هاى كشفى در تحفه الملوك و ميزان الملوك، ارائه قواعدى است كه فرد - اعم از سلطان و رعيت مى‌تواند با به كارگيرى آنها به وضعيت ميانه‌اى در خصال و رفتار خويش دست يابد و سپس به جامعه‌اى كه تك تك اعضايش به چنين وضعيتى دست يافته‌اند ملحق گردد.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش