۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'مولف' به 'مؤلف') |
جز (جایگزینی متن - 'الدين' به ' الدين') |
||
خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
"المواعظ و الاعتبار بذكر الخطط و الآثار" اثر | "المواعظ و الاعتبار بذكر الخطط و الآثار" اثر تقى الدين ابوالعباس احمد مقريزى است كه به زبان عربى و به تصحيح محمد زينهم و مديحه الشرقاوى مىباشد. مقريزى با هدف و تهيه مجموعه معروفى درباره سرزمين مصر و احوال ساكنان آن، مجمل و خلاصةاياز اخبار پراكنده اين اقليم را در سال 820 تخت عنوان المواعظ الاعتبار بذكر الخطط و الآثار در هفت جزء گردآورى نمود. | ||
== ساختار كتاب == | == ساختار كتاب == | ||
خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
توصيف مقريزى از نقشه داخلى قصر فاطمى، وصف ايوانهاى مختلف قصر و خزاين آن، چگونگى جلوس خليفه بر ايوان و مواكب خلافت به طور كامل از كتاب نزةالمقلتين فى اخبار الدولتين، اثر ابن الطوير ابومحمد المرتضى عبدالسلام بن الحسن القيسرانى 617ه.ق گرفته شده است. | توصيف مقريزى از نقشه داخلى قصر فاطمى، وصف ايوانهاى مختلف قصر و خزاين آن، چگونگى جلوس خليفه بر ايوان و مواكب خلافت به طور كامل از كتاب نزةالمقلتين فى اخبار الدولتين، اثر ابن الطوير ابومحمد المرتضى عبدالسلام بن الحسن القيسرانى 617ه.ق گرفته شده است. | ||
تفصيل مطالب در خصوص انواع خوردنىها، زيورآلات، و خلعتهايى كه در مراسم و مناسبتها براى بزرگان دولت فاطمى به ويژه در دوران خلافت، الامر باحكام الله 524-495ه.ق و وزارت مامون البطائحى بين سالهاى 515 و 519ه.ق در نظر گرفته شده بود. از تاريخ ابن المامون، نوشته امير | تفصيل مطالب در خصوص انواع خوردنىها، زيورآلات، و خلعتهايى كه در مراسم و مناسبتها براى بزرگان دولت فاطمى به ويژه در دوران خلافت، الامر باحكام الله 524-495ه.ق و وزارت مامون البطائحى بين سالهاى 515 و 519ه.ق در نظر گرفته شده بود. از تاريخ ابن المامون، نوشته امير جمال الدين ابوعلى موسى بن مامون بطائحى 588ه.ق اخذ شده است كه جز مصادر خطط ابن عبدالظاهر نيز بوده است. | ||
وصف عمومى شهر قاهره در خصوص محدودهش هر، بناها، ساكنان، خليجها و بركههاى موجود در آن از كتاب المغرب فى حلى المغرب على بن موسى بن سعيد مغربى 685ه.ق از نسخهاى به خط خود ابن سعيد اقتباس شده است. | وصف عمومى شهر قاهره در خصوص محدودهش هر، بناها، ساكنان، خليجها و بركههاى موجود در آن از كتاب المغرب فى حلى المغرب على بن موسى بن سعيد مغربى 685ه.ق از نسخهاى به خط خود ابن سعيد اقتباس شده است. | ||
ديگر مصادر مقريزى در خطط، كتاب الموالى محمد بن يوسف كندى 350ه.ق الذيل على كتاب الامراء كندى، اتمام كتاب الكندى فى اخبار امراء مصر، سيرة الاخشيد، سيرة | ديگر مصادر مقريزى در خطط، كتاب الموالى محمد بن يوسف كندى 350ه.ق الذيل على كتاب الامراء كندى، اتمام كتاب الكندى فى اخبار امراء مصر، سيرة الاخشيد، سيرة المعز الدين الله [[ابن زولاق، حسن بن ابراهیم|ابن زولاق]] 386ه.ق و تاريخ حلب ابن ابى طى 630ه.ق بوده است. | ||
مقريزى از كتابهاى ديگرى نيز در خصوص خطط استفاده كرده، ليكن نامى از آنها نبرده است. از جمله: الانتصار [[ابن دقماق، ابراهیم بن محمد|ابن دقماق]] 809ه.ق و كتاب خطط المصر اوحدى811ه.ق كه اكنون در دسترس نيست. | مقريزى از كتابهاى ديگرى نيز در خصوص خطط استفاده كرده، ليكن نامى از آنها نبرده است. از جمله: الانتصار [[ابن دقماق، ابراهیم بن محمد|ابن دقماق]] 809ه.ق و كتاب خطط المصر اوحدى811ه.ق كه اكنون در دسترس نيست. | ||
خط ۱۰۷: | خط ۱۰۷: | ||
