۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تاریخ گزیده: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين'
جز (جایگزینی متن - 'امير المؤمنين' به 'اميرالمؤمنين') |
جز (جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين') |
||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
'''كتاب تاريخ گزيده''' در سال 730 ه. 1330/ م، تأليف گشته و بنام وزير خواجه | '''كتاب تاريخ گزيده''' در سال 730 ه. 1330/ م، تأليف گشته و بنام وزير خواجه غياث‌الدين محمد فرزند خواجه رشيد‌الدين سابق الذكر موشّح است، و اين وزير چنانكه ذكر شد در ماه مه 1328 م. مرتبه صدارت يافت و در ماه مه 1336 م. بقتل رسيد. مؤلف منابع اطلاعاتى را كه براى جمع آورى تاريخ خود بكار برده تعداد مينمايد، و آن 23 كتاب است بشرح ذيل: | ||
#سير النبى در شرح حال حضرت رسول تأليف ابن هشام ترجمه آلمانى اين كتاب بقلم lieW در شهر tragttuS در سال 1864 و متن آن در 1860 در گوتين گن negnittoG بطبع رسيده است. و آن كتاب موسوم است به: «عرائس المجالس» تأليف ابى اسحق احمد الثعلبى متوفى بسال 427 ه. و مشتمل است بر قصص قرآنيه. | #سير النبى در شرح حال حضرت رسول تأليف ابن هشام ترجمه آلمانى اين كتاب بقلم lieW در شهر tragttuS در سال 1864 و متن آن در 1860 در گوتين گن negnittoG بطبع رسيده است. و آن كتاب موسوم است به: «عرائس المجالس» تأليف ابى اسحق احمد الثعلبى متوفى بسال 427 ه. و مشتمل است بر قصص قرآنيه. | ||
#قصص الانبياء (احتمالا تفسير معروف الثعلبى) طبع قاهره در 1312 ه. | #قصص الانبياء (احتمالا تفسير معروف الثعلبى) طبع قاهره در 1312 ه. | ||
#رسالة القشيريه طبع بولاق در 1284 ه. تأليف امام ابوالقاسم عبدالكريم بن هوازن القشيرى متوفى 465 ه. | #رسالة القشيريه طبع بولاق در 1284 ه. تأليف امام ابوالقاسم عبدالكريم بن هوازن القشيرى متوفى 465 ه. | ||
#تذكرة الاولياء (تأليف | #تذكرة الاولياء (تأليف فريد‌الدين عطار) طبع دكتر نيكلسن در دو جلد. | ||
#التدوين (تأليف | #التدوين (تأليف امام‌الدين الرافعى) مراجعه شود بحاجى خليفه طبع فلوگل جلد دوم ص 254 عبارت حاجى خليفه اين است «التدوين فى اخبار القزوين لامام ابى القاسم عبدالكريم بن محمد الرافعى القزوينى المتوفى سنة ثلاث و عشرين و ستمايه» ولى در اصل انگليسى اشتباها يافعى ذكر شده. | ||
#تجارب الامم (تأليف [[مسکویه، احمد بن محمد|ابن مسكويه]]) جلد اول و پنجم و ششم آن در سلسله اوقاف گيب بطبع رسيده، همچنين در مصر بطبع درآمده است. و آن تأليف ابوعلى احمد بن مسكويه متوفى بسال 421 ه. است. | #تجارب الامم (تأليف [[مسکویه، احمد بن محمد|ابن مسكويه]]) جلد اول و پنجم و ششم آن در سلسله اوقاف گيب بطبع رسيده، همچنين در مصر بطبع درآمده است. و آن تأليف ابوعلى احمد بن مسكويه متوفى بسال 421 ه. است. | ||
#مشارب التجارب. | #مشارب التجارب. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
#تاريخ حمزه اصفهانى با ترجمه لاتينى آن چاپ لايبزيك (1844- 1848 م.). | #تاريخ حمزه اصفهانى با ترجمه لاتينى آن چاپ لايبزيك (1844- 1848 م.). | ||
#تاريخ كامل [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] طبع ليدن در 14 جلد از 1851 تا 1870 م. و طبع قاهره در 12 جلد از 1290 تا 1303 ه. | #تاريخ كامل [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] طبع ليدن در 14 جلد از 1851 تا 1870 م. و طبع قاهره در 12 جلد از 1290 تا 1303 ه. | ||
