۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
أسئله و أجوبه رشيدي: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'الدين' به ' الدين'
جز (جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين') |
جز (جایگزینی متن - 'الدين' به ' الدين') |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
'''اسئله و اجوبه رشيدى'''، تألیف [[ | '''اسئله و اجوبه رشيدى'''، تألیف [[رشيد الدين فضل‌الله همدانى]]، پاسخ‌هاى خواجه به سوالاتى است كه از وى پرسيده‌اند. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
دانشمندى به نام | دانشمندى به نام مجد الدين عالى شاه بن حسن حسينى عريضى ابرقوهى، به سال 711ق چهار مساله از خواجه استفسار كرده و او پاسخ داده است. البته جز او كسان ديگرى نيز بوده‌اند كه به همين صورت سوال‌هاى خود را مطرح كرده‌اند و از خواجه پاسخ‌هاى مناسب را دريافت داشته‌اند، به طورى كه اين کتاب؛ مشتمل بر بيست و پنج بخش است كه برخى از ابواب آن به صورت سوال و جواب مطرح شده و قسمتى از فقرات آن شكل توضيحى و تفسيرى و كلامى به خود گرفته است. | ||
عناوين فقرات مذكور در متن کتاب به شرح ذيل است: | عناوين فقرات مذكور در متن کتاب به شرح ذيل است: | ||
1- بطلان تناسخ و اثبات حشر اجساد: گفتارى است كلامى كه در پاسخ پرسش مولانا معظم عمادالدوله | 1- بطلان تناسخ و اثبات حشر اجساد: گفتارى است كلامى كه در پاسخ پرسش مولانا معظم عمادالدوله و الدين (احيانا مطرزى) نگاشته شده است. | ||
2- اسئله مرتضى معظم سيد مجد المله | 2- اسئله مرتضى معظم سيد مجد المله و الدين عاليشاه الابرقوهى: | ||
پرسش‌هايى است در مسائل كلامى و عرفانى و كشوردارى كه شخص مذكور از خواجه استفسار كرده است. | پرسش‌هايى است در مسائل كلامى و عرفانى و كشوردارى كه شخص مذكور از خواجه استفسار كرده است. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
3- اسئله ملك الحكماء و الاطباء حكيم فرنگى: هفت مساله فلسفى پزشكى است با ديباچه حكيم فرنگى كه نام آن در نسخه سفيد مانده است. | 3- اسئله ملك الحكماء و الاطباء حكيم فرنگى: هفت مساله فلسفى پزشكى است با ديباچه حكيم فرنگى كه نام آن در نسخه سفيد مانده است. | ||
4- سوال مولانا معظم ملك الافاضل | 4- سوال مولانا معظم ملك الافاضل نور الدين كوه كيلوئى: | ||
اين سوال درباره مجهول مطلق است كه: المجهول المطلق لا يمكن الحكم عليه.خواجه نخست نظر ديگر وى را گفته و سپس نظر خود را آورده است. | اين سوال درباره مجهول مطلق است كه: المجهول المطلق لا يمكن الحكم عليه.خواجه نخست نظر ديگر وى را گفته و سپس نظر خود را آورده است. | ||
5- سوال مولانا معظم... عماد الدوله | 5- سوال مولانا معظم... عماد الدوله و الدين المطرزى: | ||
مشتمل بر تنها يك پرسش درباره حرص و ديگر كاستى‌هاى روانى در مردمان و قول قرآن: '''و لقد كرمنا بنى آدم...و فضلناهم على كثير ممن خلقنا''' تفضيلا است. پاسخ درمقام انسانى و پندآميز است. | مشتمل بر تنها يك پرسش درباره حرص و ديگر كاستى‌هاى روانى در مردمان و قول قرآن: '''و لقد كرمنا بنى آدم...و فضلناهم على كثير ممن خلقنا''' تفضيلا است. پاسخ درمقام انسانى و پندآميز است. | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
6- اعتذار: در آن از مشغوليت بسيار به كارهاى ساختمانى و درختكارى اظهار شرمندگى مى‌كند و در واقع جواب اين پرسش عمومى را مى‌دهد كه برخى در پنهان از يكديگر مى‌پرسند، اين پيرمرد با اين جايگاه در دانش‌ها و دارايى‌ها كه به دست آورده چه آزمند است. سپس به بدگويى از بيكارى مى‌پردازد. | 6- اعتذار: در آن از مشغوليت بسيار به كارهاى ساختمانى و درختكارى اظهار شرمندگى مى‌كند و در واقع جواب اين پرسش عمومى را مى‌دهد كه برخى در پنهان از يكديگر مى‌پرسند، اين پيرمرد با اين جايگاه در دانش‌ها و دارايى‌ها كه به دست آورده چه آزمند است. سپس به بدگويى از بيكارى مى‌پردازد. | ||