او در اين كتاب پس از تقسيم علم به عقلى و نقلى مىنويسد: انسان پس از آگاهى از اين دو دانش مىتواند به تدبّر و تأمل در تاريخ بپردازد. برخى پژوهشگران در تمجيد از روشمندى علمى مقريزى در كتاب خطط نوشتهاند: «همان گونه كه عظمت ابنخلدون و روش علمى او در مقدمه كتابش تجلّى يافته است، مقريزى نيز در كتاب خطط خويش مقدمه ارزشمندى دارد». | او در اين كتاب پس از تقسيم علم به عقلى و نقلى مىنويسد: انسان پس از آگاهى از اين دو دانش مىتواند به تدبّر و تأمل در تاريخ بپردازد. برخى پژوهشگران در تمجيد از روشمندى علمى مقريزى در كتاب خطط نوشتهاند: «همان گونه كه عظمت ابنخلدون و روش علمى او در مقدمه كتابش تجلّى يافته است، مقريزى نيز در كتاب خطط خويش مقدمه ارزشمندى دارد». | ||
سخاوى، ضمن تحسين از مقريزى، وى را خالى از انتقاد ندانسته و او را به عدم اتقان در نقل روايات متهم مىكند. او انتقاد از مقريزى را تا بدان جا رسانيده كه حتى انتساب خطط را به وى انكار كرده و آن را متعلق به شخص ديگرى به نام | سخاوى، ضمن تحسين از مقريزى، وى را خالى از انتقاد ندانسته و او را به عدم اتقان در نقل روايات متهم مىكند. او انتقاد از مقريزى را تا بدان جا رسانيده كه حتى انتساب خطط را به وى انكار كرده و آن را متعلق به شخص ديگرى به نام شهاب الدين احمد بن عبدالله بن حسن الاوحدى 811ه.ق مىداند. وى معتقد است كه مقريزى با دستيابى به يادداشتهاى اوحدى با عنوان خطط مصر و القاهره و زياد كردن مطالب غير لازم، بدون آن كه ذكرى از مؤلف اوليه آن به ميان آورد، اثر را به نام خود به ثبت رسانيده است. انتقاد سخاوى نسبت به تمامى شخصتهاى معاصر خود، موجب گرديده تا اظهارات وى در خصوص شخصيت و آثار علمى مقريزى مورد توجه قرار نگيرد. | ||
اين در حالى است كه مقريزى در مقدمه خطط تصريح كرده است كه در نگارش اين كتاب به بسيارى از مورخان مصر تكيه داشته است. او به سه روشى كه در نگارش منقولات اين كتاب از آنها بهره جسته اشاره نموده است، كه در بحث روش تاريخنگارى او به آنها اشاره نموديم. مقريزى نام برخى از نويسندگانى را كه از آثار آنها سود جسته، نام برده است. | اين در حالى است كه مقريزى در مقدمه خطط تصريح كرده است كه در نگارش اين كتاب به بسيارى از مورخان مصر تكيه داشته است. او به سه روشى كه در نگارش منقولات اين كتاب از آنها بهره جسته اشاره نموده است، كه در بحث روش تاريخنگارى او به آنها اشاره نموديم. مقريزى نام برخى از نويسندگانى را كه از آثار آنها سود جسته، نام برده است. | ||
خط ۱۱۸: | خط ۱۱۸: | ||
شمس الدين ابوعبدالله السرور البكرى در كتاب خود با عنوان قطف الازهار من الخطط و الاثار علاوه بر مختصر و مرتب كردن خطط مقريزى، فصلى را در خصوص قاضيان مصر تا مرگ زينالعابدين افندى قاضى 1065ه.ق به آن افزوده است. بكرى در مقدمه اثر خود علت اين امر را اطناب و نامرتب بودن خطط مقريزى ذكر مىكند. | |||
تلخيص ديگرى كه از اثر مقريزى صورت گرفته، كتاب الروضه البهيه فى تلخيص كتاب المواعظ و الاعتبار المقريزيه نوشته ابن عبدالظاهر است كه از ابتداى كتاب تا مدينه رعماس را شامل است. | تلخيص ديگرى كه از اثر مقريزى صورت گرفته، كتاب الروضه البهيه فى تلخيص كتاب المواعظ و الاعتبار المقريزيه نوشته ابن عبدالظاهر است كه از ابتداى كتاب تا مدينه رعماس را شامل است. | ||
خط ۱۲۷: | خط ۱۲۷: | ||
1- پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله تاريخ در آينه پژوهش، زمستان 1382، پيش شماره 4، عنوان مقاله: شناخت شخصيت و آثار [[مقریزی، احمد بن علی| | 1- پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله تاريخ در آينه پژوهش، زمستان 1382، پيش شماره 4، عنوان مقاله: شناخت شخصيت و آثار [[مقریزی، احمد بن علی|تقى الدين مقريزى]]، نويسنده على غلامى دهقى. | ||
2- مجله كتاب ماه تاريخ و جغرافيا، مرداد و شهريور 1384، عنوان مقاله: مقريزى و كتاب المواعظ و الاعتبار، نوشته سوسن نيكجو. | 2- مجله كتاب ماه تاريخ و جغرافيا، مرداد و شهريور 1384، عنوان مقاله: مقريزى و كتاب المواعظ و الاعتبار، نوشته سوسن نيكجو. |
ویرایش