#زبدة التواريخ | #زبدة التواريخ جمال‌الدين ابوالقاسم كاشى (در [[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]] حاجى خليفه مذكور است). | ||
#نظام التواريخ قاضى | #نظام التواريخ قاضى ناصر‌الدين ابوسعيد بيضاوى راجع باين كتاب در همين فصل مفصلا بحث شده است. | ||
#عيون التواريخ ابوطالب على الخازن البغدادى. | #عيون التواريخ ابوطالب على الخازن البغدادى. | ||
#كتاب المعارف ابن | #كتاب المعارف ابن قتيبة‌الدينورى طبع گوتين گن (1850 م). | ||
#تاريخ جهانگشاى عطاملك جوينى در سه جلد طبع ميرزا محمد خان قزوينى در سلسله اوقاف گيب. | #تاريخ جهانگشاى عطاملك جوينى در سه جلد طبع ميرزا محمد خان قزوينى در سلسله اوقاف گيب. | ||
#كتاب اليمينى ترجمة العتبى ابوالشرف الجرفادقانى اصل عربى اين كتاب در دهلى در سال 1847 بچاپ سنگى طبع شده و در سال 1286 ه. 1870/ م. در قاهره به طبع رسيده، و ترجمه جرفادقانى بفارسى از همان كتاب در تهران بسال 1272 ه. 1855/ م. بچاپ سنگى رسيده است. | #كتاب اليمينى ترجمة العتبى ابوالشرف الجرفادقانى اصل عربى اين كتاب در دهلى در سال 1847 بچاپ سنگى طبع شده و در سال 1286 ه. 1870/ م. در قاهره به طبع رسيده، و ترجمه جرفادقانى بفارسى از همان كتاب در تهران بسال 1272 ه. 1855/ م. بچاپ سنگى رسيده است. | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
#شاهنامه فردوسى شاهنامه در ايران مكرر بطبع رسيده است، طبع بمبئى چاپ اوليا سميع، كلكته طبع ترنرماكان بسال 1829 م.، ترجمه فرانسه آن بقلم ژول موهل lhoM seluJ بسال 1838 م تا 1878، و سه جلد طبع وولرس srelliiV و لاندر reuadnaL در استراسبورك از سال 1877 تا 1884 م. | #شاهنامه فردوسى شاهنامه در ايران مكرر بطبع رسيده است، طبع بمبئى چاپ اوليا سميع، كلكته طبع ترنرماكان بسال 1829 م.، ترجمه فرانسه آن بقلم ژول موهل lhoM seluJ بسال 1838 م تا 1878، و سه جلد طبع وولرس srelliiV و لاندر reuadnaL در استراسبورك از سال 1877 تا 1884 م. | ||
#سلجوقنامه ظهيرى نيشابورى. | #سلجوقنامه ظهيرى نيشابورى. | ||
#مجمع ارباب المسلك قاضى | #مجمع ارباب المسلك قاضى ركن‌الدين جوينى. | ||
#استظهار الاخبار قاضى احمد دامغانى. | #استظهار الاخبار قاضى احمد دامغانى. | ||
#جامع التواريخ تأليف مخدوم سعيد شهيد مؤلف، يعنى | #جامع التواريخ تأليف مخدوم سعيد شهيد مؤلف، يعنى رشيد‌الدين فضل اللّه وزير. | ||
== ادوار مختلفه‌اى كه در حساب تاريخ معمول است == | == ادوار مختلفه‌اى كه در حساب تاريخ معمول است == | ||
| خط ۱۲۶: | خط ۱۲۶: | ||
#در ذكر پادشاهان مغول ايران- 13 تن، مدت ملكشان تا آن زمان كه در تاريخ بتأليف در آمده است 131 سال يعنى از سنه 599 تا 730 ه. / 1202 تا 1329 م. در اينجا مؤلف اضافه ميكند: «و نتيجه دولت ايشان هر كه را بعد از اين هوس باشد تحقيق فرمايد.» | #در ذكر پادشاهان مغول ايران- 13 تن، مدت ملكشان تا آن زمان كه در تاريخ بتأليف در آمده است 131 سال يعنى از سنه 599 تا 730 ه. / 1202 تا 1329 م. در اينجا مؤلف اضافه ميكند: «و نتيجه دولت ايشان هر كه را بعد از اين هوس باشد تحقيق فرمايد.» | ||
باب ملحق- پادشاهان آل مظفر، هفت تن، مدت ملكشان 77 سال از 718 تا 795 ه. باب ملحق در ذكر ملوك آل مظفر را كه در كتاب تاريخ گزيده وارد است، مرحوم براون ذكر نكرده، و آن خلاصه و اصلاحى است از تاريخ مولانا | باب ملحق- پادشاهان آل مظفر، هفت تن، مدت ملكشان 77 سال از 718 تا 795 ه. باب ملحق در ذكر ملوك آل مظفر را كه در كتاب تاريخ گزيده وارد است، مرحوم براون ذكر نكرده، و آن خلاصه و اصلاحى است از تاريخ مولانا معين‌الدين يزدى كه شخصى بنام محمود گيتى بتاريخ 823 ه. تدوين كرده و بر تاريخ گزيده الحاق نموده است. | ||
