۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'الفهرست' به 'الفهرست ') |
جز (جایگزینی متن - 'علی بن ابیطالب(ع)' به 'علی بن ابیطالب(ع) ') |
||
خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
محقق کتاب، در مقدمه درباره علم عدد قرآن توضیح میدهد. او مینویسد در زمان پیامبر(ص) که صحابه حافظان قرآن بودند سورهها نام و شماره آیه و... نداشتند. اما به خاطر اهمیتی که علمای قرائت صحابه و تابعین برای تعیین رؤوس آیات قائل بودند در هنگام تعلیم قرآن به دیگران توقف در رؤوس آیات را هم به آنان میآموختند، کمکم در رأس آیه سه نقطه گذاشتند و بهمرور سهنقطه به دایره تبدیل شد و سپس شماره آیه را داخل آن نوشتند. علمای معرفتِ آیات، در مکه و مدینه و کوفه و بصره و شام مشخص بودند. [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن ندیم]] در «[[الفهرست (ابن نديم)|الفهرست]] » نزدیک به بیست کتاب را نام میبرد که تا زمان او (اواخر قرن چهارم هجری) درباره این موضوع نوشته شدهاند.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص8</ref> او اختلاف در تعداد آیات و کلمات قرآن را ضمن مثالی اینگونه توجیه میکند؛ مثلاً درباره لَمْ یلِدْ وَلَمْ یولَدْ ﴿٣﴾ در سوره توحید، برخی آن را یک آیه دانستهاند و سوره را دارای چهار آیه و برخی آن را دو آیه و سوره را دارای پنج آیه دانستهاند. درباره کلمات و حروف هم همین اتفاق افتاده است مثلاً درباره عبارت «فی خلق» یا «فی السماء» یا «فی الارض» و مشابهات این کلمات، برخی هرکدام از موارد مذکور را یک کلمه دانستهاند و برخی دو کلمه. یا مثلاً برخی حروف مشدّد را یک حرف بهحساب آوردهاند و برخی دو حرف. در کل، اختلاف علمای علم عدد ازایندست است لذا اختلافی در قرآن به معنی کم و زیادت در معنای واقعی آن رخ نداده است و اختلاف صرفاً در نامگذاری (تسمیه) است.<ref>ر.ک: همان، ص8-9</ref> کل آیات قرآن به اجماع علمای اسلام، توقیفی است. ترتیب سورهها نیز به نظر فرغلی عرباوی توقیفی است. البته قولی به اینکه ترتیب سورهها از صحابه باشد هم وجود دارد. عرباوی دو شاهد بر مدعایش درباره توقیفیت ترتیب سورهها ارائه میدهد.<ref>ر.ک: همان، ص10-13</ref> وی سپس درباره معنی «فاصله» و راههای شناخت و فواید آن توضیح مختصری ارائه میدهد. فاصله از نگاه سیوطی کلمه آخر آیه است مانند قافیه شعر و قرینه سجع. وی تعاریف دیگران از فاصله را هم ارائه میدهد. [[دانی، عثمان بن سعید|عثمان بن سعید دانی]] درباره فاصله و ابتدای آیات مینویسد فاصله همان کلام منفصل از مابعدش است و کلام منفصل گاهی میتواند ابتدای آیات باشد و گاهی ابتدای آیات نیست. پس بین فواصل و رؤوس آیات فرق هست و رابطه آنها عموم و خصوص مطلق است؛ به این نحو که ابتدای هر آیهای فاصله است ولی اینطور نیست که هر فاصلهای ابتدای آیه باشد.<ref>ر.