إلزام النواصب بإمامة علي بن أبي‌طالب عليه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

در صحت انتساب این کتاب، مباحثی مطرح گردیده است. نویسنده «کشف الحجب» می‌گوید: «برخی آن را به [[ابن طاووس، علی بن موسی|سید بن طاووس]]  نسبت داده‌اند.» [[حر عاملی، محمد بن حسن|شیخ حر عاملی]] آن را در میان کتاب‌هایی ذکر کرده که به نویسنده آن‌ها دست نیافته است. اما سلیمان بن عبدالله ماحوزی (متوفی 1121ق)، در رساله‌اش که در شرح حال علمای بحرین است، تصریح کرده که نویسنده آن، [[صیمری، مفلح بن حسن|مفلح بن حسن صیمری]]، صاحب «[[غاية المرام في شرح شرائع الإسلام]] و کشف الإلتباس عن موجز أبی‌العباس» است.<ref>مقدمه، ص47-51؛ فاطمی، سید حسن، ص28</ref>.

در ابتدای کتاب، با استناد به منابع متعدد تاریخی، چگونگی ایجاد اختلاف بین مذاهب اسلامی در اصول و فروع تبیین گردیده است، آنگاه به احادیث روایی اشاره شده که بر امامت [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]  و فضیلت او دلالت دارد. در ادامه کتاب، دشمنان و مخالفان [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]  مانند عمر بن خطاب، عثمان بن عفان، معاویه بن ابوسفیان، طلحه و زبیر، معرفی شده‌اند.<ref>فهرست کتاب‌های منتشر شده شهریور ماه سال 1378، ص56</ref>.

# تألیفات و تصنیفات بسیاری که مؤلف آن مشخص نیست و یا اینکه به بیش از یک نفر منسوب گردیده و یا اینکه مؤلف خاصی به‌صورت حدس و تخمین، برای آن ذکر گردیده است. این‌گونه کتاب‌ها بیشتر در موضوع امامت و خلافت و مباحث مربوط به شیعه و سنی می‌باشند که اثر حاضر، ازجمله آن‌ها بوده و به بیش از یک نفر، منسوب گردیده است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص18 و 47</ref>.

در مقدمه نویسنده، ضمن اشاره به موضوع کتاب، به توضیح و تشریح روایت نبوی(ص)، مبنی بر انشعاب امت و وجود فرقه ناجیه پرداخته شده است.<ref>مقدمه مؤلف، ص81-85</ref>.

در باب اول، به اختلاف مذاهب پیش آمده پس از پیامبر(ص) پرداخته شده و به این مطلب، اشاره شده است که پس‌ازآن حضرت، امت اسلامی به سه مذهب تقسیم شد: گروهی قائل به امامت حضرت(ع) پس از پیامبر(ص) بوده که به شیعیان معروف شده و گروهی، امام بعد از پیامبر(ص) را به سبب وراثت، عباس بن مطلب دانستند. اما اکثریت مردم، ابوبکر را به‌عنوان امام خود برگزیدند و به اهل سنت معروف گردیدند. نویسنده در ادامه، به توضیح اصول عقاید این سه گروه و مذاهب منشعب از آن، پرداخته است.<ref>متن کتاب، ص87- 93</ref>.

ازجمله موضوعات مطرح شده در این باب، عبارت‌اند از: بحث در مشبهه مجسمه (گروهی که قائل به تجسم خداوند در قیامت هستند)؛ اختلافات مذاهب در فروع دین؛ توضیح مذاهب اسلامی؛ معرفی مذهب شیعه اثناعشری؛ معرفی و توصیف مذاهب عامه (اشاعره و معتزله) و بررسی اخباری که امامت را در ائمه دوازده‌گانه قریشی منحصر کرده است.<ref>همان، ص99- 131</ref>.

در فصل نخست، آیات و روایات دال بر امامت و فضیلت آن حضرت، بررسی شده است. ازجمله این آیات، آیه مبارکه «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولٰئِکَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ (بینه: 7)؛ در حقيقت كسانى كه گرويده و كارهاى شايسته كرده‏اند، آنانند كه بهترين آفریدگان‌اند) هستند». از حافظ ابونعیم اصفهانی (از علمای اهل سنت)، با اسناد به [[ابن‌عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، چنین روایت گردیده که زمانی که این آیه نازل شد، پیامبر(ص) به [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]  فرمود: «ایشان تو و شیعیانت می‌باشند» که به اعتقاد نویسنده، این آیه بر این امر دلالت دارد که [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]  و شیعیان آن حضرت، فرقه ناجیه می‌باشند.<ref>همان، ص135-136</ref>.