باب پنجم- در ذكر ائمه سنت و قراء و مشايخ و علماء دين اسلام رضوان اللّه عليهم- و آن شش فصل است: | باب پنجم- در ذكر ائمه سنت و قراء و مشايخ و علماء دين اسلام رضوان اللّه عليهم- و آن شش فصل است: | ||
| خط ۱۴۶: | خط ۱۴۶: | ||
# ذكر صحابه و تابعين و ائمه و خلفا و مشايخ و علما و ملوك و وزرا و خواقين و امرا كه باينجا رسيده‌اند. | # ذكر صحابه و تابعين و ائمه و خلفا و مشايخ و علما و ملوك و وزرا و خواقين و امرا كه باينجا رسيده‌اند. | ||
# ذكر عمال و حكام آن شهر. | # ذكر عمال و حكام آن شهر. | ||
# قبائل و اكابر قزوين كه مشتمل بر سادات و علما طايفه افتخاريان (كه از آنجمله ملك سعيد | # قبائل و اكابر قزوين كه مشتمل بر سادات و علما طايفه افتخاريان (كه از آنجمله ملك سعيد افتخار‌الدين محمد بن ابونصر معاصر مؤلف بوده و خط و زبان مغولى و تركى ميدانسته و كتاب كليله و دمنه را بزبان مغولى و سندبادنامه را بزبان تركى نقل و ترجمه نموده است.) و بازداران يا مظفريان- بشاريان- برهانيان- حنفيان- حلوانيان- خالديان- خليليان دبيران- رافعان- زاكانيان- زبيريان- زادانيان- شيرزاديان- طاوسيان- عباسيان- غفاريان- فيل‌واكوشان- قضويان- قراولان- تميميان- كرجيان- يادلفيان (كه ستاره شناس و جغرافى دان معروف زكريا بن محمد بن محمود از اين طايفه است.) انسيان- ماكانيان- قيسيان- مستوفيان (كه طايفه مؤلف است، و ميگويد كه از اولاد حر بن يزيد رياحى بوده‌اند) - مؤمنان- مختاران- معافيان يا معافيان- مرزبانان- نيشابوريان- بولاتيموريان يا تبابكان. | ||
خاتمه- شجره انساب و سلسله‌هاى طوائف انبيا و اوليا و ائمه و پادشاهان و وزرا و غيرهم بطريقى كه خواجه | خاتمه- شجره انساب و سلسله‌هاى طوائف انبيا و اوليا و ائمه و پادشاهان و وزرا و غيرهم بطريقى كه خواجه رشيد‌الدين در كتاب خود اختراع كرده ولى در اينجا تكميل شده است. اما اين شجره در كتاب محذوف است و در هيچيك از نسخ خطى كه تا كنون بدست آمده ديده نشده است. | ||
نظر به وسعت مندرجات تاريخ گزيده و نظر به حجم متوسط آن (كه 170 هزار كلمه بيش نيست) معلوم ميشود كه اين كتاب صورت يك خلاصه و يادداشت خلاصه يادداشت muidnepmoC تاريخى دارد و هيچگونه شرح و بسط وقايع را از آن نبايد انتظار داشت، معذلك كتاب مزبور نسخه‌اى بينهايت مفيد است و شامل بسيارى مطالب خاص ميباشد كه در جاى ديگر نتوان يافت. و در همان حال براى قسمت تاريخ عصر زمان خود در درجه اول اهميت ميباشد، بطوريكه مدتى بود لزوم طبع و انتشار تمام آن كتاب احساس ميشد و تا سال 1910 فقط قسمتهائى از آن كتاب بشرح ذيل بطبع رسيده بود، از اينقرار: | نظر به وسعت مندرجات تاريخ گزيده و نظر به حجم متوسط آن (كه 170 هزار كلمه بيش نيست) معلوم ميشود كه اين كتاب صورت يك خلاصه و يادداشت خلاصه يادداشت muidnepmoC تاريخى دارد و هيچگونه شرح و بسط وقايع را از آن نبايد انتظار داشت، معذلك كتاب مزبور نسخه‌اى بينهايت مفيد است و شامل بسيارى مطالب خاص ميباشد كه در جاى ديگر نتوان يافت. و در همان حال براى قسمت تاريخ عصر زمان خود در درجه اول اهميت ميباشد، بطوريكه مدتى بود لزوم طبع و انتشار تمام آن كتاب احساس ميشد و تا سال 1910 فقط قسمتهائى از آن كتاب بشرح ذيل بطبع رسيده بود، از اينقرار: | ||