7- سوال مولانا معظم عضدالدوله | 7- سوال مولانا معظم عضدالدوله و الدين المطرزى: مطرزى در ديباچه سوال به دشوارى موضوع و اينكه پيش از آن [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه طوسى]]، اثير الدين ابهرى، ابن كمونه و... بدان پرداخته‌اند، اشاره مى‌كند و سپس پرسش خود را در ميان مى‌گذارد: كسى درون اتاقى رفته و مى‌گويد كه هر سخنى كه من در اين اتاق مى‌گويم دروغ است و غير از اين سخنى نمى‌گويد و بيرون مى‌آيد. اكنون اين سخن راست است يا دروغ.اگر راست است بايد دروغ باشد و اگر دروغ است بايد كه راست باشد. پس بايد هم راست باشد و هم دروغ و اين محال است. | ||
8- سوال مولانا معظم شهاب المله | 8- سوال مولانا معظم شهاب المله و الدين الزاكانى: پرسشى است درباره اينكه بارى تعالى قادر مختار است يا موجب بالذات. | ||
9- سوال صاحب معظم ملك الوزراء و الامراء | 9- سوال صاحب معظم ملك الوزراء و الامراء ناصر الدين امير يحيى: پرسشى است عقيدتى درباره قتل پيامبران و عصمت ايشان. | ||
10- سوال مولانا معظم شرف المله | 10- سوال مولانا معظم شرف المله و الدين قاضى سيواس: پرسشى است درباره آيه: '''الم ذلك الکتاب لا ريب فيه هدى للمتقين'''. | ||
11- اسئله مولانا معظم ملك الافاضل و الحكما شمس المله | 11- اسئله مولانا معظم ملك الافاضل و الحكما شمس المله و الدين الجوهرى السمنانى: اين مسائل در شش بند عرضه مى‌شود: 1- تسلسل در جانب علت محال است؛ اما در جانب معلول جايز. 2- تقدم واجب بر عالم تقدم ذاتى باشد بر چه وجه مى‌باشد. 3- در خصوص مواليد سه گانه به واسطه فعل و انفعال عناصر اربعه. 4- حركات چهارگانه: ارادى، طبيعى، قسير و عرض. 5- حركات فلكى چگونه است؟ 6- اختلاف در نفوس بشرى، اختلاف اخلاق و صور، حركت نبض چگونه است؟ و... | ||
12- ذكر جميل پادشاه: مباحث مقام فراهان: | 12- ذكر جميل پادشاه: مباحث مقام فراهان: | ||
| خط ۱۰۸: | خط ۱۰۸: | ||
در اين رساله به تعريف علم و سپس تقسيم علم به تصور و تصديق و تقسيم‌هاى ديگر؛ مانند شرعى و غير شرعى پرداخته شده و پس از آن عقل به چهار معنى تقسيم شده است: 1- جوهر مجرد،2- قوت نظرى، 3- عقلى كه مناط تكليف است، 4- مصطلح جمهور. | در اين رساله به تعريف علم و سپس تقسيم علم به تصور و تصديق و تقسيم‌هاى ديگر؛ مانند شرعى و غير شرعى پرداخته شده و پس از آن عقل به چهار معنى تقسيم شده است: 1- جوهر مجرد،2- قوت نظرى، 3- عقلى كه مناط تكليف است، 4- مصطلح جمهور. | ||
24- سوالات مرتضى معظم | 24- سوالات مرتضى معظم نظام الدين: چهار پرسش از هفت پرسش وى به جاى مانده است: پرسش چهارم درباره برترى امت محمد(ص) بر امت موسى(ع)، پنجم درباره معراج و آسمان هفتم و سدره المنتهى، پرسش ششم درباره پيامبر مرسل و پيامبر غير مرسل و علم لدنى است. پرسش هفتم درباره حديث: تنام عيناى و لاينام قلبى. | ||
25- سوالات مولانا معظم عماد المله | 25- سوالات مولانا معظم عماد المله و الدين ابن الخوام. | ||
ويژگى‌هاى اين اثر را مى‌توان به چند دسته تقسيم كرد | ويژگى‌هاى اين اثر را مى‌توان به چند دسته تقسيم كرد | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۳۸: | ||
1- مقدمه رضا شعبانى بر کتاب. | 1- مقدمه رضا شعبانى بر کتاب. | ||
2- غفرانى، على؛ | 2- غفرانى، على؛ رشيد الدين فضل‌الله و انديشه آبادگرى در قلمرو ايلخانان؛فصلنامه دانشكده الهيات و معارف اسلامى دانشگاه مشهد؛ شماره 71. | ||
3- [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ تهرانى]]، [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة]]؛ ج سوم، چهارم، پنجم و هشتم. | 3- [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ تهرانى]]، [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة]]؛ ج سوم، چهارم، پنجم و هشتم. | ||