الفهرست و بذيله نضد الإيضاح: تفاوت میان نسخه‌ها

'''الفهرست‏ و بذيله‏ نضد الإيضاح'''، مشتمل‏ بر دو كتاب‏ «الفهرست» تأليف‏ [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ‏ طوسى‏]] و «نضد الإيضاح» تأليف‏ محمد فرزند [[فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی|ملا محسن‏ فيض‏ كاشانى]]، معروف‏ به‏ علم‏ الهدى‏ است. كتاب‌‏شناسى‏ [[الفهرست (طوسی)|الفهرست‏]] در برنامه‏ موجود است‏ كه‏ كاربر مى‏ تواند به‏ آن‏ مراجعه‏ كند و در اين‏ نوشتار تنها به‏ نضد الإيضاح‏ مى‏پردازيم‏ كه‏ تأليف‏ آن‏ در سال‏ 1073ق‏ به‏ اتمام‏ رسيده‏ است‏ ...<ref>ر.ك: متن‏ كتاب، ص382</ref>

نضد الإيضاح‏ مرتب‏ شده‏ «إيضاح‏ الاشتباه» [[حلی، حسن بن یوسف|علامه‏ حلى‏]]  ([[حلی، حسن بن یوسف|جمال‏ الدين‏ حسن‏ بن‏ يوسف‏ بن‏ على‏ بن‏ مطهر]] ) است‏ كه‏ در آن‏ نام‏ راويان‏ حديث‏ فقط به‏ ترتيب‏ الفبايى‏ حرف‏ آغازين‏ نام‏ آنها آمده‏ است‏ كه‏ جستجو را براى‏ محققين‏ دشوار مى ‏كند. در اين‏ اثر، علم ‏الهدى‏ حروف‏ بعدى‏ را نيز مرتب‏ كرده؛ مثلاً عمار (كه‏ البته‏ در نسخه‏ كتاب‏ به‏ اشتباه‏ «عمرا» ذكر شده) بر عمران‏ و عمر مقدمه‏ شده‏ است‏ ...<ref>ر.ك: مقدمه، ص2</ref>نويسنده‏‘ مطالبى‏ را بر كتاب‏ ايضاح‏ افزوده‏ كه‏ با «أقول» به‏ آنها اشاره‏ كرده‏ است. وى‏ گاه‏ به‏ اختلاف‏ نظر علامه‏ در دو كتاب‏ «خلاصة الأقوال‏ في‏ معرفة الرجال» و «إيضاح‏ الاشتباه» او اشاره‏ كرده‏ است‏ ...<ref>ر.ك: متن‏ كتاب، ص13</ref>

همچنين‏ درباره‏ سليمان‏ بن‏ داود منقرى‏ به‏ اختلاف‏ ديدگاه‏ علامه‏ در دو كتاب‏ - كه‏ در يكى‏ او را ضعيف‏ و در ديگرى‏ ثقه‏ - دانسته‏ اشاره‏ كرده‏ است‏ ...<ref>ر.ك: همان، ص159</ref>

آدم‏ بن‏ حسين‏ نخاس، اولين‏ راوى‏ است‏ كه‏ به‏ آن‏ اشاره‏ شده‏ است. [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ‏ طوسى‏]] در الفهرست، نام‏ اين‏ راوى‏ را ذكر نكرده‏ است، ولى‏ علامه‏ و نجاشى‏ نام‏ او را در كتاب‏هايشان‏ آورده‏اند ...<ref>ر.ك: همان، ص5</ref>

يونس‏ بن‏ يعقوب‏ بن‏ قيس‏ بجلى، آخرين‏ راوى‏ است‏ كه‏ در بخش‏ اسامى‏ به‏ نام‏ او اشاره‏ شده‏ است. [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ‏ طوسى‏]] در الفهرست‏ تنها خبر داده‏ كه‏ او يك‏ كتاب‏ دارد. نويسنده‏ از كوفى‏ و فطحى‏ بودن‏ او و برادرش‏ به‏ نقل‏ از [[ابن بابویه، محمد بن علی|شيخ‏ صدوق]] ‏ خبر داده‏ است. همچنين‏ چنين‏ نوشته‏ كه‏ [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ‏ طوسى‏]] در چند اثرش‏ وى‏ را ثقه‏ و عادل‏ دانسته‏ است‏ ...<ref>ر.ك: همان، ص368</ref>

نويسنده‏ بخش‏ كنيه‏ها را همان‏گونه‏ كه‏ [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ‏ طوسى‏]] در صدر كتاب‏ عمل‏ كرده، بلافاصله‏ پس‏ از اسامى‏ با نام‏ ابوبكر جعابى‏ آغاز كرده‏ است. اين‏ شخصيت‏ همان‏ محمد بن‏ سالم‏ است‏ كه‏ [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ‏ طوسى‏]] در صدر كتاب‏ و علم ‏الهدى‏ در ذيل‏ صفحه‏ 309 تحت‏ عنوان‏ محمد بن‏ عمر بن‏ سالم‏ به‏ نام‏ او اشاره‏ كرده‏ است؛ لذا نويسنده‏ به‏ همان‏ جا ارجاع‏ داده‏ است‏ ...<ref>ر.ك: همان، ص307</ref>

در بخش‏ كنيه‏ هاى‏ كتاب‏ نضد الإيضاح‏ نام‏ كمتر از سى‏ راوى، اما در الفهرست‏ [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ‏ طوسى‏]] نام‏ قريب‏ به‏ نود راوى‏ ذكر شده‏ است‏ ...<ref>ر.ك: همان، ص363-383</ref>