پرش به محتوا

المولود في بيت‌الله الحرام علي(ع) أم حكيم بن حزام: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>'
جز (جایگزینی متن - ']]]]' به ']]')
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>')
خط ۴۱: خط ۴۱:


===زبان و زمان نگارش===
===زبان و زمان نگارش===
کتاب به زبان عربی و مقدمه آن در سال 1432ق، نوشته شده است.<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص13</ref>.
کتاب به زبان عربی و مقدمه آن در سال 1432ق، نوشته شده است.<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص13</ref>


==ساختار==
==ساختار==
خط ۴۹: خط ۴۹:


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
در مقدمه نخست، به بیان موضوع مورد بحث کتاب و اهمیت آن پرداخته شده است.<ref>مقدمه اول، ص7-8</ref>.
در مقدمه نخست، به بیان موضوع مورد بحث کتاب و اهمیت آن پرداخته شده است.<ref>مقدمه اول، ص7-8</ref>


در مقدمه دوم، به این نکته اشاره شده است که نحوه و چگونگی ولادت [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]، از جمله حوادث مهم تاریخی است که نشانگر گوشه‌ای از شخصیت معنوی و فضیلت ایشان بوده و به همین دلیل، از سوی برخی معاندین و مخالفین، مورد سانسور خبری و یا تحریف قرار گرفته است؛ به‌گونه‌ای که برخی حکیم بن حزام را به‌جای آن حضرت، مولود کعبه معرفی کرده‌اند.<ref>مقدمه دوم، ص9-10</ref>.
در مقدمه دوم، به این نکته اشاره شده است که نحوه و چگونگی ولادت [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]، از جمله حوادث مهم تاریخی است که نشانگر گوشه‌ای از شخصیت معنوی و فضیلت ایشان بوده و به همین دلیل، از سوی برخی معاندین و مخالفین، مورد سانسور خبری و یا تحریف قرار گرفته است؛ به‌گونه‌ای که برخی حکیم بن حزام را به‌جای آن حضرت، مولود کعبه معرفی کرده‌اند.<ref>مقدمه دوم، ص9-10</ref>


در مبحث نخست، به بررسی و مطالعه نصوصی پرداخته شده که مبین شخصیت حکیم بن حزام می‌باشد. نویسنده در این مبحث، در ضمن دو مسئله زیر، به مناقشه با آنچه که نویسندگان و تراجم‌نویسان به‌عنوان ترجمه و شرح حال وی نوشته‌اند پرداخته و با بررسی شخصیت وی، به این نتیجه رسیده است که داشتن چنین فضیلتی برای این شخص، بعید به نظر می‌رسد، مخصوصا اینکه وی در دورانی می‌زیسته که مورخین تا نیم قرن آن را دوران فتنه و درگیری‌های اعتقادی و سیاسی میان صحابه نامیده و این امر در دگرگون جلوه دادن مولود کعبه، بی‌تأثر نبوده است.<ref>همان، ص12</ref>.
در مبحث نخست، به بررسی و مطالعه نصوصی پرداخته شده که مبین شخصیت حکیم بن حزام می‌باشد. نویسنده در این مبحث، در ضمن دو مسئله زیر، به مناقشه با آنچه که نویسندگان و تراجم‌نویسان به‌عنوان ترجمه و شرح حال وی نوشته‌اند پرداخته و با بررسی شخصیت وی، به این نتیجه رسیده است که داشتن چنین فضیلتی برای این شخص، بعید به نظر می‌رسد، مخصوصا اینکه وی در دورانی می‌زیسته که مورخین تا نیم قرن آن را دوران فتنه و درگیری‌های اعتقادی و سیاسی میان صحابه نامیده و این امر در دگرگون جلوه دادن مولود کعبه، بی‌تأثر نبوده است.<ref>همان، ص12</ref>