ک: همان، ص14-15</ref> | محقق کتاب، در مقدمه درباره علم عدد قرآن توضیح میدهد. او مینویسد در زمان پیامبر(ص) که صحابه حافظان قرآن بودند سورهها نام و شماره آیه و... نداشتند. اما به خاطر اهمیتی که علمای قرائت صحابه و تابعین برای تعیین رؤوس آیات قائل بودند در هنگام تعلیم قرآن به دیگران توقف در رؤوس آیات را هم به آنان میآموختند، کمکم در رأس آیه سه نقطه گذاشتند و بهمرور سهنقطه به دایره تبدیل شد و سپس شماره آیه را داخل آن نوشتند. علمای معرفتِ آیات، در مکه و مدینه و کوفه و بصره و شام مشخص بودند. [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن ندیم]] در «[[الفهرست (ابن نديم)|الفهرست]] » نزدیک به بیست کتاب را نام میبرد که تا زمان او (اواخر قرن چهارم هجری) درباره این موضوع نوشته شدهاند.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص8</ref> او اختلاف در تعداد آیات و کلمات قرآن را ضمن مثالی اینگونه توجیه میکند؛ مثلاً درباره لَمْ یلِدْ وَلَمْ یولَدْ ﴿٣﴾ در سوره توحید، برخی آن را یک آیه دانستهاند و سوره را دارای چهار آیه و برخی آن را دو آیه و سوره را دارای پنج آیه دانستهاند. درباره کلمات و حروف هم همین اتفاق افتاده است مثلاً درباره عبارت «فی خلق» یا «فی السماء» یا «فی الارض» و مشابهات این کلمات، برخی هرکدام از موارد مذکور را یک کلمه دانستهاند و برخی دو کلمه. یا مثلاً برخی حروف مشدّد را یک حرف بهحساب آوردهاند و برخی دو حرف. در کل، اختلاف علمای علم عدد ازایندست است لذا اختلافی در قرآن به معنی کم و زیادت در معنای واقعی آن رخ نداده است و اختلاف صرفاً در نامگذاری (تسمیه) است.<ref>ر.ک: همان، ص8-9</ref> کل آیات قرآن به اجماع علمای اسلام، توقیفی است. ترتیب سورهها نیز به نظر فرغلی عرباوی توقیفی است. البته قولی به اینکه ترتیب سورهها از صحابه باشد هم وجود دارد. عرباوی دو شاهد بر مدعایش درباره توقیفیت ترتیب سورهها ارائه میدهد.<ref>ر.ک: همان، ص10-13</ref> وی سپس درباره معنی «فاصله» و راههای شناخت و فواید آن توضیح مختصری ارائه میدهد. فاصله از نگاه سیوطی کلمه آخر آیه است مانند قافیه شعر و قرینه سجع. وی تعاریف دیگران از فاصله را هم ارائه میدهد. [[دانی، عثمان بن سعید|عثمان بن سعید دانی]] درباره فاصله و ابتدای آیات مینویسد فاصله همان کلام منفصل از مابعدش است و کلام منفصل گاهی میتواند ابتدای آیات باشد و گاهی ابتدای آیات نیست. پس بین فواصل و رؤوس آیات فرق هست و رابطه آنها عموم و خصوص مطلق است؛ به این نحو که ابتدای هر آیهای فاصله است ولی اینطور نیست که هر فاصلهای ابتدای آیه باشد.<ref>ر.ک: همان، ص14-15</ref> | ||
او مینویسد: علمای عدد بنا بر مشهور هفت گروه هستند؛ مدنی اول(روایت نافع از ابوجعفر یزید بن قعقاع و شیبة بن نصاح)، مدنی اخیر(روایت اسماعیل بن جعفر از یزید و شیبه)، مکی(روایت امام دانی به اسنادش به عبدالله بن کثیر... از رسول خدا(ص))، بصری(روایت عطاء بن یسار و عاصم جحدری)، دمشقی(روایت یحیی ذماری از عبدالله بن عامر یحصبی از ابودرداء)، حمصی(روایت شریح بن یزید حمصی حضرمی) و کوفی(روایت حمزه و سفیان از علی بن ابیطالب(ع)).<ref>ر.ک: همان، ص16-17</ref> محقق سپس به معرفی 42 کتاب درباره تعداد آیات قرآن پرداخته و سرگذشت [[دانی، عثمان بن سعید|عثمان بن سعید دانی]] و اتصال سندی خودش به او را بیان میکند.