# «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ کُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ‌ (توبه: 119)؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، از خدا پروا كنيد و با راستان باشيد». از ابونعیم اصفهانی به صورت مرفوع، از [[ابن‌عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] نقل گردیده که این آیه در شأن [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]  نازل گردید.<ref>همان، ص136-137</ref>.

# «يَوْمَ لاَ يُخْزِي اللَّهُ النَّبِيَّ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ (تحریم: 8)؛ در آن روز خدا پيامبر [خود] و كسانى را كه با او ايمان آورده بودند خوار نمى‏گرداند : نورشان از پيشاپيش آنان و سمت راستشان روان است» طبق روایتی از ابونعیم از [[ابن‌عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] که به‌صورت مرفوع روایت گردیده، مراد از این آیه، علی(ع) و اصحاب او هستند.<ref>همان، ص137</ref>.

فصل دوم، به اخبار و روایاتی از عامه اختصاص یافته است که دلالت بر امامت [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]  و عدم صلاحیت دیگران بر امامت دارند. ازجمله این روایات، روایتی است از اخطب خوارزم به نقل از ابن مسعود بدین مضمون که: «لمّا خلق اللّه تعالى آدم و نفخ فيه من روحه عطس آدم، فقال:الحمدللّه، فقال اللّه تعالى:«حمدني عبدي و عزّتي و جلالي لو لا عبدان أريد ان أخلقهما في دار الدنيا ما خلقتك». فقال:«يا الهي! يكونان منّي»؟ قال:«نعم يا آدم، ارفع رأسك و انظر»، فرفع رأسه، فإذا مكتوب على العرش: «لا إله إلا اللّه، محمّد رسول اللّه نبيّ الرّحمة، عليّ مقيم الحجّة، من عرف حقّ عليّ زكى و طاب و من أنكر حقّه لعن و خاب، أقسمت بعزّتي و جلالي أن أدخل النار من عصاه و لو أطاعني و أقسمت بعزّتي أن أدخل الجنّة من أطاعه و لو عصاني»؛ وقتى خداوند آدم(ع) را خلق كرد و از روحش به وى دميد، آدم عطسه كرد و گفت: الحمد للَّه، خداوند فرمود: بنده‏ام مرا حمد كرد. قسم به عزت و جلالم، اگر من اراده به خلق دو بنده‏ام نداشتم كه آن‌ها را در دار دنيا خلق كنم، اى آدم، تو را نمى‏آفريدم. آدم(ع) گفت: خداوندا، آن دو نفر از نسل من هستند؟ خداوند فرمود: بلى اى آدم، سرت را بلند كن و نگاه كن. آدم(ع) سرش را بلند كرده ديد در ساق عرش نوشته شده: لا اله الا اللَّه، محمد نبى الرحمه و على مقيم الحجه، هر كس حق على را بشناسد، پاك و طاهر است و هر كس حق او را انكار كند، ملعون و زیان‌کار است. من به عزت خود سوگند خورده‏ام كه هر كس على را عصيان كند او را داخل جهنم كنم، اگرچه به من اطاعت كرده باشد و به عزتم سوگند کسی که او را اطاعت كند داخل بهشت نمايم، هرچند مرا عصیان کرده باشد.<ref>همان، ص147- 148</ref>.

در آخرین باب، به بیان مثالب و معایب برخی از صحابه که در کتب عامه مذکور است، پرداخته شده است. این افراد عبارت‌اند از ابوبکر؛ عمر بن خطاب؛ عثمان بن عفان؛ معاویه؛ یزید بن معاویه؛ عمر بن سعد؛ طلحه بن عبیدالله؛ زبیر بن عوام و عایشه.<ref>همان، ص161- 177</ref>.

اخبار عامه در فرار ائمه و بزرگانشان از جنگ؛ قصیده ابن ابی‌الحدید و شرح آن؛ اقرار عامه به اباحه متعه؛ اقرار عامه به مخالفت با شریعت و اعتراف اشخاصی مانند عمرو بن عاص، عبدالعزیز بن مروان بن عبدالعزیز و عمر بن عبدالعزیز به حقانیت [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]، ازجمله مباحث مطرح شده در این باب است.<ref>همان، ص180- 223</ref>.

در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع.<ref>ر.ک: پاورقی، ص92</ref>و اشاره به اختلاف نسخ.<ref>ر.ک: همان</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن ازجمله ترجمه روات پرداخته شده است.<ref>ر.ک: همان، ص94</ref>.