در مسئله اول، به بررسی اقوال صاحبان تراجم پیرامون شخصیت حکیم بن حزام پرداخته شده و دو طریق زیر، برای آگاهی از شرح حال وی، مورد مطالعه قرار گرفته است:
در مسئله اول، به بررسی اقوال صاحبان تراجم پیرامون شخصیت حکیم بن حزام پرداخته شده و دو طریق زیر، برای آگاهی از شرح حال وی، مورد مطالعه قرار گرفته است:
# ابن حجر (متوفی 852ق): وی ابن حزام را چنین معرفی کرده: «حکیم بن حزام بن خویلد بن اسد بن عبدالعزی بن قصی اسدی، پسر برادر خدیجه همسر پیامبر(ص) و نام مادرش صفیه و به قولی فاخته و به قولی دیگر زینب دختر زهیر بن حارث بن اسد بن عبدالعزی بوده است. کنیه او ابوخالد است و حدیثی در کتب شش‌گانه از وی نقل شده... از خود او شنیده شده که گفته است: من سیزده سال پیش از عام الفیل به دنیا آمدم...».<ref>ر.ک: متن کتاب، ص18</ref>.
# ابن حجر (متوفی 852ق): وی ابن حزام را چنین معرفی کرده: «حکیم بن حزام بن خویلد بن اسد بن عبدالعزی بن قصی اسدی، پسر برادر خدیجه همسر پیامبر(ص) و نام مادرش صفیه و به قولی فاخته و به قولی دیگر زینب دختر زهیر بن حارث بن اسد بن عبدالعزی بوده است. کنیه او ابوخالد است و حدیثی در کتب شش‌گانه از وی نقل شده... از خود او شنیده شده که گفته است: من سیزده سال پیش از عام الفیل به دنیا آمدم...».<ref>ر.ک: متن کتاب، ص18</ref>
# ابن عساکر (متوفی 571ق): وی شرح حال مفصلی در «تاریخ دمشق» آورده و علی‌رغم این شرح حال مفصل، به منقبت خاصی که وی آن را در کنار پیامبر به دست آورده باشد، اشاره نکرده است. اساسا او چگونه می‌تواند منقبت ویژه‌ای با نبی(ص) داشته باشد، درحالی‌که وی در سال فتح مکه اسلام آورد و جزو «المؤلفة قلوبهم» بود....<ref>ر.ک: همان، ص22-23</ref>.
# ابن عساکر (متوفی 571ق): وی شرح حال مفصلی در «تاریخ دمشق» آورده و علی‌رغم این شرح حال مفصل، به منقبت خاصی که وی آن را در کنار پیامبر به دست آورده باشد، اشاره نکرده است. اساسا او چگونه می‌تواند منقبت ویژه‌ای با نبی(ص) داشته باشد، درحالی‌که وی در سال فتح مکه اسلام آورد و جزو «المؤلفة قلوبهم» بود....<ref>ر.ک: همان، ص22-23</ref>


در مسئله دوم، نقش حکیم بن حزام در حیات سیاسی در خلال نیمه قرن اول هجری، پیرامون وقایعی همچون قتل عثمان بن عفان و نقش وی در دفن عثمان و نیز جنگ جمل، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.<ref>ر.ک: همان، ص31-45</ref>.
در مسئله دوم، نقش حکیم بن حزام در حیات سیاسی در خلال نیمه قرن اول هجری، پیرامون وقایعی همچون قتل عثمان بن عفان و نقش وی در دفن عثمان و نیز جنگ جمل، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.<ref>ر.ک: همان، ص31-45</ref>


در مبحث دوم، به بحث پیرامون خصوصیت ولادت در کعبه در خلال دو محور اساسی پرداخته شده است که عبارت است از اینکه آیا حرمت ولادت در کعبه، حرمت ذاتی است یا اکتسابی است که پس از بررسی ادله، چنین نتیجه‌گیری شده است که چنین خصوصیتی اکتسابی است و در گرو این است که شخص برای خانه کعبه قائل به احترام و تعظیم باشد.<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص12</ref>.
در مبحث دوم، به بحث پیرامون خصوصیت ولادت در کعبه در خلال دو محور اساسی پرداخته شده است که عبارت است از اینکه آیا حرمت ولادت در کعبه، حرمت ذاتی است یا اکتسابی است که پس از بررسی ادله، چنین نتیجه‌گیری شده است که چنین خصوصیتی اکتسابی است و در گرو این است که شخص برای خانه کعبه قائل به احترام و تعظیم باشد.<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص12</ref>