<ref>ر.ک: همان، ص17-52</ref> | او مینویسد: علمای عدد بنا بر مشهور هفت گروه هستند؛ مدنی اول(روایت نافع از ابوجعفر یزید بن قعقاع و شیبة بن نصاح)، مدنی اخیر(روایت اسماعیل بن جعفر از یزید و شیبه)، مکی(روایت امام دانی به اسنادش به عبدالله بن کثیر... از رسول خدا(ص))، بصری(روایت عطاء بن یسار و عاصم جحدری)، دمشقی(روایت یحیی ذماری از عبدالله بن عامر یحصبی از ابودرداء)، حمصی(روایت شریح بن یزید حمصی حضرمی) و کوفی(روایت حمزه و سفیان از [[امام على(ع)|علی بن ابیطالب(ع)]] ).<ref>ر.ک: همان، ص16-17</ref> محقق سپس به معرفی 42 کتاب درباره تعداد آیات قرآن پرداخته و سرگذشت [[دانی، عثمان بن سعید|عثمان بن سعید دانی]] و اتصال سندی خودش به او را بیان میکند.<ref>ر.ک: همان، ص17-52</ref> | ||
مؤلف در مقدمهاش درباره مطالب کتاب مینویسد: این کتابی است شامل تعداد آیات و کلمات و حروف قرآن، شناخت خموس و عشور آن (خموس به معنی شمارش پنج تا پنج تا و عشور به معنی شمارش ده تا ده تای آیات قرآن است که پیش از شمارهگذاری آیات قرآن از این روش استفاده میشده و خموس با علامت اختصاری «خ» و عشور با علامت اختصاری «ع» در مصاحف قدیمی علامتگذاری میشده است.)، سورههای مکی و مدنیاش، بیان اتفاقات و اختلافات ائمه اهل حجاز و عراق و شام در تعداد سورهها و آیات و کلمات، آنچه در سنن درباره تعداد آیات از پیشینیان به دست ما رسیده است، و آنچه از شمارش با انگشتان دست از آنها برای ما بهجا مانده (یکی از روشهای شمارش آیات برای عرب در قدیم شمارش با انگشتان دست بوده است) و سایر اموری (مانند نظم ابواب) که متقدمین در ذکر آن کمکاری کردهاند و نویسندگان هم از آن رویگردان شدهاند. در این کتاب از پرگویی و تکلف پرهیز شده تا نفع آن به عموم طالبان این علم برسد.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص63-64</ref> | مؤلف در مقدمهاش درباره مطالب کتاب مینویسد: این کتابی است شامل تعداد آیات و کلمات و حروف قرآن، شناخت خموس و عشور آن (خموس به معنی شمارش پنج تا پنج تا و عشور به معنی شمارش ده تا ده تای آیات قرآن است که پیش از شمارهگذاری آیات قرآن از این روش استفاده میشده و خموس با علامت اختصاری «خ» و عشور با علامت اختصاری «ع» در مصاحف قدیمی علامتگذاری میشده است.)، سورههای مکی و مدنیاش، بیان اتفاقات و اختلافات ائمه اهل حجاز و عراق و شام در تعداد سورهها و آیات و کلمات، آنچه در سنن درباره تعداد آیات از پیشینیان به دست ما رسیده است، و آنچه از شمارش با انگشتان دست از آنها برای ما بهجا مانده (یکی از روشهای شمارش آیات برای عرب در قدیم شمارش با انگشتان دست بوده است) و سایر اموری (مانند نظم ابواب) که متقدمین در ذکر آن کمکاری کردهاند و نویسندگان هم از آن رویگردان شدهاند. در این کتاب از پرگویی و تکلف پرهیز شده تا نفع آن به عموم طالبان این علم برسد.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص63-64</ref> |
ویرایش