در مبحث سوم، در ضمن دو مسئله، به بررسی اقوال مختلف پیرامون ولادت در کعبه و مناقشات واردشده درباره هریک پرداخته شده است. در مسئله نخست اقوال مطرح گردیده و در مسئله دوم، هریک به ترتیب، مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. این اقوال مربوط به [[قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج|مسلم بن حجاج]]  ([[قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج|صاحب صحیح مسلم]]) (متوفی 261ق)، نووی (متوفی 676ق)، [[ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبةالله|ابن ابی‌الحدید معتزلی]]  (متوفی 656ق)، حلبی (متوفی 1044ق)، حاکم نیشابوری (متوفی 405ق) و [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]]  (متوفی 582ق) است .<ref>ر.ک: متن کتاب، ص80-89</ref>.
در مبحث سوم، در ضمن دو مسئله، به بررسی اقوال مختلف پیرامون ولادت در کعبه و مناقشات واردشده درباره هریک پرداخته شده است. در مسئله نخست اقوال مطرح گردیده و در مسئله دوم، هریک به ترتیب، مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. این اقوال مربوط به [[قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج|مسلم بن حجاج]]  ([[قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج|صاحب صحیح مسلم]]) (متوفی 261ق)، نووی (متوفی 676ق)، [[ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبةالله|ابن ابی‌الحدید معتزلی]]  (متوفی 656ق)، حلبی (متوفی 1044ق)، حاکم نیشابوری (متوفی 405ق) و [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]]  (متوفی 582ق) است .<ref>ر.ک: متن کتاب، ص80-89</ref>


در مبحث چهارم، پس از بررسی اقوال واردشده پیرامون ولادت حکیم بن حزام در کعبه، به این نتیجه رسیده شده است که سرچشمه انتشار چنین روایاتی در جامعه اسلامی، زبیر بن بکار و مصعب بن عبدالله بوده که مخالفت و دشمنی شدیدی با [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]  داشته و به‌منظور تحت‌الشعاع قرار دادن و کم‌رنگ کردن فضیلت ولادت آن حضرت در کعبه، دست به جعل و انتشار چنین اخبار و روایاتی زدند.<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص13</ref>.
در مبحث چهارم، پس از بررسی اقوال واردشده پیرامون ولادت حکیم بن حزام در کعبه، به این نتیجه رسیده شده است که سرچشمه انتشار چنین روایاتی در جامعه اسلامی، زبیر بن بکار و مصعب بن عبدالله بوده که مخالفت و دشمنی شدیدی با [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]  داشته و به‌منظور تحت‌الشعاع قرار دادن و کم‌رنگ کردن فضیلت ولادت آن حضرت در کعبه، دست به جعل و انتشار چنین اخبار و روایاتی زدند.<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص13</ref>


در آخرین مبحث، به بررسی نصوصی پرداخته شده است که بر ولادت [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]  در خانه خدا تأکید داشته و آن را از جمله فضایل مخصوص آن حضرت دانسته است. از جمله موضوعات مهم مطرح‌شده در این مبحث، عبارتند از: حکمت ولادت [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]  در کعبه؛ حکمت‌هایی همچون: تلازم میان کعبه و [[امام على(ع)|علی بن ابی‌طالب(ع)]]؛ تشابه بین امام و بیت الحرام در ارتباط با مردم؛ تحقق امان در التجا و پناه بردن به بیت الحرام و [[امام على(ع)|امام [[امام على(ع)|علی بن ابی‌طالب(ع)]]  و تلازم؛ تلازم میان امامت و اقامه نماز؛ تلازم بین اذان و دوران زمین و امامت.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص109-119</ref>.
در آخرین مبحث، به بررسی نصوصی پرداخته شده است که بر ولادت [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]  در خانه خدا تأکید داشته و آن را از جمله فضایل مخصوص آن حضرت دانسته است. از جمله موضوعات مهم مطرح‌شده در این مبحث، عبارتند از: حکمت ولادت [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]  در کعبه؛ حکمت‌هایی همچون: تلازم میان کعبه و [[امام على(ع)|علی بن ابی‌طالب(ع)]]؛ تشابه بین امام و بیت الحرام در ارتباط با مردم؛ تحقق امان در التجا و پناه بردن به بیت الحرام و [[امام على(ع)|امام [[امام على(ع)|علی بن ابی‌طالب(ع)]]  و تلازم؛ تلازم میان امامت و اقامه نماز؛ تلازم بین اذان و دوران زمین و امامت.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص109-119</ref>


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
فهرست مطالب به‌همراه فهرست منابع مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده است.
فهرست مطالب به‌همراه فهرست منابع مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده است.


در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع.<ref>ر.ک: پاورقی، ص35</ref>، به توضیح برخی از مفردات و مطالب متن، پرداخته شده است.<ref>ر.ک: همان، ص37</ref>.
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع.<ref>ر.ک: پاورقی، ص35</ref>، به توضیح برخی از مفردات و مطالب متن، پرداخته شده است.<ref>ر.ک: همان، ص37</ref>


==پانویس ==
==پانویس ==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش